W dniach 19-21 października 2015 r. odbyła się w Centrum Szkoleniowym Falenty koło Warszawy konferencja „Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”. Zorganizowała ją Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Radą do spraw Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego Konferencji Episkopatu Polski oraz Stowarzyszeniem Archiwistów Kościelnych. Wzięło w niej udział ponad 150 osób reprezentujących instytucje kościelne, państwowe, naukowe, prywatne. Spotkanie było kontynuacją konferencji „Ochrona zasobu archiwów kościelnych”, która miała miejsce w 2011 r. w Pułtusku. Była to również okazja do bezpośredniej wymiany doświadczeń pomiędzy przedstawicielami różnych środowisk i nawiązania ciekawych kontaktów zapowiadających współpracę w przyszłości.
bp Jan Kopiec, prof. Władysław Stępniak i ks. Roman Dworacki
W trakcie konferencji wysłuchano 27 wystąpień w ramach sześciu sesji tematycznych:
I. Prawo archiwalne – udostępnianie zasobu archiwalnego, II. Zasób archiwów kościelnych – gromadzenie i udostępnianie, III. Zabezpieczanie i konserwacja materiałów archiwalnych, IV. Digitalizacja zasobu archiwalnego, V. Pozyskiwanie i wykorzystanie środków na zabezpieczenie zasobu archiwalnego i VI. Kształcenie archiwistów.
Wypowiedzi przedstawiły osoby wywodzące się z grona pracowników naukowych, konserwatorów, informatyków oraz archiwistów z długoletnią praktyką. Każdą sesję kończyła dyskusja na forum plenarnym, kontynuowana w kuluarach. Informację o konferecji zamieszczono w serwisie Konferencji Episkopatu Polski. Teksty wygłoszonych referatów mają być wkrótce opublikowane, a na zakończenie konferencji wyrażono nadzieję na kolejne spotkanie pogłębiające wiedzę.
tekst Anna Laszuk
fot. Natanaela Błażejczyk
NDAP
Program konferencji:
Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych
Falenty k. Warszawy, 19-21 października 2015 r.
19 października
15.00 – Powitanie uczestników i słowo wstępne
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr hab. Władysław Stępniak
Ks. bp Jan Kopiec – Konferencja Episkopatu Polski
Ks. Roman Dworacki – Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych
I. Prawo archiwalne – udostępnianie zasobu archiwalnego
Prowadzenie: dr hab. Władysław Stępniak
15.15 – 15.40 – ks. dr hab. prof. AJD Paweł Wolnicki (Akademia Jana Długosza
w Częstochowie; Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych) – Recypacja prawa
archiwalnego w działalności Kościoła katolickiego
15.40 – 16.05 – ks. prof. dr hab. bp Jan Kopiec (Rada ds. Kultury i Ochrony
Dziedzictwa Kulturalnego Konferencji Episkopatu Polski, biskup Diecezji
Gliwickiej) – Potrzeba publikowania materiałów archiwalnych na przykładzie
pisemnych relacji i „Ad limina Apostolorum”
16.05 – 16.30 – dr Dariusz Grot (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych) –
Pryncypia i modele dostępności publicznych archiwów
16.50 – 17.15 – Maria Sierocka-Pośpiech (Archiwum Główne Akt Dawnych) –
Zasady udostępniania materiałów archiwalnych widziane z perspektywy
Archiwum Głównego Akt Dawnych
17.15 – 17.40 – ks. dr hab. prof. UWM Mieczysław Różański (Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych) –
Udostępnienie materiałów archiwalnych na przykładzie Archiwum
Archidiecezjalnego w Łodzi
17.40 – 18.05 – ks. dr hab. Robert Kufel (Archiwum Diecezjalne w Zielonej
Górze; Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych) – Proces udostępniania
materiałów archiwalnych pracownikom naukowym i innym zainteresowanym
na przykładzie Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze
18.05 – 18.30 – mgr lic. Agnieszka Szmerek (Archiwum Polskiej Prowincji
Zakonu Pijarów) – Udostępnianie w archiwach zakonnych na przykładzie
Archiwum Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów
18.30 – dyskusja
20 października
II. Zasób archiwów kościelnych – gromadzenie i udostępnianie
Prowadzenie: s. Faustyna Szulc
9.00 – 9.25 – dr Halina Dudała (Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach) –
Stan zachowania archiwów parafialnych w zasobie Archiwum
Archidiecezjalnego w Katowicach
9.25 – 9.50 – s. Marta Komborska (Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP
Niepokalanie Poczętej w Starej Wsi) – Stan opracowania i zasady udostępniania
zasobu archiwum Służebniczek Starowiejskich
9.50 – 10.15 – s. Błażeja Kowal SCCF (Muzeum i Archiwum Marii Angeli
Truszkowskiej w Krakowie) – Historia i działalność Muzeum i Archiwum Marii
Angeli Truszkowskiej w Krakowie
Prowadzenie: ks. dr hab. Mieczysław Różański
10.45 – 11.10 – s. dr Teresa Antonietta Frącek RM (Archiwum Główne
Zgromadzenia ss. Franciszkanek Rodziny Maryi) – Powojenna rekonstrukcja
archiwum Zgromadzenia ss. Franciszkanek Rodziny Maryi
11.10 – 11.35 – Krzysztof Kolasa (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi),
ks. dr Jarosław Wąsowicz SDB (Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej) –
Archiwum ks. Wiktora Jacewicza SDB, badacza martyrologii polskiego
duchowieństwa w czasie drugiej wojny światowej, w zasobie Archiwum
Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej
11.35 – 12.00 – ks. dr Sławomir Kęszka (Archiwum Diecezji Kaliskiej) –
Archiwum Księży polskich byłych więźniów obozów koncentracyjnych przy
Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu
12.00 – 12.25 – ks. dr Wacław Umiński CM (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II
w Krakowie, Archiwum „Naszej Przeszłości”) – Gromadzenie i charakterystyka
zbiorów w Archiwum „Naszej Przeszłości”
12.25 – dyskusja
III. Zabezpieczanie i konserwacja materiałów archiwalnych
Prowadzenie: Anna Nowak
15.00 – 15.25 – dr Przemysław Wojciechowski (Archiwum Państwowe w
Poznaniu) – Czynniki mikrobiologiczne w archiwach zagrażające zbiorom i
ludziom
15.25 – 15.50 – dr Małgorzata Pronobis-Gajdzis (Uniwersytet Mikołaja
Kopernika w Toruniu) – Od prewencji do restauracji – opieka konserwatorska
Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry UMK w Toruniu nad zabytkowym
księgozbiorem mniszek zakonu św. Benedykta w Krzeszowie
15.50 – 16.15 – prof. Elżbieta Jabłońska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w
Toruniu) – Współpraca Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry UMK w Toruniu z
archiwami i bibliotekami kościelnymi oraz klasztornymi w latach 2012-2015
16.15 – dyskusja
IV. Digitalizacja zasobu archiwalnego
Prowadzenie: ks. dr hab. Robert Kufel
16.50 – 17.15 – Anna Czajka (Archiwum Główne Akt Dawnych Centralne
Laboratorium Konserwacji Archiwaliów) – Przygotowanie archiwaliów do
digitalizacji
17.15 – 17.40 – ks. dr hab. prof. UR Władysław Wlaźlak (Uniwersytet
Rzeszowski w Rzeszowie; Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych) – Stan
zdigitalizowania akt metrykalnych w archidiecezji częstochowskiej
17.40 – 18.05 – Bolesław Rassalski (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy),
Maciej Chojnacki (Digital-Center Sp. z o.o.) – Projekt digitalizacyjny „Źródła
genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego”
18.05 – dyskusja
21 października
V. Pozyskiwanie i wykorzystanie środków na zabezpieczenie zasobu
archiwalnego
Prowadzenie: ks. Roman Dworacki
9.05 – 9.30 – dr Maksymilian Kuśka (Archiwum i Biblioteka Bonifratrów w
Cieszynie) – Pozyskiwanie środków na konserwację i opracowanie na
przykładzie Archiwum Bonifratrów
9.30 – 9.55 – ks. dr Michał Sołomieniuk (Archiwum Archidiecezjalne w
Gnieźnie) – Projekt Mecenat oraz program konserwacji wspólny z UAM w
Poznaniu
9.55 – 10.15 – Krystyna Sałańska (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego) – Możliwości finansowania projektów w ramach środków MKiDN
10.15 – 10.35 – Krzysztof Adamczyk (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego) – Możliwości pozyskiwania środków z funduszy europejskich
10.35 – dyskusja
VI. Kształcenie archiwistów
Prowadzenie: dr Andrzej Biernat
11.20 – 11.45 – dr hab. Tomasz Nowicki (Katolicki Uniwersytet Lubelski) –
Kształcenie archiwistów kościelnych na KUL
11.45 – 12.10 – ks. prof. dr hab. Józef Marecki (Uniwersytet Papieski Jana Pawła
II w Krakowie) – Kształcenie archiwistów kościelnych na Uniwersytecie
Papieskim Jana Pawła II
12.10 – 12.35 – Mateusz Zmudziński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w
Toruniu) – Przegląd aktualnej literatury fachowej ze zwróceniem uwagi na
archiwa kościelne
12.35 – dyskusja, podsumowanie