Dnia 3 września 2020 r. na stronie internetowej rosyjskich archiwów państwowych udostępniono projekt archiwalny „Zbrodnie nazistów i ich wspólników na ludności cywilnej ZSRR w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941–1945”, przygotowany przez Rosarchiw we współpracy z Federalną Służbą Bezpieczeństwa, Ministerstwem Obrony, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Ministerstwem Spraw Zagranicznych Rosji.
Projekt ma dokumentować ludobójstwo dokonane na obywatelach państwa sowieckiego, utrwalić nazwiska ofiar niemieckiego terroru, ujawnić nieznane wcześniej okrucieństwa i przestępców, którym udało się uniknąć kary. Obejmuje ponad 2600 dokumentów archiwalnych (ponad 9500 obrazów elektronicznych), w tym fotografie, fragmenty kronik filmowych i nagrania dźwiękowe z archiwów federalnych i resortowych, a także instytucji archiwalnych podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej. Dokumenty RGASPI (Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej), RGVA (Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego), archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Obrony Rosji zostały odtajnione specjalnie na potrzeby projektu. Przedstawiony zbiór materiałów archiwalnych odzwierciedla zbrodnie „nazistów i ich wspólników”, głównie na terenach okupowanych Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i Karelo-Fińskiej SRR; w przyszłości planowane jest jednak uzupełnienie projektu o dokumenty i dowody zbrodni popełnionych na terytorium innych republik sowieckich.
Projekt składa się z trzech części. „Anatomia Zła” przedstawia dokumenty świadczące o zbrodniczych planach nazistów i ich polityce okupacyjnej, której podstawą było zajęcie zasobów, zniewolenie i eksterminacja ludności. Część druga, „Nie podlega zapomnieniu”, zawiera materiały dokumentujące konkretne fakty okrucieństw popełnianych na ludności cywilnej. Trzecia część, zatytułowana „Sprawiedliwa kara”, przedstawia dokumenty z procesów zbrodniarzy nazistowskich i ich wspólników.
Specjalnie na potrzeby projektu opracowano system słów kluczowych, w tym: rodzaje dokumentów, popełnione przestępstwa, charakterystyka przestępców i ich ofiar – łącznie ponad 90 tagów. Przy pomocy indeksu geograficznego możliwe jest utworzenie bloku dokumentów dotyczących konkretnego regionu, powiatu i wsi, zarówno w granicach współczesnego podziału administracyjno-terytorialnego Federacji Rosyjskiej, jak i w okresie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Projekt posiada także indeks osobowy, dzięki czemu możliwe jest również wyszukiwanie osób według imion, otczestw i nazwisk (które zostały wpisane do indeksu tak, jak zapisano je w dokumentach). Powstała w ten sposób swego rodzaju elektroniczna „Księga pamięci” zabitych i poszkodowanych z rąk okupantów; zasób ten liczy obecnie ok. 25 tys. nazwisk.
Więcej:
Преступления нацистов и их пособников против мирного населения СССР в годы Великой Отечественной войны 1941–1945 гг.
oprac. Edyta Łaborewicz
AP we Wrocławiu O/Legnica