W kwietniu 1963 r. W Hanowerze odbyła się pierwsza oficjalna Konferencja Robocza Archiwistów Miejskich Dolnej Saksonii (Arbeitsgemeinschaft der niedersächsischen Kommunalarchivare ANKA). Inicjatorzy znali się ze współpracy w Stowarzyszeniu Archiwistów Niemieckich (Verein deutscher Archivare VdA). Zgodnie z sugestią Richarda Moderhacka, ówczesnego dyrektora Archiwum Miejskiego w Brunszwiku, starano się zacieśnić współpracę archiwalną. Oprócz wymiany wiedzy i doświadczeń zawodowych pomiędzy archiwami miejskimi Dolnej Saksonii oraz stworzenia platformy do omawiania bieżących problemów, archiwistom mniejszych archiwów w niepełnym wymiarze godzin, ANKA oferowała również możliwość szkoleń i dalszej edukacji, czego zabrakło w ówczesnej działalności VdA.
Organizacja wewnętrzna ANKA umocniła się od lat 80, chociaż organizacja nie posiadała własnego statutu. Wraz z utworzeniem Federalnej Konferencji Archiwów Lokalnych przy Niemieckim Związku Miast (Bundeskonferenz der Kommunalarchive beim Deutschen Städtetag BKK) w 1990 r., ANKA musiała zostać bardziej zinstytucjonalizowana, ponieważ był to warunek wstępny właściwej reprezentacji archiwów miejskich Dolnej Saksonii w BKK. Dlatego w 1990 roku ANKA została przekształcona w stowarzyszenie non-profit i ostatecznie wpisana do rejestru stowarzyszeń w Sądzie Rejonowym w Hildesheim w dniu 12 lipca 1991 roku. Głównym celem stowarzyszenia, była promocja archiwów komunalnych. Kwestie związane z archiwami były omawiane na dorocznych konferencjach, ale sformułowano także cele i programy polityki archiwizacji. Od 1996 roku stowarzyszenie wydaje rocznik archiwalny „Archiv-Nachrichten Niedersachsen”.
Już pod koniec lat dziewięćdziesiątych wielokrotnie podejmowano dyskusje o utworzeniu stowarzyszenia, a także o otwarciu go dla innych niż archiwa komunalne, środowisk archiwalnych. Jednak właściwa debata na ten temat została zainicjowana dopiero na konferencji ANKA w Brunszwiku w 2011 roku. Podstawową ideą było to, aby razem lepiej radzić sobie z przyszłymi zadaniami, przed którymi staną archiwa w dobie cyfryzacji. Celem było połączenie sił i zbudowanie lobby, aby lepiej reprezentować interesy archiwalne w kraju.
Podczas 1 Dnia Archiwów Dolnej Saksonii w Hildesheim w kwietniu 2014 r. walne zgromadzenie zadecydowało o przekształceniu ANKA w Stowarzyszenie Archiwistów Dolnej Saksonii (Verband der niedersächsischen Archivarinnen und Archivare VNA). Po zmianie statutu, VNA zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń przez Sąd Rejonowy w Hildesheim w dniu 9 czerwca 2015 r., a jego status jako organizacji non-profit został określony decyzją z 28 kwietnia 2016 r. W statucie, jako główne zadania że VNA organizuje Dzień Archiwów Dolnej Saksonii jako kluczowe wydarzenie dla zaawansowanych szkoleń. W przyszłości stowarzyszenie chce również uwzględnić interesy wolontariuszy w archiwach w Dolnej Saksonii. Archiwiści miejscy nadal stanowią większość ze 186 członków, ale rośnie odsetek archiwów państwowych, kościelnych, uniwersyteckich i biznesowych.
Po raz pierwszy od 57 lat nie odbył się Dzień Archiwów Dolnej Saksonii planowany na marzec 2020 r. Musiał zostać odwołany z powodu pandemii koronawirusa.
Więcej: VNA
Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno