Jedyną samodzielną instytucją państwową w Japonii zajmującą się gromadzeniem, badaniem i popularyzacją dziedzictwa filmowego tego kraju, jest Narodowe Archiwum Filmowe (国立映画アーカイブ, Kokuritsu Eiga Ākaibu). Powstało w 1952 r. jako Narodowe Centrum Filmowe, stanowiące część Narodowego Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Tokio. W kwietniu 2018 r. uniezależniło się i zostało podniesione do rangi samodzielnej placówki narodowej, nazwanej z angielska: National Film Archive of Japan (NFAJ).
NFAJ jest członkiem Międzynarodowej Federacji Archiwów Filmowych. Jego siedziba mieści się w Kyōbashi w Tokio, a w swoich zbiorach posiada blisko 40.000 filmów oraz wiele innych materiałów związanych z produkcją filmową: plakaty, fotosy, scenariusze, kamery filmowe oraz spuścizny i przedmioty osobiste aktorów oraz rozmaite materiały archiwalne. NFAJ posiada własne pracownie konserwatorskie, a w zasadzie – otwarte w 1986 r. w Kanagawie – całe Centrum Konserwacji, zlokalizowane w mieście Sagamihara, gdzie też ulokowano centralne magazyny archiwalne zbiorów filmowych. Natomiast w jego głównym obiekcie w Tokyo prowadzona jest działalność wystawiennicza – m.in. stała ekspozycja dziejów japońskiej kinematografii – badawcza i edukacyjna. W ramach tej ostatniej organizowane są prelekcje, wykłady, warsztaty a przede wszystkim specjalne pokazy filmowe we własnych salach kinowych.
W dniu 7 grudnia 2021 r. – w Galerii Wystawowej na 7 piętrze – otwarta została wystawa plakatu filmowego pt. „MONDO. The Front Runner of Film Poster Art” (MONDO 映画ポスターアートの最前線 / MONDO. Czołówka sztuki plakatu filmowego).
Jest to dziewiąta z serii wystaw plakatu filmowego organizowanych wspólnie przez Narodowe Archiwum Filmowe Japonii i Narodowe Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Kioto. Prezentuje ona 71 plakatów przekazanych przez firmę artystyczną „Mondo”. Spółka ta ma swoją siedzibę w Austin w Teksasie, USA. Jej celem jest m.in. projektowanie oryginalnych plakatów do dzieł filmowych. Firma powstała w 2004 r., początkowo jako sklep z T-shirtami związany z siecią Alamo Drafthouse Cinema, z czasem rozszerzając swą ofertę na produkcję ścieżek dźwiękowych do filmów, okładek płyt winylowych, jak również różnych przedmiotów artystycznych związane z filmem. Stała się chyba najbardziej znana i popularna z sitodrukowych plakatów filmowych, sprzedawanych w limitowanych seriach. Są one częścią światowego ruch na rzecz przywrócenia plakatu filmowego jako formy sztuki funkcjonującej poza sferą reklamy. Prezentowane na wystawie plakaty obejmują zarówno dzieła współczesne, jak i dawne filmy nieme. Chociaż tworzone przez artystów ze spółki „Mondo” plakaty zachowują istotę oryginalnych filmów, to posiadają indywidualny współczesny styl. Tworzą one niejako świat „plakatów alternatywnych”, domeny wyraźnie odmiennej od dzisiejszych wszechobecnych reklam. Ekspozycja będzie czynna do 27 marca 2022 r.
Natomiast dnia 11 grudnia 2021 r., w Małej Sali Filmoteki Narodowej (I piętro w podziemiu), zorganizowany został mini festiwal filmów animowanych dla dzieci, prezentujący produkcja państw Grupy Wyszehradzkiej, pt. „V4 Central Europe Children’s Film Festival” (Festiwal Filmów dla Dzieci Grupy V4 z Europy Środkowej). Jest to impreza przeznaczona dla uczniów gimnazjów i młodszych. Organizatorami imprezy byli: Ambasada Węgier, Węgierskie Centrum Kultury „Liszt” w Tokio, Ambasada Republiki Słowacji, Czeskie Centrum w Tokio, Instytut Kultury Polskiej w Tokio oraz Filmoteka Narodowa Japonii. Sponsorami byli zaś: Ambasada Republiki Czeskiej oraz Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej.
W ramach festiwalu pokazano cztery cykle filmowe poszczególnych krajów: cztery odcinki węgierskiej animacji pt. „Boxy” z 2012 r., o tajemniczym świecie, w którym mieszkają kartonowy chłopiec Cartomi i pies Boxy; cztery odcinki słowackiej kreskówki „Owca” z 2013 r., w humorystyczny sposób ukazującej życie pasterzy owiec, korzystających z telefonów komórkowych i Internetu; czeską produkcję reprezentowały dwa filmy: „Ty se máš!” (Ty to masz dobrze!) z 2013 r. i „Lístek” (Liścik) z 2020 r.; reprezentantami polskiej animacji były dwa odcinki serii „Przytul mnie” z 2020 r., traktujące o przygodach żyjących w lesie niedźwiedzi: taty misia i jego synka.
Obie imprezy stanowią przykłady rozlicznych działań kulturowych i edukacyjnych, podejmowanych corocznie przez tokijską Filmotekę Narodową, będącą połączeniem instytucji gromadzącej i zabezpieczającej japońskie dziedzictwo kinematograficzne, a jednocześnie instytutem badawczym w tej dziedzinie, jak i ośrodkiem kultury, promującym sztukę filmową jako taką.
Więcej:
National Film Archive of Japan
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra