Od 15 stycznia dostępny jest we Włoszech nowy portal archiwalny o nazwie Archwum Cyfrowe (Archivio Digitale), który pozwoli użytkownikom z jednego interfejsu przegladać cefrowe zasoby zgromadzone w archiwach państwowych i nadintendenturach archiwalnych (Soprintendenze archivistiche e bibliografiche). Przypomnijmy, że cechą charakterystyczną włoskiego systemu archiwalnego jest odrębny pion administracji archiwalnej zajmującej się zasobem niepaństwowym tj. np.: samorządowym, ale nie tylko. Omawiany projekt Archivio Digitale prowadzony jest od 2018 r. przez Centralny Instytut Archiwów (Istituto Centrale per gli Archivi) z wykorzystaniem platformy open source MetaFad*.
Archiwum Cyfrowe zostało pomyślane i jest realizowane jako możliwość eksploracji zdigitalizowanego zasobu archiwalnego w sposób bardzo precyzyjny poprzez moduły wyszukiwawcze odwołujące się do kontekstowego opisu archiwalnego znajdującego się w inwentarzach archiwalnych. System opiera się na słowach kluczowych zwracających informację poprzez śledzenie wszystkich pół opisu archiwalnego. Poszukiwania zaawansowane pozwalają na wyszukiwanie informacji w zespołach archiwalnych, jednostkach archiwalnych i poszczególnych dokumentach.
W pierwszej fazie, właśnie udostępnionej, udostępniono zasoby dokumentów/dyplomów Archiwum Dyplomatycznego Archiwum Państwowego we Florencji. Ze 144000 dokumentów – rotulusów, wytworzonych pomiędzy 748 a 1576 r., udostępniono skany 85000. Prace nad digitalizacją i opisem trwały od 1997r. Celem projektu było ograniczenie dostępności do oryginalnych dokumentów poprzez ich cyfryzację z korzyścią dania użytkownikom bogatego opisu kontekstowego oraz technicznej możliwości korzystania z narzędzi zwiększających widoczność nawet trudnych do odczytania szczegółów.
Źródło: Archivio Digitale
Bardzo ciekawie zorganizowano eksplorację portalu opierając ją o znane z międzynarodowych norm archiwalnych narzędzia, uzupełniając je o dodatkowe elementy wynikające ze specyfiki konstrukcji samego portalu.
Poszukiwanie informacji może się odbywać poprzez kombinację filtrowania Przechowawców – Soggetti conserwatori -ISDIAH), Opisów Archiwalnych – Patrimonio documentario – ISAD(G) i Twórców – Soggetti produttori- ISAAR(CPF) oraz ponieważ portal Archivio Digitale grupuje projekty, także poprzez zawarte w nim Projekty digitalizacji- Proggetti di digitalizzazione. W tym wypadku dostępny jest obecnie jeden projekt , realizowany w latach 1996 – 2020 Archivio di Stato di Firenze, Diplomatico. Przechowawcy i twórcy dzielą się na te same „isaarowskie typy” – jednostki organizacyjne, rodziny i osoby (Enti, Famiglie, Persone), opis archiwalny obejmuje trzy poziomy: zespoły, serie i jednostki (fondi, complessi , unita). Projekty nie mają niższych poziomów opisu, choć opisywane są wedle ściśle określonego schematu.
Dużą wagę przewiązano także do relacji pomiędzy opisywanymi bytami.
Włoski projekt jest interesujący z powodu próby połączenia scentralizowanego dostępu do informacji naukowej z realizowanymi autonomicznie projektami. Pozytywne efekty są wynikiem konsekwentnego stosowania norm archiwalnych we włoskiej archiwistyce.
* MetaFad- (una piattaforma per la descrizione e la fruizione integrata dei beni culturali) platforma opisu i zintegrowanego korzystania z dóbr kultury. Więcej https://www.icar.beniculturali.it/index.php?id=121
Więcej:
– ICAR: E’ online il nuovo portale Archivio Digitale
oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec