W dniach 14-15 października 2021 r. w sali kinowej Archiwum Narodowego w Pradze, odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa na temat „Radykalna lewica w Europie Środkowej i jej rozwój od końca I wojny światowej do roku 1933” (Radikální levice ve střední Evropě a její vývoj od konce první světové války do roku 1933), którą zorganizowali: Instytut Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Archiwum Narodowe w Pradze, Instytut Filozofii Południowoczeskiego Uniwersytetu w Czeskich Budziejowicach. Konferencję zorganizowano w ramach programu badawczego, cz. 11 „Europa i państwo: między barbarzyństwem a cywilizacją”.Uczestnicy konferencji obradowali w sześciu blokach tematycznych. Tematy wygłoszonych w ramach nich referatów przedstawimy poniżej.
Blok nr I „Ruch komunistyczny i Europa”.
– Emil Voráček, „Lewica w okresie międzywojennym. Próba refleksji”.
– Peter Popálený, „Komintern – ‘trzeci okres’ 1928-1933 i jego wpływ na politykę Komunistycznej Partii Czechosłowacji”.
– Bohumil Melichar, „Partia Komunistyczna jako agentura propagandowa sowieckiego eksperymentu. Spory o wydarzenia w ZSRR, jako część praktyki konkurencyjnych wewnątrz czechosłowackiej lewicy”.
– Agnés Kelemen, „Od Gangu Trzynastu do Grupy Brneńskiej” (From the “Gang of Thirteen” to the “Brno Group”).
– Andrej Tóth, „Komunistyczne intermezzo” węgierskiej socjaldemokracji z 1919 r. i jego fatalny wpływ na partię oraz dalszy powojenny rozwój Węgier.
– Miroslav Šepták, Porównanie pozycji socjaldemokracji i komunistów w austriackim systemie politycznym (1918-1934).
Blok nr II „Kościoły a radykalna lewica”.
– Marek Šmíd, Watykan i wzrost radykalnej lewicy w Europie Środkowej po 1918 r.
– Jurij Danilec, Kościół a wybory parlamentarne w Rusi Podkarpackiej 16 marca 1924 r.
– Viktor Kičera, Populizm komunistyczny i Kościół greckokatolicki na Rusi Podkarpackiej w latach 20. XX wieku.
– Jurij Danilec, Weronika Bułat, Motywy bolszewickie i komunistyczne na kartach czasopism kościelnych na Rusi Podkarpackiej w latach 20. i 30. XX wieku.
Blok III „Radykalizm na pograniczu czesko-niemieckim”.
– Karel Řeháček, Spartakusowcy w zachodnich Czechach. Import lewicowego radykalizmu z Bawarii i Saksonii i jego konsekwencje w latach 1919–1920.
– Tomáš Bandach, Między państwem narodowym a rewolucją światową: niemiecka lewica radykalna na pograniczu ziem czeskich jesienią 1918 r.
Blok IV „Radykalna lewica w kulturze i filmie”.
– Marek Krejčí, Kultura w cieniu polityki 1921–1933.
– Terezie Hlaváčková, Alena Šlingerová, „Proletariusze jesteście niewolnikami tam, gdzie pracujecie, ale możecie być panami tam, gdzie kupujecie”. Pokaz filmowe w Spółdzielni Konsumenckiej Pszczoła (z fragmentami filmów).
Blok V „Wybitne osobistości ruchu komunistycznego”.
– Jan Kober, Radykalne przestrzenie? Socjalizacja w myśleniu niektórych przedstawicieli lewego skrzydła Czechosłowacji Partia Socjalistycznej.
– Jan Budňák, Theodor Hartwig i niemieccy proletariaccy wolnomyśliciele w Republice Czechosłowackiej.
– Michał Plavec, Jak rodzi się komunista. Antonin Janousek (1877–1941).
– Kirill Stankov, Jaroslav Salat-Petrlik w rosyjskim i czechosłowackim ruchu komunistycznym.
– David Hubený, „Zachowujemy wasze prawa!” Zły senator Iwan Lokota.
– Vasil Miščanin, Ivan Turjanica: czechosłowacki komunista, „architekt zjednoczenia” z Ukrainą i funkcjonariusz partii sowieckiej.
Blok VI „Radykalny Wschód”.
– Paweł Fiktus, Związek Proletariatu Miast i Wsi (ZPMiW) podczas prac Sejmu I kadencji (1922–1927).
– Michaił Misiuk, Historia Partii Komunistycznej w zbiorach Państwowego Archiwum Obwodu Zakarpackiego.
– Ferdinand Vrábel, Strajk grudniowy 1920 r. na Słowacji.
– Józef Pawłow, Stosunki komunistów i socjaldemokratów na szczeblu lokalnym regionu Pohronia w latach 1921–1933.
– Konstantin Kucov, Kongres Postępowych Studentów w Użhorodzie (25 sierpnia 1935).
Więcej:
Národní archiv: RADIKÁLNÍ LEVICE ve střední Evropě a její vývoj od konce první světové války do roku 1933
Česká archivní společnost (ČAS): Mezinárodní konference “Radikální levice ve střední Evropě a její vývoj od konce první světové války do roku 1933”, 14.–15. října 2021 v Národním archivu
Historický ústav AV ČR, v. v. i.: Radikální levice ve střední Evropě a její vývoj od konce první světové války do roku 1933
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra