24 października 2012 r. o godzinie 15:00 w sali wystawowej rosyjskich Archiwów Federalnych (ul. Bolszaja Pirogowskaja 17) otwarto wystawę historyczno-dokumentalną pt. „Przezwyciężenie Wielkiej Smuty w Rosji na początku XVII wieku.”
Wystawa jest poświęcona tragicznym wydarzeniom w historii Rosji na początku XVII w., zwanych „Wielką Smutą”, oraz przezwyciężaniu ich konsekwencji. Prezentowane na wystawie oryginalne dokumenty pozwalają prześledzić wszystkie etapy Wielkiej Smuty, od jej źródeł do zakończenia.
Polacy odegrali niepoślednią rolę w tych wydarzeniach, zapisując się wyjątkowo dobitnie w rosyjskiej pamięci historycznej – od kilku lat w Rosji obchodzony jest Dzień Jedności Narodowej, upamiętniający wypędzenie Polaków z Kremla (polsko-litewski garnizon Kremla poddał się powstańcom 7 listopada 1612 r.).
Na omawianej wystawie przedstawiono dokumenty dotyczące wydarzeń XVI w., które doprowadziły do późniejszego systemowego kryzysu w Rosji: panowania krwawego cara Iwana Groźnego (1547-1584) i jego syna Fiodora I (1584-1598) – ostatnich z dynastii Rurykowiczów, instytucji opryczniny, narastania gospodarczej i politycznej destabilizacji za panowania cara Borysa Godunowa (1598-1605); wystawiono m.in. Carski Sudiebnik (zbiór praw) z 1550 r., po raz pierwszy pokazano list gratulacyjny królowej Anglii Elżbiety I do Borysa Godunowa z okazji jego wstąpienia na carski tron, czy dokumenty dotyczące śmierci najmłodszego syna Iwana Groźnego, carewicza Dymitra.
Kolejne części wystawy poświęcono historii Dymitra Samozwańca (1605-1606; rzekomo cudownie ocalonego carewicza Dymitra), Wasyla Szujskiego (przywódcy buntu przeciwko „Łżedymitrowi”, cara Rosji w latach 1606-1610) i Dymitra Samozwańca II (1611-1612); w części tej pokazano m.in. korespondencję żony obydwu Samozwańców, Maryny Mniszchówny, i jej ojca Jerzego Mniszcha, wojewody sandomierskiego.
Jedne z najważniejszych eksponatów to dokumenty związane z okresem powstania Kuźmy Minina i księcia Dymitra Pożarskiego, jak wezwania do „oswobodzenia państwa rosyjskiego od wrogów” (na niektórych dokumentach zachowały się podpisy Dymitra Pożarskiego). W części wystawy pt. „Początki dynastii Romanowów” przedstawiono dokumenty dotyczące m.in. wyboru Michała Fedorowicza Romanowa na cara Rosji i stopniowej odbudowy kraju, zawarcia pokoju z Polską w 1618 r. itp. Dokumentom towarzyszą liczne portrety, grafiki, ikony, przedmioty kultu, broń i zbroje, monety i medale ze zbiorów muzealnych. Szczególnie interesujące są archeologiczne pozostałości obozu w Tuszynie (Dymitra Samozwańca II, w latach 1606-1608).
Wystawa trwa do 23 grudnia 2012 r., wstęp jest bezpłatny.
Więcej w języku rosyjskim: Преодоление Смуты в России в начале XVII века
oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica