Sfragistyka: Sfragiści łączcie się! Projekt Sigillum.

W 1958 roku Międzynarodowa Rada Archiwów (International Council on Archives, MRA) powołała Międzynarodowy Komitet Sfragistyczny. Jego celem było promowanie badań nad ogromnym dziedzictwem sfragistycznym przechowywanym w europejskich archiwach. Wśród osób najbardziej zaangażowanych w tworzenie Komitetu byli francuscy badacze: historyk Robert-Henri Bautier i archiwista Yves Metman.

W czasie swego działania Komitet zrobił wiele, aby zwrócić uwagę różnych organów administracji archiwalnej na problemy związane z opracowaniem tego dziedzictwa. Do najważniejszych jego osiągnięć należy opracowanie Międzynarodowej Karty Opisu Sfragistycznego. Pomnikowym dziełem jest przygotowany przez członków Komitetu Międzynarodowy Słownik Sfragistyczny (Vocabulaire International de la Sigillographie), opublikowany w Rzymie w 1990 roku. Wyjaśnia on i tłumaczy na dwanaście języków europejskich ponad 300 terminów stosowanych przy opisywaniu pieczęci. W pracach nad Słownikiem uczestniczył, przygotowując polskojęzyczne hasła, prof. Stefan Krzysztof Kuczyński. Innym osiągnięciem Komitetu była publikacja zatytułowana Przekaz pieczęci (Il messaggio dei sigilli), wydana w Watykanie w 2002 r. Zawiera ona, między innymi, selektywną bibliografię europejskiej sfragistyki opracowaną przez Faustino Menéndez Pidal de Navascués, członka Komitetu. Inną inicjatywą tej organizacji była inicjacja międzynarodowych spotkań konserwatorów pieczęci. Spotkania te odbyły się w Madrycie w 1995 r., w Paryżu w 2003 roku i Oxfordzie w 2007 roku, a materiały z nich zostały opublikowane. Ważną inicjatywą Komitetu była próba wyjścia poza europejski krąg kulturowy. Od 1995r. w jego pracach uczestniczył Hu Zhong-Liang, z Historycznego Archiwum Chin w Pekinie. Z jego pomocą przygotowano wystawę poświęconą europejskim pieczęciom, która była eksponowana w czasie Kongresu MRA w Pekinie w 1996r. Ponadto, poprzez liczne ankiety, Komitet zbierał różnorakie informacje o materiałach sfragistycznych przechowywanych w archiwach, starając się diagnozować stan ich zachowania i opracowania.

W 2004 w strukturze MRA zaszły ważne zmiany. Od tego roku komitety działające przy Radzie mogły być tworzone jedynie dla realizacji celów krótkoterminowych. Zniesiono natomiast komitety stałe, takie jak Komitet Sfragistyczny. W jego miejsce powstała Tymczasowa Sekcja Sfragistyczna. Jednak by mogła się ona utrzymać, w ciągu ośmiu lat swego istnienia powinna zgromadzić co najmniej pięćdziesięciu członków: archiwistów, pochodzących z różnych części świata. Ponieważ nie udało się tego osiągnąć, Sekcja automatycznie przestaje istnieć w 2012r.

Zdając sobie sprawę z zagrożenia likwidacją Sekcji (która, wraz z Komitetem Sfragistycznym przez ponad pięćdziesiąt lat była jedyną międzynarodową organizacją koordynującą badania sfragistyczne) jej członkowie już w lutym 2007 roku postanowili powołać do życia stowarzyszenie skupiające badaczy średniowiecznych pieczęci z różnych krajów. W ten sposób narodził się projekt SIGILLVM. W założeniu cele SIGILLVM są szersze niż te, które stawiał sobie Komitet Sfragistyczny MRA. Skupieni w stowarzyszeniu badacze, oprócz kontynuacji projektów rozpoczętych przez Komitet, zamierzają wyjść poza krąg zagadnień związanych z problemami archiwalnego opisu i konserwacji materiałów sfragistycznych, podejmując różnorodne zagadnienia szeroko pojętej sfragistyki średniowiecznej.

 

Projekt Sigillum

Marcin Hlebionek
UMK Toruń