Miesiąc: grudzień 2021
SERBIA: Dzień Archiwów – wystawa „Ivo Andrić – z okazji 60-lecia otrzymania Nagrody Nobla”
We wtorek 14 grudnia 2021 r. w Archiwum Państwowym Serbii odbył się Dzień Archiwów w Serbii. Z tej okazji na dziedzińcu Archiwum Państwowego Serbii w Belgradzie została otwarta wystawa plenerowa „Ivo Andrić – z okazji 60-lecia otrzymania Nagroda Nobla”. Ivo Andrić jest jedynym jak dotąd pisarzem tworzącym w języku serbskim (aczkolwiek on sam miał się za Jugosłowianina, nie Serba czy Bośniaka – spory o narodową przynależność Andricia trwają w państwach powstałych po rozpadzie Jugosławii do dziś), któremu przyznano ten, uważany za najważniejszy, literacki laur. Na wystawie prezentowane będą archiwalia dotyczące wydarzeń poprzedzających przyznanie Nagrody Nobla, samej ceremonii jej wręczenia 10 grudnia 1961 r. (na marginesie – w tymże 1961 roku nie przyznano literackiego Nobla J.R.R. Tolkienowi) oraz pobytu Andricia w Sztokholmie. Odwiedzający będą mogli zobaczyć list od ówczesnego dyrektora Fundacji Nobla informujący Ivo Andricia, że Szwedzka Akademia Królewska postanowiła przyznać mu literacką Nagrodę Nobla, zdjęcia z domu Ivo Andricia z 26 października 1961, kiedy szwedzki charge d’affaires poinformował go, że otrzymał nagrodę, gratulacje z kraju i zza granicy, bogaty materiał fotograficzny i artykuły prasowe.
JAPONIA: Narodowe Archiwum Filmowe w Tokyo: festiwal filmów animowanych Grupy V4 i wystawa plakatu firmy MONDO
Jedyną samodzielną instytucją państwową w Japonii zajmującą się gromadzeniem, badaniem i popularyzacją dziedzictwa filmowego tego kraju, jest Narodowe Archiwum Filmowe (国立映画アーカイブ, Kokuritsu Eiga Ākaibu). Powstało w 1952 r. jako Narodowe Centrum Filmowe, stanowiące część Narodowego Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Tokio. W kwietniu 2018 r. uniezależniło się i zostało podniesione do rangi samodzielnej placówki narodowej, nazwanej z angielska: National Film Archive of Japan (NFAJ).
NFAJ jest członkiem Międzynarodowej Federacji Archiwów Filmowych. Jego siedziba mieści się w Kyōbashi w Tokio, a w swoich zbiorach posiada blisko 40.000 filmów oraz wiele innych materiałów związanych z produkcją filmową: plakaty, fotosy, scenariusze, kamery filmowe oraz spuścizny i przedmioty osobiste aktorów oraz rozmaite materiały archiwalne. NFAJ posiada własne pracownie konserwatorskie, a w zasadzie – otwarte w 1986 r. w Kanagawie – całe Centrum Konserwacji, zlokalizowane w mieście Sagamihara, gdzie też ulokowano centralne magazyny archiwalne zbiorów filmowych. Natomiast w jego głównym obiekcie w Tokyo prowadzona jest działalność wystawiennicza – m.in. stała ekspozycja dziejów japońskiej kinematografii – badawcza i edukacyjna. W ramach tej ostatniej organizowane są prelekcje, wykłady, warsztaty a przede wszystkim specjalne pokazy filmowe we własnych salach kinowych.
POLSKA: Uroczyste otwarcie Wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”
Na wystawie „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, którą od 02.12.2021 można oglądać na Placu Wolności we Wrocławiu, pokazanych zostało piętnaście kopii bezcennych obiektów dziedzictwa narodowego wpisanych w tym roku na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. To unikatowe dokumenty powstałe w okresie od średniowiecza do II wojny światowej, które wywarły znaczący wpływ na dzieje i kulturę Polski. Ekspozycja przygotowana została przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych z siedzibą w Warszawie.
Od 1997 roku najcenniejsze archiwalia z różnych krajów wpisywane są na listę programu UNESCO „Pamięć Świata”. Co dwa lata Dyrektor Generalny UNESCO, na wniosek Międzynarodowego Komitetu Doradczego, umieszcza na liście kolejne obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o wyjątkowym i międzynarodowym znaczeniu. Obecnie na liście UNESCO znajduje się 527 obiektów z kilkuset państw. Polską Listę Krajową Programu „Pamięć Świata” zainicjowano w 2014 roku. Wpisywane są na nią unikatowe skarby narodowego dziedzictwa o przełomowym znaczeniu dla historii, kultury i tożsamości naszego kraju. Obiekty te przechowywane są na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach. 10 czerwca 2021 na listę trafiło 15 nowych wpisów, w tym przechowywane w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich rękopisy Juliusza Słowackiego oraz średniowieczne rotulusy z Archiwum Państwowego we Wrocławiu.
CHORWACJA: VI Zjazd Archiwistów w Splicie
W dniach 26–29 października 2021 r. w Splicie odbył się VI Zjazd Archiwistów Chorwackich, którego temat przewodni brzmiał: „U progu 3. dekady XXI wieku – inkluzywność jako warunek”. Kongres tradycyjne zorganizowało Chorwackie Stowarzyszenie Archiwalne (HAD), tym razem przy współpracy gospodarza, czyli Archiwum Państwowego w Splicie. Obrady miały miejsce w hotelu Radisson Blu Resort & Spa.
W dniu 26 października 2021 r. – w Domu Armii Chorwackiej w Splicie – na uroczystym spotkaniu, obrady Zjazdu zagaiła prezes HAD (Hrvatsko arhivističko društvo) dr hab. Silvija Babić. Do zebranych przemówili specjalni goście: prefekt okręgu splicko-dalmatyńskiego Blaženko Boban, który powitał wszystkich „w najpiękniejszym mieście na świecie”, dyrektor Chorwackich Archiwów Państwowych dr hab. Dinko Čutura, prezentując plan i program rozwoju podległych sobie instytucji na najbliższe lata, wreszcie sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Mediów dr hab. Ivica Poljičak, który w imieniu ministra dr hab. Ninie Obuljen Koržinek oficjalnie otworzył Zjazd, życząc wszystkim sukcesów.
Robocza część obrad Zjazdu podzielona została na pięć bloków tematycznych: 1. Włączenie ekspertów z różnych dziedzin w codzienną praktykę; 2. Inkluzywność różnych metodologii w kształtowaniu dobrych praktyk; 3. Inkluzywność naukowego aspektu zawodu archiwisty; 4. Włączenie wszystkich grup społecznych w kształtowanie grupy docelowej/naśladowców; 5. Inkluzywność w metodach finansowania.
UKRAINA: Umowa o współpracy z Archiwami Państwowymi Republiki Chorwacji
W dniu 8 grudnia 2021 r. szef Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolij Chromow wziął udział w II posiedzeniu Komisji Wspólnej ds. Współpracy Gospodarczej Rządu Ukrainy z Rządem Republiki Chorwacji, które odbyło się w Kijowie. Po sesji plenarnej Komisji podpisane zostały dokumenty dwustronne, w tym umowa o współpracy między Państwową Służbą Archiwów Ukrainy a Archiwami Państwowymi Republiki Chorwacji, przez AnatolijaChromowa ze strony ukraińskiej, a z chorwackiej – przez Dinko Čuturę, dyrektora Archiwów Państwowych Republiki Chorwacji. Szefowie państwowych służb archiwalnych Ukrainy i Chorwacji mieli okazję omówić realizację umowy, której celem jest wzmocnienie dwustronnej współpracy w dziedzinie archiwów oraz nawiązanie i rozwój wzajemnie korzystnego i konstruktywnego dialogu między instytucjami archiwalnymi tych państw. Zgodnie z umową,strony zapewnią równe prawa dostępu badaczy ukraińskich i chorwackich do dokumentów archiwalnych, będą realizować wspólne projekty archiwalne i humanitarne, a także wymienią cyfrowe kopie dokumentów archiwalnych dotyczących historii obu krajów. Wśród priorytetów współpracy bilateralnej wymienić należy również wymianę doświadczeń i organizację staży dla pracowników instytucji archiwalnych obu krajów offline i online, przygotowywanie wspólnych publikacji dokumentalnych i projektów wystawienniczych. Nie pominięto też kwestii nawiązania łączności z diasporą ukraińską w Republice Chorwacji.
Więcej:
Підписано Угоду про співробітництво з Державним архівом Республіки Хорватія
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O/Legnica
Czechy. Wystawa archiwalnych fotografii Dagmar Hochovej w parlamencie
Na stronach internetowych czeskiego parlamentu (Poslanecké sněmovny) można oglądać wystawę unikatowych fotografii z lat 1990-1992, ukazujących życie czechosłowackiego parlamentu, wówczas Czeskiej Rady Narodowej. Lata te naznaczone były przemianami polityczno-społecznymi i gospodarczymi, jak również dążeniem Słowaków do suwerenności. Autorką tych już archiwalnych zdjęć była wybitna czeska fotograf, a wówczas także posłanka, Dagmar Hochová.
Hochová urodziła się w 1926 r. w Pradze, studiowała tamże na Państwowej Szkole Grafiki (1942–1943, 1946). Następnie zajmowała się fotografią reklamową i została jedną z pierwszych uczennic prof. Karla Plicky w nowo powstałej Filmowej Akademii Sztuk Scenicznych. W 1953 r. ukończyła studia podyplomowe z zakresu fotografii filmowej i podjęła współpracę z czasopismami i wydawnictwami dla dzieci, co sprawiło, iż poświęciła się fotografii reportażowej i dokumentalnej. Jej najbardziej znane cykle fotogramów to: Dzieci, Siła Wieku, Pary, Święta i Uroczystości. Jej obiektyw chwytał migawki z życia małych i zaniedbanych dzieci, osób starszych i zakonnic. Zawsze ciągnęło ją do miejsc, w których coś się działo. Jej dzieło wymyka się wszelkie konwencjom. Lekceważyła wszelkie reguły kompozycyjne, gardziła aranżacją scen, fotografowała osoby lub przedmioty, nienawidziła sztucznego oświetlenia, zwłaszcza światła stroboskopowego, nie interesowała się techniczną precyzją. Najważniejsza dla niej była siła wypowiedzi o człowieku i temu podporządkowała wszystko. W 2001 r. wydała swoją ostatnią książkę, zawierającą fotograficzne portrety czeskich pisarzy, zatytułowaną „Koniec chleba, początek kamieni” (Konec chleba, počátek kamení). W latach 1990-1992, z ramienia Forum Obywatelskiego, była członkiem Czeskiej Rady Narodowej, W 2001 r. została odznaczona Medalem Zasługi za wybitne osiągnięcia artystyczne.
Czytaj dalej „Czechy. Wystawa archiwalnych fotografii Dagmar Hochovej w parlamencie”
BIAŁORUŚ: Wydanie źródeł historycznych z XVII wieku
Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku opublikowało zbiór dokumentów pt. „Kościoły unickie Wielkiego Księstwa Litewskiego XVII wieku: materiały z wizytacji generalnych” („Уніяцкія цэрквы Вялікага Княства Літоўскага XVII ст.: матэрыялы генеральных візітацый”). Zbiór zawiera teksty wszystkich znanych dziś materiałów z wizytacji powszechnych cerkwi i klasztorów unickich Wielkiego Księstwa Litewskiego z XVII w., które znajdują się w archiwach i bibliotekach Białorusi, Rosji i Ukrainy. Jest to istotne wzbogacenie bazy źródłowej w dalszych badaniach w takich dziedzinach jak historia religii, regionalistyka, historia kultury materialnej i duchowej, i wielu innych. O wartości informacji zawartych w dokumentach zawartych w zbiorze i ogólnie o ich znaczeniu naukowym świadczą obszerne artykuły wprowadzające. Dla wygody użytkowników wydawnictwo zaopatrzone jest w bogaty aparat naukowy i bibliograficzny – przedmowę, przypisy tekstowe, indeksy osobowe i geograficzne. Autorem zbioru jest Denis Lisiejczykau, zastępca dyrektora Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi.
Wydany tom rozpoczyna cały cykl wydawnictw źródłowych zatytułowany „Sanktuaria Wielkiego Księstwa Litewskiego”, którego głównym zadaniem będzie systematyczne publikowanie masowych źródeł dotyczących dziejów ważniejszych wyznań na tamtejszych terenach w XVI-XVIII w. Niestety, sprzedaży wysyłkowej nie przewidziano – książkę można kupić tylko na miejscu w Mińsku.
Wiecej:
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі: Нацыянальным гістарычным архівам Беларусі выпушчаны ў свет зборнік дакументаў «Уніяцкія цэрквы Вялікага Княства Літоўскага XVII ст.: матэрыялы генеральных візітацый»
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O/Legnica
NIEMCY: ARCHIVAR – w poszukiwaniu tożsamości. On, ona czy ono?
Mimo iż ideologia genderowa rozwinęła się już w połowie XX wieku, to na dobre zagościła w świadomości społecznej w wieku XXI, stopniowo opanowując kolejne sektory życia. Jak widać, nie omija ona również świata archiwistyki za naszą zachodnią granicą.
Redakcja „ARCHIVAR. Zeitschrift für Archivwesen“ ogłosiła postanowienie o zmianie nazwy tego centralnego niemieckiego kwartalnika archiwalnego. Rada doradcza czasopisma, w której Landesarchiv Nordrhein-Westfalen i VdA – Verband deutscher Archivarinnen und Archive e. V., postanowiła wiosną 2021 roku zmienić nazwę czasopisma podporządkowując ją modzie lub też dyktatowi genderowemu, w taki sposób aby nie dyskryminować płci. W 2007 uznano, iż wyłącznie męska nazwa czasopisma jest już dawno zdezaktualizowana przez rzeczywistość kadrową w archiwach. Jednak w przeciwieństwie do „Verein deutscher Archivare” (Stowarzyszenie Niemieckich Archiwistów), które na 71 Niemieckim Dniu Archiwów w Norymberdze w 2000 roku zmieniło nazwę na „Verband deutscher Archivarinnen und Archivare” (Związek Niemieckich Archiwistek i Archiwistów), między innymi po to, aby oddać sprawiedliwość dużemu udziałowi kobiet w archiwistyce, najważniejsze niemieckie pismo archiwalne, które od 2007 roku nosi podtytuł „Zeitschrift für Archivwesen” (nie die, lecz das Archivwesen), nie poszło za tym przykładem i nie zmieniło nazwy np. na „ARCHIVARIN und ARCHIVAR” lub – zgodnie z zaistniałą większością głosów – po prostu „ARCHIVARIN”. Na krótkiej liście propozycji kolegium redakcyjnego, rady doradczej i zarządu VdA – znalazły się: „Zeitschrift für Archivwesen”, który zmieniłby dotychczasowy podtytuł na tytuł główny, oraz „Archivtheorie und -praxis”, co jest niewygodne ze względu na myślniki i małe litery i z tego względu nieco trudne dla bibliotekarskiej indeksacji formalnej.
Czytaj dalej „NIEMCY: ARCHIVAR – w poszukiwaniu tożsamości. On, ona czy ono?”
MRA: Prawa człowieka a dokumentacja przedsiębiorstw, firm i korporacji
Sekcja Archiwów i Praw Człowieka Międzynarodowej Rady Archiwów (SAHR- Section on Archives and Human Rights) opublikowała propozycję wniosków, dotyczących polepszenia dostępu do dokumentacji przedsiębiorstw w obszarze dotyczącym łamania praw człowieka, dla Grupy Roboczej ONZ do spraw przedsiębiorstw i praw człowieka (UN Working Group on Business and Human Rights). Uwagi te zostały zgłoszone przez sekcję 18 października 2021 r.
Sekcja Archiwów i Praw Człowieka – SAHR od 2003 r. do 22 do października 2019 r. funkcjonowała jako Grupa Robocza ds. Praw Człowieka. W roku 2003 w Kapsztadzie na posiedzeniu CITRA MRA w porozumieniu z UNESCO powołały ją celem stworzenia i wprowadzenia programu zabezpieczania zespołów archiwalnych, które dokumentowałyby naruszenie praw człowieka.
MRA wyszła ze stanowiska, że akta, czy szerzej dokumentacja, dostarczają dowodów na działania i stosowane praktyki podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, która ma istotny wpływ na prawa człowieka, począwszy od stosunku pracy, po wpływ na jego środowisko. Ustawodawstwo powinno wymagać od przedsiębiorstw staranności w zakresie zadbania o dokumentację wytwarzaną w okresie zatrudnienia oraz prowadzenia jasno określonej polityki dostępu do tej dokumentacji. W przypadku zaprzestania działalności istotnym jest zachowanie dokumentacji pracowniczej tak, aby prawa człowieka nie zostały naruszone.
Czytaj dalej „MRA: Prawa człowieka a dokumentacja przedsiębiorstw, firm i korporacji”