Dnia 10 czerwca 2019 r. czeska Biblioteka Narodowa, w obecności ówczesnego Ministra Kultury Antonína Staněka, z dumą prezentowała w swej siedzibie w Klementinum rzadki instrument notarialny z 1406 r., który wylicytowała właśnie na aukcji za niebagatelną kwotę 18,2 mln koron. Stało się to wówczas niemałą sensacją medialną w Czechach. Teraz jednak cenny ten dokument zatrzymała policja, podejrzewając, iż pochodzi z kradzieży.
Przedmiotowy dokument, nie znany dotychczas badaczom, spisany został w Pradze w 1406 r. na pergaminie o wymiarach 54,2 x 52 centymetrów. Nie zachowała się pieczęć, która pierwotnie była zawieszona na pergaminowym pasku. Posiada on jednak pięknie wykaligrafowany znak notarialny. W treści dokument zawiera wyroku sędziego Blažeje ze Strážně w sporze toczonym o spadek pomiędzy studentem uniwersytetu praskiego Janem z Borotína przeciw Pechovi z Borotína. Według pracowników Biblioteki Narodowej dokument ten jest ważnym źródłem wiedzy o stosunkach własnościowych i sporach dotyczących nieruchomości w średniowieczu. Sędzia, silnie naciskany przez obie strony konfliktu, wobec nie przedstawienia pisemnych dowodów, wykracza poza teorię prawa i ogłasza wyrok „na podstawie ewangelii Jezusa Chrystusa”. Tak więc dokument jest szczególnie ważny, ponieważ pokazuje fakty znane ze źródeł teorii prawnej na konkretnym przykładzie ich zastosowania.
Czeska Biblioteka Narodowa stale monitoruje wszystkie organizowane aukcje, a także giełdy i portale internetowe, dbając o zabezpieczenie czeskiego dziedzictwa narodowego. W tym wypadku dokument wystawił na sprzedaż praski Dom Aukcyjny „Galeria 1 Art Consulting”. Cena wywoławcza wynosiła 3 miliony koron. Ostatecznie wywindowano ją aż sześciokrotnie, do wspomnianych ponad 18 milionów. Jednak Biblioteka Narodowa nie zapłaciła za wygraną licytację, gdyż wcześniej wkroczyła czeska policja.
Według policji dokument pochodzi z nielegalnej kolekcji, a kilka dekad temu został skradziony wraz z innymi cennymi materiałami z archiwum (nie podano z jakiego). „Odnośnie skradzionych dokumentów mogę potwierdzić, że obecnie toczy się postępowanie karne w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa przeciwko mieniu” – powiedział dziennikarzom prowadzący dochodzenie komisarz Jiří Hacker. Według „Dziennika N” policja przechwyciła już kilka innych dokumentów pochodzących z tej samej kolekcji. Tymczasem od właściciela „Galerii 1 Art Consulting” Jiříego Rybářa zażądano wszystkich dokumentów kupna i sprzedaży. Według tego ostatniego ofiarodawca pochodzi ze Słowacji. Sprawa nabrała więc wymiaru międzynarodowego, co z pewnością skomplikuje proces jej wyjaśnianie. Na ostatecznie rozstrzygnięcia przyjdzie zapewne długo czekać.
Więcej:
České noviny: Policie zabavila listinu, kterou vydražila Národní knihovna
Česká archivní společnost, z. s. (ČAS): Policie zabavila listinu, kterou vydražila Národní knihovna
iRozhlas: V Praze se prodal notářský dokument z roku 1406. Národní knihovna ho koupila za 18 milionů korun
Blesk.cz: Historická vzácnost v Národní knihovně: Za listinu z roku 1406 zaplatila v aukci 18,2 milionu
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział w Jeleniej Górze