czerwiec 2022 – Archnet

POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne

Wdniu 14 czerwca 2022 r., w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, odbyła się konferencja pt. Kroniki parafialne jako źródła historyczne. Została ona zorganizowana przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Partnerami wydarzenia były archiwa państwowe – Archiwum Państwowe w Przemyślu oraz Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Patronat medialny nad imprezą objęły miesięcznik „Nasz Przemyśl” i Radio Fara Rozgłośnia Archidiecezji Przemyskiej.
W imieniu organizatorów licznie przybyłych uczestników przywitała wiceprezes Towarzystwa dr Ewa Grin-Piszczek oraz prezes Waldemar Wiglusz.

Czytaj dalej „POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne”

POLSKA: Kraków – Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna

9 czerwca 2022 r., w Międzynarodowym Dniu Archiwów, odbyła się konferencja „Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna”, zorganizowana przezUniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych i Polskie Towarzystwo Teologiczne. Słowo wstępne wygłosił ks. prof. dr hab. Jacek Urban, Dziekan Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII, stwierdzając między innymi, że archiwista napotyka zadania dotyczące wielu dziedzin, musi więc posiadać różne umiejętności, musi być i inter, i trans, i multi. Rozwinięcie tego stwierdzenia znalazło wyraz w kolejnych referatach, których w sumie było siedemnaście, zgrupowanych w pięciu sesjach.
1. ARCHIWISTYKA I INNE DYSCYPLINY – WZAJEMNE RELACJE
Jako pierwszy wystąpił ks. dr hab. Mieczysław Różański (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), przedstawiając „Prawne podstawy działania archiwów kościelnych”. Omówił podstawowe przepisy zawarte w głównych aktach prawnych, tzn. ustawie o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz kodeksie prawa kanonicznego. Scharakteryzował kilka typów archiwów kościelnych (diecezjalne, tajne, historyczne, parafialne, zakonne) także od strony dokumentacji, jej typów i rodzajów, którą powinny przechowywać. Zaznaczył też, że przepisy synodów diecezjalnych zawierają bardziej szczegółowe zapisy, mówiące o zadaniach związanych z dokumentacją i archiwami. Po tym dr Monika Cołbecka (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie) próbowała odpowiedzieć na pytanie „Czy należymy do jednej rodziny? O związkach naukowych archiwistów z bibliologami i informatologami”. Przypomniała dyskusje prowadzone w Polsce od lat 30. XX, z różną intensywnością i z różnym wydźwiękiem. Wskazała zmiany, jakie zachodziły w postrzeganiu archiwów względem innych placówek oraz zmiany w ich działaniu i priorytetach, rosnącą świadomość, że obok zadania fizycznego przechowywania dokumentacji, istotną ich rolą jest udostępnianie zawartych w archiwaliach informacji. Zauważyła też widoczny w XXI wieku zwrot ku użytkownikowi i jego potrzebom. Temat, którego znaczenie uświadamiane jest ostatnio bardzo istotnie, czyli „Obowiązki dyrektora archiwum wobec zagrożenia kryzysem lub konfliktem zbrojnym – rozważania na pograniczu archiwistyki i bezpieczeństwa”, przedstawiła dr Katarzyna Góralczyk (Polski Narodowy Komitet Błękitnej Tarczy, Instytut Bezpieczeństwa Dziedzictwa FNIK, UPJPII). Odwołała się do istniejących przepisów prawa, które definiują sytuacje kryzysowe, wspominając sygnalizowaną już wcześniej potrzebę ich nowelizacji, zwłaszcza rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. Podkreśliła też że przygotowanie i praktyczne ćwiczenie działań ratunkowych powinno odbywać się w czasie pokoju, z wyprzedzeniem wydarzeń nagłych. Po tym ks. mgr Paweł Andrejczuk (UPJPII) w referacie „Archiwa w służbie genealogii. Kwerendy genealogiczne w archiwach kościelnych na przykładzie archiwum archidiecezjalnego we Wrocławiu” przestawił konkretne przykłady otwarcia na potrzeby użytkowników. Przypomniał dzieje wprowadzania i zawartość ksiąg metrykalnych, obecnie podstawowych źródeł do badań genealogicznych. Stopniowo przejmowane są one z dolnośląskich parafii do archiwum archidiecezjalnego, które wypracowało sprawny system obsługi zapytań (ok. 60% ma charakter genealogiczny). Wskazał też istotną rolę pomocy wyszukiwawczych, sporządzonych w archiwum.

Czytaj dalej „POLSKA: Kraków – Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna”

UKRAINA: Archiwa państwowe w czasie wojny

Fragmenty sprawozdania Archiwum Państwowego Obwodu Iwano-Frankowskiego za maj 2022 r.: „[…] Chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na fakt, że praca czytelni została zawieszona w czasie stanu wojennego […] Według statystyk, w maju 2022 roku oficjalną stronę DAIFO (ДАІФО,ДержавнийархівІвано-Франківськоїобласті) odwiedzali najchętniej obywatele Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Wielkiej Brytanii, Czech i Rzeczpospolitej Polskiej, co jest bodźcem do dalszej i jeszcze lepszej pracy DAIFO.
W maju 2022 r. pracownicy Archiwum Państwowego Obwodu Iwano-Frankowskiego załatwili: 104 kwerendy biograficzne, w tym z wynikiem „pozytywnym” 81; 2 opracowania genealogiczne; 71 wniosków o charakterze społeczno-prawnym (którego głównym tematem są kwestie stażu pracy i wynagrodzenia); 19 kwerend majątkowych (dot. potwierdzenia praw własności do gruntu i nieruchomości, przydziału działek pod budowę budynków mieszkalnych, instytucji, wydawania pozwoleń na przebudowę i przebudowę istniejących budynków, odbiorów budynków i zabudowań gospodarczych, przydziału mieszkań i stosownych decyzji komitetów wykonawczych); 5 kwerend tematycznych.

Czytaj dalej „UKRAINA: Archiwa państwowe w czasie wojny”

NIEMCY: Finansowanie projektu cyfrowego poświęconego historii lokalnej w Bawarii

Albert Füracker, bawarski Minister Finansów i Regionu, przekazał decyzję o finansowaniu projektu „Digital-analog-miteinander. Das Projekt Heimat HubamBayerischenUntermain„Cyfrowo-analogowo-wspólnie” EricowiLeidererowi, burmistrzowi i urzędnikowi ds. cyfryacji miasta Aschaffenburg. Jest on częścią większego przedsięwzięcia „HeimatHub” czyli Centrum Regionalnego dla Dolnej Frankonii. Wartość projektu finansowego wynosi prawie 300 000 euro a jego realizacja potrwa do lata 2024 roku.

Czytaj dalej „NIEMCY: Finansowanie projektu cyfrowego poświęconego historii lokalnej w Bawarii”

NIEMCU/UKRAINA: Ocalić przed unicestwieniem – niemieckie doświadczenie i praktyka w ratowaniu dóbr kultury

Kiedy w marcu 2009 r. doszło do bezprecedensowej katastrofy budowlanej archiwum miasta Kolonii, bezpowrotnie zniszczeniu uległo tysiące dokumentów, a pozostałe wymagały wieloletniej pracy konserwatorów oraz archiwistów. Prace zabezpieczające konserwatorsko i scalające rozproszone akta nie zostały zakończone do dziś. To tragiczne doświadczenie stworzyło w Kolonii wysoko wykwalifikowane środowisko zawodowe specjalizujące się w ratowaniu materiałów archiwalnych. Konserwatorzy z Kolonii są teraz ekspertami, którzy służą swoją wiedzą i doświadczeniem po katastrofach na całym świecie.

W samej Kolonii pracuje70 pracowników wyłącznie nad zabezpieczeniem i konserwacją materiałów archiwalnych, które uległy zniszczeniu podczas katastrofy z 2009 r. Ratowanie i pierwsza pomoc w ratowaniu dóbr kultury stało się ich znakiem rozpoznawczym. Po pożarze w Muzeum Narodowym w Rio de Janeiro w 2018 r. zaangażowane zostały do prac ratunkowych konserwator zabytków NadineThiel, obecnie kierownik działu renowacji i konserwacji zbiorów w nowym Archiwum Miejskim w Kolonii oraz zastępca dyrektora archiwum dr Ulrich Fischer. Po katastrofie zaś powodziowej w 2021 r. pracownicy z Kolonii uczestniczyli w ratowaniu archiwów i dóbr kultury w Stolbergu i dolinie rzeki Ahr, które szczególnie ucierpiały. Samo Archiwum kolońskie jest określane jako największy w Europie warsztat renowacji papieru. Nie bez przyczyny więc w Kolonii powołano organizację specjalizującą się w zapobieganiu i usuwaniu skutków zniszczeń dóbr kultury.

Czytaj dalej „NIEMCU/UKRAINA: Ocalić przed unicestwieniem – niemieckie doświadczenie i praktyka w ratowaniu dóbr kultury”

SŁOWACJA: XXV Dni Archiwów Słowacji – konferencja

W dniach od 25 do 27 maja 2022 r. odbyła się doroczna konferencja słowackich archiwistów. Była to już 25 odsłona tych spotkań. Pierwotnie miała się odbyć dwa lata temu (w dniach 5-7 maja 2020 r.), lecz z powodu pandemii przesunięto początkowo jej termin o rok (27-29 kwietnia 2021 r.), a następnie – z tych samych powodów – o kolejne 12 miesięcy. Udało się ją zorganizować dopiero w tym roku, i jak pierwotnie zakładano pod hasłem „Archontologia w badaniach archiwalnych i historycznych”.
Archontologia, czyli nauka o urzędach i godnościach oraz ich kompetencjach, jak również o przebiegu karier urzędniczych, jest tą z nauk pomocniczych historii, jaka nieczęsto staje się przedmiotem szerszych obrad, choć z jej dorobku korzysta olbrzymia rzesza badaczy. Tym razem spotkali się z następującym programem:
– Doc. PhDr. Frederik Federmayer, Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie, wygłosił referat pt. „Archontologia a współczesna historiografia słowacka. Perspektywy badawcze w nadchodzących dekadach”. Przedstawiał w nim pokrótce historię archentologii na Słowacji, poinformował o aktualnym stanie badań. Wyliczył możliwości i perspektywy we współpracy z genealogami i badaczami elit społecznych.
– Ph.Dr. Michal Duchoň, Archiwum Miasta Bratysławy, zajął się tematem: „Wczesno-nowożytne elity miejskie. Metody, terminologia, badania”, omawiając badania na temat elit miejskich, prowadzone przez historyków krajowych i zagranicznych, którzy w swej pracy wykorzystywali metody archontologiczne i prozopograficzne.
– Mgr. Miroslav Baranek, Archiwum Miasta Bratysławy, wystąpił z tematem: „Archontologia właścicieli ziemskich dóbr Bytča i Strečno u schyłku feudalizmu (1794-1833)”, a więc w okresie, gdy tytułowe majątki były własnością księcia Mikołaja II Esterhazy (1765-1833).

Czytaj dalej „SŁOWACJA: XXV Dni Archiwów Słowacji – konferencja”