W dniach 18–19 maja 2020 r. w Wiedniu zorganizowana zostanie konferencja naukowa z okazji 100-rocznicy tzw. Konwencji Praskiej, zawartej pomiędzy Austrią a Czechosłowacją w sprawie wzajemnego przekazania archiwaliów. Organizatorami konferencji są: Archiwum Narodowe w Pradze oraz Austriackie Archiwum Państwowe w Wiedniu.
Po upadku, w wyniku I wojny światowej, wielonarodowego państwa Habsburgów – monarchii Austro-Węgier, niektóre państwa powstałe na jej gruzach, głównie Czechosłowacja i Rumunia, zażądały zwrotu materiałów archiwalnych dotyczących ich historii. Ramy tzw. „separacji archiwalnej” określone zostały już przez traktat pokojowy z Saint-Germain, podpisany przez przedstawicieli Austrii i zwycięskie mocarstwa 10 września 1919 r. Właściwa i szczegółowa umowa dwustronna, pomiędzy Czechosłowacją i Austrią, tzw. „konwencja praska”, podpisana została 18 maja 1920 r. w Pradze. Przekazywanie dokumentacji, którymi państwo czechosłowackie wyraziło zainteresowanie, rozpoczęło się natychmiast po zawarciu konwencji praskiej, a dokładnie 10 czerwca 1920 r. Zajmowała się tym grupa czeskich archiwistów pod kierunkiem Jaroslava Kursy, pracująca w Wiedniu do 1922 r. Czescy archiwiści byli zainteresowani głównie aktami działalności austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z archiwów arystokratycznych przejmowano dokumentację byłej czeskiej kancelarii sądowej, a także rejestry herbowe (tzw. Saalbuchy).
Protokół przekazania części archiwum arystokratycznego podpisano 10 sierpnia 1923 r. Dzięki temu czechosłowaccy archiwiści przejęli 106 paczek z teczkami oraz 2 skrzynie dokumentów. Po upadku niepodległej Czechosłowacji i ustanowieniu Protektoratu Czech i Moraw, archiwa praskie zostały zmuszone do zwrotu większości tych dokumentów do Wiednia, co nastąpiło w 1940 i 1941 r. Wróciły one nad Wełtawę w latach 1949–1950, lecz niektórych materiałów nie udało odzyskać.
Przygotowywana konferencja zajmować się będzie ogólnymi problemami związanymi z postępowaniem wobec dóbr kultury w przypadku sukcesji państwowej. Zostaną omówione i przeanalizowane zarówno przebieg, jak i podmioty tych negocjacji, ukazane różne cele państw spadkobierców monarchii austro-węgierskiej, a wyniki podjętych wówczas działań oraz podpisanych umów zostaną poddane ponownej ocenie. Jednocześnie zwracać się będzie na modelowy charakter tamtych umów, wielokrotnie podkreślany w literaturze przedmiotu. Omawianiem tych zagadnień zajmą się badacze i eksperci z siedmiu krajów.
Konferencja odbędzie się pod patronatem Jego Ekscelencji JUDr. Ivana Červenková, ambasadora Republiki Czeskiej w Austrii. Udział w konferencji należy zgłaszać pod adresem e-mail: hhhsta@oesta.gv.at
Więcej:
Archiv: Verhandelt. Tagung zum 100jährigen Jubiläum des Österreichisch-Tschechoslowakischen Übereinkommens vom 18. Mai 1920 (Prager Übereinkommen)
Konference ke 100. výročí pražské archivní úmluvy, 18.–19. května 2020 ve Vídni
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Górze