Ignacy Krasicki w swoim „Zbiorze potrzebniejszych wiadomości porządkiem alfabetu ułożonych„, wydanych we Lwowie w 1781 r. napisał „Bissus, albo bisior, rodzay materyi przedniejszey ieszcze od purpury. Częstokroć o nim wzmianka jest w piśmie świętym. Jakiego iednak bisior jest koloru i gatunku o tym gruntowney wiadomości nie masz.”(s. 161)
W swojej „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger napisł: „Bisior, rodzaj tkaniny przedniejszej od purpury. Po grecku byssos, po łacinie byssus oznacza len delikatny i najcieńsze z niego płótno. Z wierszy Grochowskiego (za Zygmunta III) można przypuszczać, że najcieńszej i najbielszej tkaniny, zwanej bisiorem, używały możne niewiasty.” (s. 177) Dalej zaś powołał się na wyżej cytowany tekst Krasickiego. Obaj autorzy wiedzieli, że bisior to niezwykle delikatny i cenny materiał, nie wiedzieli jednak skąd sie bierze. Tymczasem, znany już w starożytności, materiał wytwarzany z wydzieliny małż morskich (omółek) Pinna nobilis, był, jak wskazują autorzy hasła bisior w Wikipedii, najcenniejszym materiałem w starożytności. Głównym ośrodkiem jego produkcji było apulijskie miasto Tarent (wł. Tarano), stąd tamtejsze archiwum państwowe zorganizowało wystawę „”Ulino e bisse marino. Il Mediterraneo che unisce” (Drzewa oliwne i bisior morski. Morze Śródziemne, które łączy).
Wystawa jest efektem współpracy Archiwum Państwowego w Tarencie, Fundacji Ammiraglio Michelagnoli, l’Istituto Talassografico di Taranto “A. Cerruti”, Istituto per l’Ambiente Marino Costiero del Consiglio Nazionale delle Ricerche (IAMC CNR) sekcja Tarent oraz Straży Leśnej Oddział w Tarencie (Carabinieri Forestale).
Wystawa łączy ze sobą w sposób symboliczny dwa elementy: drzewo oliwne, będące symbolem śródziemnomorskiego rolnitwa i symbolem pokoju oraz małże pinna nubilis, które wedle organizatorów symbolizują relacje pomiędzy ludźmi a śródziemnomorskimi ekosystemami. Z tego związku narodziła się w starożytności i przeniosła do „naszych czasów” kultura i gospodarka śródziemnomorska.
Wystawa prezentuje archiwalia, w tym fotografie, zachowane w Archiwum Państwowym w Tarencie, zbiory osób prywatnych oraz instytucji publicznych związane z symboliką drzewa oliwnego, produkcją oleju oraz przetwarzaniem bogactwa morza, symbolizowanego przez małże pinna nobilis.
Specjalnie dla wystawy opracowano mapę Morza Śródziemnego ukazującą obszary upraw drzew oliwnych na lądzie i obszary eksploatacji omółek w morzu, wzdłuż linii morskiej. Drzewa oliwne „przeglądają sie” w tafli morza, a ich odbiciem są małże pinna nubilis.
Wystawa czynna będzie do 30 marca 2019 r. w siedzibie archiwum w Tarencie (via Federico di Palma, 4).
Więcej:
Ulivo e bisso marino. Il Mediterraneo che unisce
L’Archivio di Stato di Taranto
oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec