W dniach 23-25 kwietnia 2019 roku w Pilźnie odbędzie się 18 Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna, jaką Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów, we współpracy z Wydziałem Archiwów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej organizuje co dwa lata. Jest to największe, odpowiadające polskim Powszechnym Zjazdom Archiwalnym, spotkanie wszystkich osób zajmujących się zawodowo gromadzeniem dokumentacji w Czechach.
Trzydniowe spotkanie nie ma jednego tematu głównego, a obrady odbywać się będą w kilku sekcjach tematycznych. Konferencję otworzy jednak posiedzenie plenarne wszystkich uczestników, obradujące pod hasłem: „Koncepcje czeskiej archiwistyki. Gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy”. Przedstawione zostaną referaty, po których nastąpi moderowana dyskusja nad uchwaloną dnia 29 sierpnia 2018 roku „Koncepcja rozwoju archiwistyki w Republice Czeskiej na lata 2018-2025 z widokiem na rok 2035”. W debacie ma wziąć udział odpowiedzialny za archiwa przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Patr Mlasny. Ponadto głos zabiorą: Jiří Úlovec (Departament archiwów MSW), Karel Halla (Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów), Daniel Doležal (Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze).
Z uwagi na miejsce obrad – Pilzno, znane na całym Świecie z tutejszego browaru, obrady pierwszej sekcji, obradującej we wszystkie dni konferencji, toczyć się będą pod hasłem: „Produkcja napojów w przemyśle spożywczym. Rozwój segmentu w szerszym kontekście historycznym” (Výroba nápojů v průmyslovém opojení: Vývoj segmentu v širším historickém kontextu). Pozostałe sekcje będą miały z reguły jednodniowy lub kilkugodzinny czas na swoje obrady. Dla przykładu podamy poniżej zakres tematyczny i omówienie pierwszego dnia Konferencji.
Sekcja nr 2 obradować będzie na bardziej aktualne tematy, albowiem jej tematykę określono jako: „Dane osobowe w archiwizacji, RODO i ogólne trendy oraz bariery w pozyskiwaniu i dostępie do dokumentów archiwalnych z danymi osobowymi” (Osobní údaje v archivnictví, GDPR a obecné trendy a překážky v akvizici a zpřístupňování archiválií s osobními údaji). Celem obrad oraz przygotowanych wystąpień będzie przedstawienie obecnej sytuacji ze szczególnym uwzględnieniem ustawodawstwa czeskiego i europejskiego oraz jego wdrożenia i funkcjonowania w praktyce. Uczestnicy będą mieli możliwość podzielenia się doświadczeniami i problemami związanymi z nowymi mechanizmami oraz proceduralnymi w działaniach archiwów. W dyskusjach planuje się przedstawić również podstawowe rozbieżności między tendencją swobodnego dostępu do informacji (ogólnie, nie tylko odnośnie archiwaliów), a oczekiwaniami wobec jawności informacji, choćby w związku z rozliczeniami z przeszłością totalitarną, a tendencją przeciwną – nadmierną ochroną danych osobowych, a także innymi przepisami dotyczących ochrony informacji. Dyskusja obejmie także praktyczne doświadczenia związane z wdrażaniem tych przepisów w czeskich archiwach, jak również ich styk z podstawowymi obowiązkami, jakie archiwiści mają do wykonania w swojej działalności, takimi jak nabywanie, porządkowanie i udostępnianie materiałów archiwalnych. Organizatorzy maja nadzieję, że debata zaowocuje zarysem możliwych zmian legislacyjnych wobec archiwów lub propozycji nowego prawa archiwalnego w obszarze danych osobowych oraz innych chronionych danych w archiwach.
Sekcja n 3 obradować będzie pod hasłem: „Kto szuka, znajdzie? Stara i nowe drogi w archiwalnym labiryncie” (Kdo hledá, najde? Staré a nové cesty archivním labyrintem). Główne zagadnienia, jakie zostaną tu podjęte, to: Co archiwista rozumie dziś jako porządkowanie materiałów archiwalnych? Czy badacze powinni dostosować się do naszych przyzwyczajeń, czy też mamy poszukiwać sposoby ułatwienia im dostępu do informacji? Nowe metodologie pozwalają bowiem na ujednolicenie przetwarzania materiałów archiwalnych i standaryzację stworzonych dla nich pomocy. Czy jest to droga do niezdrowego ujednolicenia, czy też przeciwnie, konieczność dla czytelnego i zrozumiałego zaprezentowania się społeczeństwu? Czy potrafimy dotrzeć we właściwy sposób do naszych użytkowników za pomocą najnowszych narzędzi do zbierania informacji? Wraz z coraz większym wykorzystaniem naszych pomocy on-line, tracimy możliwość osobistego wyjaśniania użytkownikom sposobu działania złożonego systemu struktur archiwalnych zbiorów. Czy jesteśmy w stanie zrekompensować tę (nie)wiedzę bardziej przychylnym wyszukiwaniem zdalnym?
Sekcja nr 4 zajmie się tematyką: „Edukacja archiwistów i specjalistów ds. zarządzania dokumentami i danymi w XXI wieku” (Vzdělávání archivářů a specialistů pro správu dokumentů a záznamů ve 21. století). Tak więc omawiane tu będą zagadnienia dotyczące szkolenia zawodowego (przyszłego lub obecnego) archiwistów oraz specjalistów ds. zarządzania dokumentami i informacją, pod kątem przemyślenia i analizy możliwości i form kształcenia ustawicznego archiwistów i specjalistów zarządzania dokumentami na różnych poziomach i w różnych kontekstach. Obrady toczyć się będę wokół pytań: Czy osoby zajmujące się archiwizacją i zarządzaniem dokumentacją tradycyjna i elektroniczną wymagają ciągłego szkolenia zawodowego? Jeśli tak, to na jakie elementy tego kształcenia powinno się kłaść szczególny akcent? Czego brakuje archiwom i ich archiwistom i w jakim kierunku sami archiwiści chcieliby rozwijać swoje kompetencje? Jakie potrzeby szkoleniowe mają specjaliści ds. zarządzania dokumentami, bazami danych i informacją? Na jakim poziomie mogą spotykać się potrzeby edukacyjne: z jednej strony w dziedzinie archiwistyki, a z drugiej zarządzania dokumentami i bazami danych? Jaka powinna być forma tego kształcenia ustawicznego? Jak kształcenie to powinno być zorganizowane i kto mógłby podjąć się jego realizacji?
W kolejnych dniach poszczególne sekcje będą obradowały nad następującymi tematami: „Pomagać czy karać? Kontrola i pomoc metodologiczna twórcom dokumentacji”; „Proweniencja i autentyczność w postfaktycznym stuleciu: „Oryginały” w XXI wieku”; „Archiwa medialne a wyzwania wobec nośników magnetycznych obrazu i dźwięku”; „Edycja na stół! Publikacja źródeł archiwalnych charakteru urzędowego do dziejów współczesnych”; „Przeszłe i przyszłe horyzonty czeskiej archiwistyki”; „Jak w zdrowiu dożyć emerytury (fizjoterapia w praktyce archiwalnej)”; „Możliwości i granice współpracy między archiwami kościelnymi a państwowymi”; „Kancelaria elektroniczna – koniec archiwistyki?”; „Archiwa i biblioteki: Czy możemy się nawzajem inspirować?”.
Jak widać program jest bardzo urozmaicony i niezwykle ciekawy. Na pewno nie będzie możliwości, aby uczestniczyć we wszystkich interesujących seminariach. Należy jednak mieć nadzieję, że czescy archiwiści znajdą konkretne odpowiedzi na wiele postawionych wyżej pytań. Zapewne większość wystąpień, lecz już wiadomo, że niestety nie wszystkie, znajdzie odbicie w pokonferencyjnych materiałach drukowanych, które być może staną się podstawą do wytyczenia nowych kierunków rozwoju czeskiej archiwistyki.
Więcej:
18. Celostátní archivní konference
Oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław Oddział Jelenia Góra