Jednym z portali tematycznych archiwów włoskich jest projekt o nazwie „Sieć archiwów aby nie zapomnieć” (Rete degli archivi per non dimenticare), powołana w 9 maja 2011 r. przez Prezydenta Republiki Włoskiej Giorgio Napoletano w trakcie uroczystości na Kwirynale w Rzymie. Portal, bo taką formą przyjął projekt, jest realizowany wewnątrz ogólnokrajowego rozwiązania organizacji archiwalnej informacji naukowej o nazwie Narodowy System Archiwistyczny (Sistema Archivistico Nazionale – SAN). Jego celem jest udostępnianie szerokiemu kręgowi odbiorców zespołów archiwalnych zawierających dokumentację zagadnień związanych z terroryzmem, przemocą polityczną i przestępczością zorganizowaną we Włoszech. Ten bardzo sumiennie rozwijany projekt ma swoją interesującą historię i jest przykładem mądrego zaadaptowania i włączenie w państwową sieć archiwalną inicjatywy oddolnej, prywatnej wspartej przez lokalne archiwum państwowe w Viterbo i później konsekwentnie, przy wsparciu całej włoskiej sieci archiwalnej, rozwijanej. Pomysł zrodził się w Archivio Flamigni* w 2005.
Rok później 19 grudnia 2006 r. w Rzymie doszło do konferencji Archiwa w sieci: aby nie zapomnieć (Archivi in rete: non dimenticare) na której zrodził się pomysł stałego działania, którego celem jest budowanie społeczeństwa legalności. Zbiory, które mają być prezentowane, obejmują archiwalia publiczne i prywatne co pozwala na stworzenie szerokiej platformy informacyjnej o zorganizowanej przemocy we Włoszech. Początki prezentowanych zbiorów tworzyła dokumentacja sprawy Aldo Moro, Loży P2. Dziś portal zawiera informacje o wielu brutalnych wydarzeniach dziejących się w przestrzeni prywatnej i publicznej.
W dni 29 października 2020 r. doszło do podpisania protokołu uzgodnienia wyboru akt procesowych spraw związanych z mafią i terroryzmem przeznaczonych do digitalizacji i późniejszej publikacji na portalu Rete degli archivi per non dimenticare. Uzgodnienia, które mówi o zgodzie na wybór, ale nie mówi o kryteriach wyboru, dokonano pomiędzy Ministerstwem Dóbr i Działalności Kulturalnej i Turystyki (Ministero per i beni e le attività culturali e per il turismo), Ministerstwo Sprawiedliwości (Ministero della Giustizia), Najwyższą Radę Sądownictwa (Consiglio superiore della Magistratura), Cassa delle Ammende** oraz właśnie Archivio Flamigni reprezentowanego przez dyrektora portalu Rete degli archivi per non dimenticare Ilarię Maroni.
W spotkanie wzięli także udział przedstawiciele dwóch stowarzyszeń krewnych ofiar: Stowarzyszenie Krewnych Ofiar na Stacji w Bolonii (Associazione tra i Familiari delle Vittime della strage della stazione di Bologna) i Stowarzyszenia Krewnych Ofiar Zbrodni w Ustica. To właśnie przedstawiciele krewnych ofiar przedstawili wnioski płynące z prac rozpoznawczych w urzędach sądowych Rzymu. Zaproponowano działania, których celem byłoby opracowanie inwentarza tematycznego z pełnym opisem archiwalnym kontekstowym materiałów Trybunału Rzymskiego (Tribunale di Roma) i Sądu Przysięgłego Rzymu (Corte d’Assise di Roma). Inne prace podjęto także w innych regionach Włoch. We Florencji (Prowincja Toskania) tamtejsze archiwum państwowe, prokuratura i sąd rozpoczęły pracę nad masakrą na ul. Georgifili we Florencji (dla przykładu akta tej sprawy liczą 628 tysięcy stron dokumentów zebranych w 900 segregatorach). Podobne działania podejmowane są także w Mediolanie gdzie digitalizację wyroków z lat 1947 – 2000 wykonają sami osadzeni. Wyspecjalizowani archiwiści niebawem podejmą prace nad porządkowaniem akt z procesów Czerwonych Brygad, Bonco Ambrosieno i procesami związanymi zs sprawą porwania Aldo Moro.
Po zakończeniu opisana i zdigitalizowana dokumentacja będzie powszechnie dostępna poprzez portal Rete degli archivi per non dimenticare.
Więcej: Protocollo d’intesa per l’individuazione di progetti di digitalizzazione dei processi di valore storico
oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec
*Archivio Flamigni – Centro Documentazione Onlus Archivio Flamigni (Centrum Dokumentacji Archiwum Flamidgni- Onlus- organizzazione non lucrative di utilità sociale- niekomercyjna organizację pożytku publicznego) – senatora Republiki Włoskiej Sergio Flamigni’go poświęconą gromadzeniu dokumentacji związanej z walką z przestępczością zorganizowaną.
** Casa delle Ammende – publiczny organ funkcjonujący od 1932 r. przy Ministerstwie Sprawiedliwości, zreformowany w 2017 r. , którego zadaniem jest zajmowanie się programami resocjalizacji skazanych.