Niemieckie środowisko archiwalne w obliczu zarówno wyzwań stawianych przez społeczeństwo informacyjne jak również paradoksów wynikających z uregulowań prawnych w tej dziedzinie, dostrzega konieczność nowelizacji ustawy archiwalnej, obowiązującej w Niemczech od 1988 r. Świadomość faktu dynamicznie zmieniających się uwarunkowań i otoczenia w jakim funkcjonują archiwa stopniowo zmienia ich sposób działania i komunikowania się ze społeczeństwem. Nieustannie też archiwa próbują zmierzyć się z problemami jakie u schyłku lat 80- tych nie występowały. Wraz z rozwojem informatyki i coraz łatwiejszym dostępem do danych w sieci, dla „równowagi naszego dobrego samopoczucia” pojawiły się zjawiska mniej pożądane, takie jak włamywania do baz informatycznych i kradzieże danych, często o charakterze sensytywnym lub tajnym. W dużej mierze narusza to zaufanie społeczeństwa do różnych instytucji publicznych wytwarzających i przechowujących dokumenty elektroniczne.
W niemieckim środowisku archiwalnym szczególną uwagę i niepokój w sposobie ochrony, przechowywania i niszczenia danych budzą dane osobowe. Jest to spowodowane obawą o nikły stopień zachowania tych informacji w postaci elektronicznej dla przyszłości w obliczu procedur ich niszczenia czy też zamiarów uregulowań prawnych Komisji Europejskich, która w niedługim czasie planuje wprowadzić w życie tzw. prawo do bycia zapomnianym – Recht auf Vergessenwerden, angielski odpowiednik right to be forgotten. Stoi to w jawnej sprzeczności z istotą działalności archiwów, które mają zabezpieczyć i przechować informacje do przyszłych badań genealogicznych czy socjologiczno- gospodarczych. Prawo archiwalne powinno więc zawierać uregulowania, które równoważyłyby ze sobą z jednej strony ochronę danych, z drugiej strony prawo dostępu do informacji. Satysfakcjonujące wszystkie strony rozwiązanie tego problemu może okazać się trudne, dlatego zagadnienia te konsultowane będą z wieloma środowiskami. Już 27 listopada odbędzie się dyskusja panelowa poświęcona m.in. zmianie prawa archiwalnego pod hasłem „Dostęp do dóbr kultury – archiwa w procesie transformacji” (Zugang zu Kulturgut – Archivrecht im Wandel) z udziałem ekspertów ze świata polityki, mediów, nauki oraz dr Michaela Hollmanna prezydenta Bundesarchiv.
Bundesarchiv równocześnie zainaugurowało wydawanie nowego periodyku „Forum”, którego pierwszy numer poświęcony jest właśnie tej tematyce i gromadzi artykuły będące podstawą do wspomnianej dyskusji. „Forum” zastąpi dotychczas wydawany półrocznik „Mitteilungen aus dem Bundesarchiv”. Każdy numer poświęcony będzie jednemu wiodącemu tematowi.
Jakie stanowisko zostanie wypracowane w trakcie dyskusji i konsultacji i na ile przełoży się to na uregulowania ustawy archiwalnej, tego oczywiście nie wiemy. Niewątpliwie jednak będzie to jedna z pierwszych nowelizacji uwzględniających ten złożony i trudny do pogodzenia problem.
Więcej: Archivrecht im Wandel – Auftakt zur Novellierung des Bundesarchivgesetzes
Jolanta Leśniewska
AP w Płocku O/Kutno