Rosyjska Agencja Archiwów w serii „Biblioteka Cyfrowa” opublikowała zbiór dokumentów pt. „Generał Własow: historia zdrady” (cykl „Encyklopedia Polityczna”, 2015).
Generał Andriej Własow (za Wikipedią): generał porucznik Armii Czerwonej, dowódca Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej (ROA), a następnie Sił Zbrojnych Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji podczas II wojny światowej.
Wzięty do niemieckiej niewoli w 1942 r., przeszedł na stronę wroga; opracował memorandum skierowane do władz III Rzeszy, w którym wystąpił o utworzenie rosyjskiej armii narodowej do walki ze Stalinem. We wrześniu 1944 r., po spotkaniu Własowa z Reichsführerem SS Heinrichem Himmlerem, Niemcy wyrazili zgodę na powołanie Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji jako organu politycznego, opublikowanie manifestu politycznego i utworzenie Sił Zbrojnych KWNR jako formacji sojuszniczej w stosunku do armii niemieckiej. W maju 1945 r. Własow oddał się w ręce Amerykanów, „jednakże już 12 maja został przekazany Rosjanom […]. Po przewiezieniu do Moskwy został osadzony w więzieniu na Łubiance, gdzie był przesłuchiwany. Po procesie, który rozpoczął się 30 lipca 1946 r., na mocy wyroku sądu wojskowego został jako zdrajca skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 sierpnia przez powieszenie na strunie fortepianowej. Dodatkowo w podstawę czaszki kat wbił mu żelazny hak”.
Dla władz sowieckich Własow stał się symbolem zdrady i kolaboracji.
Dokumenty wydano w trzech tomach, liczących łącznie ponad 2700 stron; przedstawione w nich materiały pochodzą z archiwów Federacji Rosyjskiej (niektóre zostały niedawno odtajnione), a także z archiwów Białorusi, Niemiec i USA; dotyczą (tom pierwszy: „Nazistowski projekt Aktion Wlassow”): historii kapitulacji generała Własowa, Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej (ROA), Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji, dziejów walk batalionów ROA na frontach wschodnim i zachodnim. Dokumenty z drugiego i trzeciego tomu pochodzą z zasobu Archiwum Głównego Federalnej Służby Bezpieczeństwa Rosji i dotyczą śledztwa w sprawie generała Własowa i jego współpracowników (m.in. zapisy przesłuchań); zawierają także wspomnienia współczesnych Własowowi.
Wydawnictwo jest bogato ilustrowane, każdy tom zaopatrzono w indeksy osób i nazw geograficznych, tomy 2 i 3 – w spis wykorzystanych fotografii.
Więcej: «Генерал Власов: история предательства: В 2 т.: В 3 кн.»
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica