Archiwum Państwowe w Trnawie, we współpracy z Miastem Trnawa i stowarzyszeniem obywatelskim Mały Berlin, przygotowało bardzo interesujące i wyjątkowe pod względem treści przedsięwzięcia, które przypomniały miastu i jego mieszkańcom wydarzenie z listopada 1989 r. Wszystkie akcje były częścią dużego cyklu zatytułowanego „Honor wolności”, do udziału w którym udało archiwistom się pozyskać współpracę samorządu województwa trnawskiego, miasta Trnawy, różnych instytucji kultury (teatru Jána Palárika, Muzeum Zachodniosłowackiego w Trnawie, Biblioteki Juraja Fándly’ego w Trnawie, Galerii Ján Koniarek w Trnawie, Centrum Sztuki Współczesnej i Trnava Radio oraz stowarzyszenia Mały Berlin.
Jednym z elementów uczczenia 30-lecia odzyskania wolności był koncert chorałów gregoriańskich, jaki odbył się 17 listopada 2019 r. w kościele franciszkanów św. Jakuba, w wykonaniu zespołu wokalnego SCHOLA MINOR, który specjalizuje się w interpretacji średniowiecznego chorału gregoriańskiego i polifonii. Wykonał on kompozycje z różnych okresów chorału gregoriańskiego, a także fragmenty utworów zapisanych w średniowiecznych księgach, przechowywane dziś w Archiwum Państwowym w Trnawie.
Dnia 18 listopada 2019 r. siedzibie Archiwum Państwowego w Trnawie (ul. Štefánikova 7) o godz. 16:30 nastąpiło otwarcie wystawy pt. „… wówczas w listopadzie …”. Listopad 1989 r. w rejonie Trnawy upłynął pod znakiem strajków, manifestacji, ale i rozmów, podczas których ludzie jasno stwierdzili, że chcą zmian. O wydarzeniach tych świadczą udostępnione dokumenty archiwalne. Zaprezentowana zostanie m.in. deklaracje programowe inicjatywy obywatelskiej „Społeczeństwo przeciw przemocy” oraz Komitetu Koordynacyjnego Słowackich Studentów Uniwersytetu, które zostały odczytane na spotkaniach. Te zaczynały się odśpiewaniem pieśni autorstwa Karela Kuzmánego – „Kto płonie za prawdę”. Jej tekst był przepisywany i rozdawany uczestnikom spotkań – jeden egzemplarz był również pokazany na wystawie. Na szczególną uwagę zasługują materiały moderatora listopadowych spotkań w Trnawie – aktora Vladimír Oktavca, którego „scenariusze” mityngów, stanowiły podstawowy zarys wszystkich wydarzeń.
Spotkania w Trnawie były wspierane przez wiele znanych twarzy – wspomnieć wypada przynajmniej Zuzanu Kronerovú, Juraja Nvotu, Petra Šimuna, Stanislava Štepku, Mariána Geišberga, a było ich znacznie więcej. Swoje poparcie wyraził poprzez wystąpienie również Miroslav Žbirka, który umieścił na jednym z dokumentów swój numer telefonu. O panujących nastrojach w całym społeczeństwie oraz kolejnych wydarzeniach informowały wówczas nowo powstałe czasopisma „Trnavská veřejnost” i „Trnavský hlas”, które również pokazano na wystawie. Ciekawe są satyryczne ilustracje zamieszczane w czasopismach studenckich, ukazujące różne wydarzeniach Aksamitnej Rewolucji. Poza tymi oraz wieloma innymi dokumentów, zgromadzono w sali wystawienniczej liczne przedmioty odnoszące się do wydarzeń z listopada’89, pochodzące nie tylko ze zbiorów archiwalnych, ale przede wszystkim od osób prywatnych. Wystawa będzie czynna do 7 lutego 2020 r.
W dniu otwarcia wystawy, a więc również 18 listopada 2019 r., lecz o godz. 18:00, w siedzibie stowarzyszenia „Malły Berlin”, odbyła się moderowana dyskusja nt. „Aksamitna Rewolucja. Czy dobro wygrało ze złem?”. Wydarzenia listopadowe w 1989 r. nie pozostawiły mieszkańców Trnawy obojętnymi. Ludzie na placach jasno stwierdzili, że chcą zmian – nowego życia w postaci wolności myśli i działania. Po 30 latach zadano sobie pytanie, w jakim stopniu te idee zostały zrealizowane, oraz jak przebiegał Listopad’89 w Trnawie? Czy dobro tak naprawdę zwyciężyło zło? Odpowiedzieć na te pytania starali się zaproszeni eksperci, a więc historyk-archiwista Radoslav Ragač oraz bezpośredni aktorzy wydarzeń listopadowych František Mikloško, Vladimír Oktavec i Juraj Nvota. W roli moderatora wystąpi Mário Nicolini.
Wiecej:
Trnavskí archivári pripravili niekoľko skvelých podujatí k udalostiam v Novembri ´89
Oslavy 30. výročia pokračujú v Trnave nedeľňajším programo
Vďační za slobodu? Pripomenieme si udalosti Novembra ´89 v Trnave
Po tridsiatich rokoch od Novembra 89 sa opäť spájame, aby sme spoločne vzdali poctu slobode
Oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra