W dniach 13-14 czerwca 2019 r. odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika”. Gości zgromadzonych w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych powitali dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor, oraz dr Andrij Deszczycia – ambasador Ukrainy. Referaty wprowadzające wygłosili Tetiana Baranowa (Przewodnicząca Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy) oraz Paweł Pietrzyk. T. Baranowa przedstawiła „Priorytety w działalności ukraińskich archiwów na 2019 r.”. Zaliczyła do nich: informatyzację działalności archiwów; kształtowanie narodowego zasobu archiwalnego, do którego nadal zaliczane są archiwalia pozostające na Krymie; zabezpieczanie zasobu archiwalnego, w tym konserwację; popularyzację archiwaliów w kraju, m. in. w trakcie międzynarodowych dni archiwów, i w ramach współpracy międzynarodowej. P. Pietrzyk przedstawił zaś wystąpienie „Archiwa polskie wobec wyzwań współczesności”. Za najważniejsze kwestie uznał: przygotowanie nowej ustawy archiwalnej; dbanie o rozwój infrastruktury z uwzględnieniem potrzeb dokumentów elektronicznych; wszechstronne kształcenie archiwistów; określenie na nowo pozycji archiwów w państwie. Mówiąc o zmianach używanej terminologii, znakiem czasu nazwał coraz częściej używane określenie „przechowywanie długotrwałe” w miejsce „przechowywania wieczystego”.
Pierwszą sesję pt. Zwiększenie dostępności zasobów archiwalnych (retrokonwersja, udostępnianie online, digitalizacja) rozpoczęło wystąpienie Macieja Zdunka (NDAP) „Program retrokonwersji pomocy archiwalnych w polskich archiwach państwowych”. Autor, pomysłodawca programu, w trakcie którego przeniesiono do systemów informatycznych większość danych sporządzonych wcześniej w postaci tradycyjnych środków ewidencyjnych i pomocy archiwalnych, opowiedział o założeniach tego programu oraz o jego przebiegu. Przedstawił też osiągnięte rezultaty i zalety użytkowania danych w postaci elektronicznej. Następną prelegentką była Anna Czajka (Archiwum Główne Akt Dawnych). W trakcie wystąpienia „Udostępnić nieczytelne. Konserwacja i alternatywne metody udostępniania informacji w procesie digitalizacji” skupiła się na nowoczesnych metodach i technikach obrazowania, umożliwiających poprawę czytelności treści dokumentów w trakcie ich digitalizacji. Wśród nich wymieniła wielomianowe mapy tekstury i obrazowanie multispektralne, pokazując przykłady efektów ich zastosowania. AGAD reprezentował także Hubert Wajs. Opowiedział on o „Udostępnianiu online zasobów historycznych na przykładzie Archiwum Głównego Akt Dawnych”. Wspomniał najdawniejsze inwentarze w kancelarii królewskiej z epoki nowożytnej, a następnie przedstawił inwentarze Metryki Koronnej, przygotowywane zgodnie ze standardami EAD i MARC21, oraz prezentację ksiąg stanu cywilnego Redite ad fontes. Zapowiedział przygotowanie interaktywnej mapy umożliwiającej poszukiwania genealogiczne oraz poinformował, że udostępnienie online skanów ksiąg metrykalnych o 1/3 zmniejszyło liczbę użytkowników w czytelni AGAD. Inny projekt – Archiwa w chmurach. Projekt unijny „Źródła genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego” – którego przedmiotem jest również udostępnienie online kopii cyfrowych, przedstawili Beata Herdzin (Archiwum Państwowe w Toruniu) oraz Bolesław Rassalski (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy). B. Herdzin przypomniała kolejne etapy projektu i doświadczenia wynikające z ich realizacji. B. Rassalski skupił się na rozwoju portalu genealogiawarchiwach.pl po formalnym zakończeniu projektu, np. odfiltrowanie danych, nowy backup, Wiki dotycząca urzędów stanu cywilnego oraz wyszukiwanie także w innych portalach. Ostatnim głosem w sesji było wystąpienie „Szukajwarchiwach.gov.pl, czyli kolejny krok w stronę użytkownika”, przedstawione przez Karola Dowgiało (Narodowe Archiwum Cyfrowe). Zgromadzeni mogli zobaczyć elementy nowego portalu, którego promocja odbyła się 8 czerwca 2019 r. w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Archiwów. Za najistotniejsze prelegent uznał: aktualizację danych na bieżąco przez archiwa przygotowujące dane; konta użytkowników dające dostęp do nowych funkcjonalności; możliwość tworzenia kolekcji tematycznych; tagowanie poprzez dodawanie do opisów haseł indeksowych; zamawianie online skanów oraz materiałów do czytelni. Poinformował też, że na nowym portali archiwa mogą przedstawiać aktualności.
Miesiąc: czerwiec 2019
NIEMCY: Krajobraz bez archiwów wyodrębnionych – dokumenty Stasi znajdują się pod opieką Archiwum Federalnego
Majowe ogólnopolskie seminarium archiwalne, zorganizowane przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich i Archiwum Państwowe w Płocku, poświęcone było archiwom wyodrębnionym w polskiej sieci archiwalnej. Bardzo ciekawe wystąpienia przedstawicieli archiwów wyodrębnionych, w tym Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, Straży Granicznej, Agencji Wywiadu, Policji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych – seminarium nie spotkało się z odzewem jedynie ze strony Instytutu Pamięci Narodowej – okrasiły także dwa wystąpienia kolegów archiwistów z Węgier i Niemiec. Jak się okazuje, archiwa wyodrębnione, w tak dużej skali, są chyba ściśle specyfiką polskiej sieci archiwalnej. Nad zjawiskiem tym pochylił się również Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, który zwrócił uwagę na fakt pozostawania olbrzymiej części państwowego zasobu archiwalnego poza sferą wpływów Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, porównując dowcipnie zasoby archiwalne wyodrębnione do DARNETu. Gość z Niemiec Gerhard Fürmetz reprezenutjący Bayerischen Hauptstaatsarchivs, swoje wystąpienie – „Polizei- und Geheimdienstunterlagen seit 1945 in den Staatlichen Archiven Bayerns – Übernahme, Erschließung und Benützbarkeit” – rozpoczął od stwierdzenia, że taka konstrukcja prawna w praktyce zarówno landu Bawaria jak i prawie federalnym nie występuje, a dokumentacja organów bezpieczeństwa i innych centralnych organów władzy trafia do archiwów państwowych, co omówił na przykładzie monachijskiego archiwum.
POLSKA: Międzynarodowy Tydzień Archiwów – Archiwa Pomorskie
W dniach 3 do 9 czerwca świętujemy Międzynarodowy Tydzień Archiwów. Obchody święta archiwistów mają na celu upowszechnienie wiedzy o archiwach oraz ułatwienie dostępu do światowych zasobów archiwalnych. W tym czasie na stronach internetowych pomorskich instytucji obejrzeć można krótki filmik przedstawiający działalność wielu pomorskich archiwów. Prezentacja ukazuje najważniejsze funkcje archiwów, tj. gromadzenie, przechowywanie, zabezpieczanie i ewidencjonowanie zbiorów archiwalnych, udostępnianie dokumentacji oraz popularyzowanie wiedzy o archiwach i ich zasobach. W prezentowanym materiale umieszczono przykłady cennych archiwaliów przechowywanych w archiwach pomorskich. Powstanie filmiku nie byłoby możliwe bez wcześniejszej współpracy archiwistów w projektach typu „Bałtycki Festiwal Nauki” czy „Międzynarodowy Dzień Archiwów” jak i integracyjnych spotkaniach gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Archiwistów Polskich.
W projekcie uczestniczyli:
– Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
– Archiwum Historyczne Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
– Archiwum Państwowe w Gdańsku
– Archiwum Państwowe w Gdańsku. Oddział w Gdyni
– Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego, Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego
– Archiwum Zakładowe Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim
– Fundacja „Archiwa Pomorskie” im. Stanisława Flisa
– Oddział Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku
– Stowarzyszenie Archiwistów Polskich. Oddział w Gdańsku
Czytaj dalej „POLSKA: Międzynarodowy Tydzień Archiwów – Archiwa Pomorskie”
WŁOCHY: Krok dalej w archiwach rodzinnych – spisy rodzinnych zbiorów filmowych
Włoski Centralny Instytut Archiwistyki już w 2017 r. podjął działania mające za zadanie orientację w sposobach i stanie zachowania prywatnych rodzinnych spuścizn o charakterze filmowym. W ciągu ostatniej dekady znacznie wzrosła ilość filmów dokumentujących różnorodne wydarzenia tak w instytucjach publicznych, jak i przedsiębiorstwach oraz u osób prywatnych.
Pojawiły się projekty zainicjowane przez instytucje archiwalne i biblioteczne, instytuty kultury, biblioteki i archiwa filmowe, stowarzyszenia kulturalne, wydziały uniwersyteckie, interesujące się materiałami filmowymi. Działania te do tej pory nie nyły koordynowane, a wiedza o nich jest rozproszona. Instytut wyznaczył trzy podmioty zajmujące się zabezpieczaniem spuścizny filmowej osób prywatnych. Instytucje wytypowano na podstawie analizy spójności ich metod postępowania.
Wytypowano: La Cineteca Sarda-Società Umanitaria (Cagliari – Sardynia), Laboratorio 80 (Bergamo- Lombardia) i Superottimisti-Associazione Museo Nazionale del Cinema (Turyn – Piemont).
Projekt obejmował następujące działania:
1. Opracowanie formularza dla każdego z trzech podmiotów.
2. Sporządzanie dziesięciu kart zespołów i powiązanych z nimi kart twórców wybranych z powyższych zasobów. Wybrano materiały już przeniesione do formatów cyfrowych w oparciu o kryterium kompletności (spójności), datacji i zawartości.
3. Ukazanie poprzez selekcję i edycję, filmów dokumentujących historię rodziny oraz kontekst historyczny, którą owe filmy opowiadają z wyłaniających się z nich obrazów dziejów rodzinnych.
Czytaj dalej „WŁOCHY: Krok dalej w archiwach rodzinnych – spisy rodzinnych zbiorów filmowych”