Miesiąc: grudzień 2010

NIEMCY: Kontrowersje wokół następcy Prezydenta Bundesarchiv

Zgodnie z decyzją Ministra Kultury Berndta Neumanna, wiosną 2011 roku ma nastąpić zmiana na stanowisku Prezydenta – tak określana jest ta funkcja- trzeciego co do wielkości archiwum w Europie. Od czasu powstania Bundesarchiv (BA) w 1952 roku tę zaszczytną funkcję pełniło dotychczas 3 znakomitych historyków i archiwistów: do 1971 roku Wolfgang Mommsen, do 1989 r. Hans Booms i do 1999 r Friedrich Kahlenberg. Obecnie sprawuje ją 65 letni Hartmut Weber. Z urzędem prezydenta BA wiąże się udział w wielu naukowych gremiach i przedsięwzięciach, a samo archiwum jest wizytówką Niemiec na świecie, nie tylko w kręgach archiwalnych. Prezydent BA jest członkiem m. in. takich instytucji jak: Institut für Zeitgeschichte w Monachium, Haus Geschichte BRD w Bonn, Komission für Geschichte des Parlamentarismus und der politischen Parteien w Berlinie. Uznawany jest również jako ekspert przy wydawaniu wszelkich publikacji opracowań i źródeł historycznych, a także przy realizacji wielkich projektów naukowych, takich jak „Prześladowanie i zagłada ludności żydowskiej w nazistowskich Niemczech”. Poza kwalifikacjami natury merytorycznej, funkcja ta wiąże się z zarządzeniem zasobem archiwalnym liczącym 350 km bieżących akt i 130 tys. filmów, 11 mln fotografii oraz zasobami ludzkimi – 740 pracowników. Z zasobów BA rocznie korzysta bezpośrednio 7 500 osób, a zrealizowanych, pisemnych kwerend jest ponad 56 tys.
Oczekiwania więc wobec kandydatów na to stanowisko są bardzo wysokie. Kontrowersje i poruszenie w środowisku archiwalnym wywołała w ostatnim czasie kandydatura – uważanego za faworyta- 54 –letniego prawnika Güntera Winandsa, związanego z rządzącą CDU. Swoje zaniepokojenie i krytyczną ocenę kandydata wyraziło min. Stowarzyszenie Archiwistów Niemieckich – Verband deutscher Archivarinnen und Archivare (VdA). Sprawę „niefachowego faworyta”jako następcy dotychczasowego szefa BA Hartmuta Webera, poruszył również Frankfurter Allgemeine Zeitung z dnia 25 listopada 2010 r. w artykule zatytułowanym „Fachfremde Neubesatzung?” Główne zarzuty kierowane wobec kandydata, to brak – zgodnych z oczekiwaniami środowiska – wysokich kwalifikacji i doświadczenia w zakresie archiwistyki.
Na początku swojej kariery Winands pracował w klubie parlamentarnym CDU/CSU Bundestagu. Od 1990 roku był przewodniczącym protokołu w gabinecie Helmuta Kohla, następnie zaś zatrudniony był w Departamencie ds. Kultury i Mediów rządu federalnego, a od 2005 roku pracuje przy premierze Nadrenii Północnej-Westfalii Jürgenie Rüttgersie. Mimo sporego doświadczenia politycznego i administracyjnego zdobywanego na najwyższych szczeblach władz federalnych i związkowych, w istocie kariera zawodowa Güntera Winandsa nie miała dotychczas nic wspólnego z archiwami. Nic też nie predestynuje go – zdaniem środowiska- do objęcia tej prestiżowej funkcji. Według Hartmuta Webera to zły sygnał dla niemieckiej archiwistyki.
VdA swoimi zastrzeżeniami podzieliło się w liście skierowanym do Ministra Kultury Berndta Neumanna z 19 października tego roku. W związku jednak ze zwłoką w odpowiedzi ministra, a następnie brakiem w niej satysfakcjonujących VdA rozstrzygnięć, 1 grudnia związek skierował w tej sprawie pismo do samej Pani Kanclerz Angeli Merkel.
VdA nie jest osamotnione w swoich działaniach, gdyż wspierają wszystkie najważniejsze towarzystwa historyczne w Niemczech: Verband der Historikerinnen und Historiker Deutschlands e.V., Gesamtverein der Deutschen Geschichts- und Altertumsvereine e.V. oraz Verband der Geschichtslehrer Deutschlands e.V.
Jak Pani Kanclerz podejdzie do sprawy? Czy przeważy argumentacja środowiska archiwalnego, czy wpływowi politycy CDU, to okaże się już wkrótce. Tymczasem wszystkim przyjdzie poczekać na finał tego bezprecedensowego w dotychczasowej historii BA sporu.

Więcej: Augias.net

oprac: Jolanta Leśniewska
AP Kutno

POLSKA: „Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacja ” Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r

Sprawozdanie z konferencji:
„Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacja ”
Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r.

Konferencja odbyła się w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego Organizatorami byli: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
oraz Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego.

Sekcja 1: Język – możliwości i ograniczenia
Grażyna Piotrowicz (Biblioteka Uniwersytecka w Wrocławiu) w referacie zatytułowanym Cyfrowa konwergencja bibliotek, archiwów i muzeów przedstawiła różnice i podobieństwa występujące w tychże instytucjach zwracając uwagę, że to biblioteki najwcześniej zainteresowały się standardami katalogowania opartymi o standard MARC. Niestety, każde ze środowisk stosuje własne normy, choć to one właśnie powinny być dostosowane do typu materiałów, niezależnie od miejsca ich przechowywania.
Małgorzata Wyrzykowska (Uniwersytet Wrocławski) w wystąpieniu pt. Problem definiowania pojęcia dziedzictwa kulturowego w wybranych językach europejskich wskazała na różnice i podobieństwa w zakresie stosowania następujących pojęć w języku angielskim, niemieckim i hiszpańskim: zabytek, dobro kultury, ochrona zabytków, dziedzictwo kulturowe. Autorka powołała się zarówno na odpowiednie zapisy w ustawodawstwie różnych państw jak i na terminologię występującą w słownikach i leksykonach, podkreślając potrzebę ujednolicenia aparatu pojęciowego. Może to mieć znaczenie dla prowadzenia efektywnych kwerend w międzynarodowych zasobach dziedzictwa kulturowego.

Czytaj dalej „POLSKA: „Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacja ” Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r”

POLSKA: „Dokumentacja masowa – problemy wartościowania i selekcji” konferencja w Poznaniu

Sprawozdanie z konferencji:
„Dokumentacja masowa – problemy wartościowania i selekcji”
Poznań, 25-26 listopada 2010 r.

Konferencja odbyła się w Instytucie Historii UAM. Organizatorami byli: Zakład Archiwistyki Instytutu Historii oraz Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
Obrady rozpoczęły się o godz. 10.00. Przybyłych powitał prof. Stanisław Sierpowski oraz dziekan Wydziału Historycznego prof. Hanna Kočka-Krenz. Przewodnictwo obrad objął Andrzej Biernat (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych).
W pierwszym wystąpieniu, zatytułowanym Wartościowanie dokumentacji masowej – zdefiniowanie problemu Ewa Perłakowska (Departament Kształtowania Narodowego Zasobu Archiwalnego NDAP) zauważyła, iż obecna konferencja jest kontynuacją rozważań ze Zjazdu Archiwistów Polskich w Olsztynie w 2007 r. Prelegentka stwierdziła, że stosowane dotychczas metody i kryteria wartościowania wydają się być niewystarczające w obecnych warunkach. Dowodzi tego m.in. analiza akt wytwarzanych przez samorządy lokalne oraz problem masowości akt osobowych i metryczek dowodów osobistych. Zwróciła też uwagę na konieczność rozróżnienia pojęć „masowość dokumentacji” i „dokumentacja masowa”.
W zastępstwie nieobecnej prof. Haliny Robótki (UMK) jej referat wygłosiła Katarzyna Pepłowska: Wartościowanie akt. Teraźniejszość i przyszłość. Autorka omówiła m.in. narzędzia wartościowania: wykazy akt, kwalifikatory, komisje brakowania, archiwa przejściowe.

Czytaj dalej „POLSKA: „Dokumentacja masowa – problemy wartościowania i selekcji” konferencja w Poznaniu”

NORWEGIA: Spis powszechny z 1910r. dostępny on- line.

Archiwa norweskie udostępniły on-line, w postaci bazy danych, wyniki źródłowe spisu powszechnego przeprowadzonego na obszarze całej Norwegii w 1910r. Wcześniejszy spis z 1900r. był upubliczniony już w 1960r. w pracowniach naukowych.

Obecnie obowiązujące (od 1907r) prawo norweskie pozwala na upublicznianie danych źródłowych spisu powszechnego po 100 latach od chwili ich zebrania. Spis roku 1910 różnił sie znacznie od poprzedniego przede wszystkim w zakresie głębokości opisu. Objął wszystkie osoby (spis z 1900r. nie ujmował dzieci poniżej drugiego roku życia). Opisano zagadnienia związane z norweska emigracją do Ameryki. Obok zawodów ujęto także informacje o osobach bezrobotnych, Odrębnie opisano przemysł i rzemiosło.

Baza ukazuje społeczeństwo norweskie w dniu 1 grudnia 1910r. dostarczając informacji o 2.391.782 osobach.

Baza jest wspaniałym źródłem wiedzy nie tylko genealogicznej. Mechanizmy wyszukiwawcze pozwalają docierać do informacji na wiele sposobów począwszy od wyszukiwania poprzez nazwiska, skończywszy na pełnych danych dotyczących poszczególnych gmin.

Więcej w języku norweskim Folketellingen 1910

oprac: Adam Baniecki
AP Lubań

CZECHY: Powstaje Narodowe Archiwum Cyfrowe w Pradze

Jak doniosła czeska telewizja ČT24, w Pradze ruszają prace przy budowie siedziby nowotworzonego Narodowego Archiwum Cyfrowego (Národní ditigální archiv), które nie będzie zajmować się digitalizacją materiałów papierowych (co jest zadaniem poszczególnych archiwów tradycyjnych), a jedynie przechowywaniem dokumentacji powstającej wyłącznie w postaci cyfrowej, której jest coraz więcej. Komputery w nowym Archiwum będą przechowywać podobną liczbę materiałów elektronicznych, jak do tej pory tych papierowych, czyli około pięciu procent wszystkich danych tego typu. Będą one zapisywane na kilku rodzajach nośników (dyskach tradycyjnych i optycznych). Wszystkie urzędy i instytucje, mające obowiązek przekazywania dokumentów elektronicznych, będą zaś musiały stosować jeden wspólny format danych.
Do 2013 r., w pobliżu obecnego budynku czeskiego Archiwum Narodowego, kosztem 466 milionów koron, ma powstać odpowiednio przygotowany kompleks podziemny pomieszczeń. Większość pieniędzy na ich budowę pozyskano z europejskich funduszy strukturalnych. Budowane magazyny zostaną wyposażone w urządzenia zdolne przechować 300 terabajtów danych elektronicznych. Z uwagi na bezpieczeństwa zgromadzonych tu danych, równolegle przygotowywane jest bliźniacze archiwum cyfrowe, usytuowane w odległości 100 km od Pragi, w byłym schronie atomowym. Oba obiekty będą ze sobą połączone kablem światłowodowym. Planuje się, iż ze zgromadzonych tu danych naukowcy będą mogli korzystać za pomocą swoich domowych komputerów.
oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra

Na podstawie: 300 terabytů v Národním ditigálním archivu
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra

UZBEKISTAN: Modernizacja archiwów Uzbekistanu

Od 22 do 26 listopada 2010 r. zastępca dyrektora Federalnej Agencji Archiwów Rosji W. P. Tarasow i dyrektor Rosyjskiego Państwowego Archiwum Filmów i Fotografii (Российского государственного архива кинофотодокументов) N. A Kalantarow przebywali w Uzbekistanie, w celu omówienia kwestii współpracy rosyjsko-uzbeckiej w tematyce archiwalnej i zapoznania się z aktualną sytuacją archiwów tego kraju.
W ostatnich latach w Uzbekistanie w zauważalny sposób wzrósł prestiż służby archiwalnej. 15 czerwca 2010 r. parlament Uzbekistanu przyjął ustawę o działalności archiwów, znacznie rozszerzającą prawa Agencji „Uzarchiw” (centralnego organu zarządzającego archiwami państwowymi) i dającą jej uprawnienia do sprawowania państwowej kontroli nad archiwami we wszystkich jednostkach organizacyjnych, niezależnie od formy własności. Nowy program rządowy, przyjęty na kolejne dziesięć lat, zakłada odbudowę i kapitalne remonty budynków Centralnego Archiwum Państwowego Uzbekistanu, Centralnego Archiwum Państwowego Filmów i Fotografii i Centralnego Archiwum Państwowego Dokumentacji Naukowo-Technicznej i Medycznej.
Jest to możliwe dzięki grantowi w wysokości trzech milionów dolarów, przyznanemu na odbudowę archiwów i wyposażenie w nowoczesny sprzęt do digitalizacji i konserwacji materiałów archiwalnych w Uzbekistanie przez rząd Korei Południowej.
Podczas wizyty rosyjscy archiwiści zwiedzali Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Taszkencie, archiwa państwowe w Bucharze, Samarkandzie i Nawoi.

Więcej: Archiwa Rosji i The Journal of Turkish Weekly

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

WŁOCHY: „Dziś mówimy o archiwach- Archiwiści w przedsiębiorstwie”

W dniu 26 listopada 2010r. w Turynie odbyło się seminarium zorganizowane przez Narodowe Stowarzyszenie Archiwistów Włoskich sekcji Valle d’Aosta pt: Dziś mówimy o archiwach. Spotkania na temat zawodu i wyobrażenia o zawodzie archiwisty. Archiwiści w przedsiębiorstwach.”

Rozmiar organizacyjny i logistyczny problemów związanych z zarządzaniem archiwami w przedsiębiorstwach stawia olbrzymie wyzwania: rozwiązanie ich może zadecydować  sprawności firmy. W tym kontekście jest ważnym stworzenie klimatu dialogu pomiędzy specjalistami od zarządzania dokumentacją a światem przedsiębiorstwa.

Mówi się o „archiwum produktu”, które jest sercem historycznego archiwum przedsiębiorstwa. Na archiwum produktu składa się dokumentacja świadcząca o działalności przedsiębiorstwa, a nade wszystko o wytwarzanym przez nie produkcie. Przedmiotem zainteresowania archiwistów jest proces od momentu wytworzenia dokumentów aż do chwili gdy archiwalia trafiają do archiwum historycznego firmy. Szczególny akcentem jest położony na wymagania sprawności operacyjnej, ochronę prawą, ochronę wiedzy i zabezpieczenie „pamięci” firmy.

Czytaj dalej „WŁOCHY: „Dziś mówimy o archiwach- Archiwiści w przedsiębiorstwie””

POLSKA: Ukazał się „Archiwista Polski”, nr 3 (59) 2010

„Archiwista Polski”, nr 3 (59) 2010

Studia i materiały

Jolanta Leśniewska w artykule: 20 lat samorządu gminnego w Polsce – rzeczowe wykazy akt dla organów samorządu gminnego w obliczu zmieniających się kompetencji omawia przepisy kancelaryjne jako odbicie zadań i kompetencji gmin, porównuje także hasła klasyfikacyjne wykazów akt jednostek samorządowych/komunalnych w Polsce i Bawarii.


Zasada publiczności nowym paradygmatem archiwistyki? – nad tym problemem zastanawiają sie Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa. Powołując się m.in. na literaturę zachodnią i po krótkiej analizie rozmaitych czynników, takich jak funkcje archiwów, podstawowe zasady archiwalne a publiczność archiwów itp. autorzy dochodzą do wniosku, iż udostępnianie archiwaliów staje się najważniejszą funkcją archiwów i wszystkie pozostałe zadania powinny być temu podporządkowane, gdyż informacja zawarta w archiwach jest dobrem publicznym i publiczną własnością.

Ciekawą inicjatywą jest opublikowanie materiałów do polskiego słownika sfragistycznego, będącego zmienioną częścią projektu wskazówek metodycznych, opracowanego przez Zespół naukowy powołany przez NDAP. Zespół ukończył pracę nad projektem i w marcu 2010 r. przekazał tekst do NDAP. Prezentowane materiały to kilkadziesiąt definicji, które mogą stać się zaczątkiem słownika, koniecznego dla ujednolicenia sfragistycznej terminologii.

Wojciech Klas, w artykule pt. Archiwalia dotyczące Kościelskich herbu Ogończyk. Zarys problematyki omawia materiały z archiwum Kościelskich, rozproszone po różnych archiwach, bibliotekach i zbiorach prywatnych oraz akta i dokumenty instytucji publicznych. Uzupełnieniem tekstu jest tablica genealogiczna rodu.

Anna Krzemińska, w opracowaniu zatytułowanym Nowe czasopismo archiwalne, czyli jak połączyć tradycję z nowoczesnością oraz wejść z sukcesem na rynek wydawniczy przedstawia projekt Polskiego Towarzystwa Archiwalnego dot. wydawania czasopisma.

Czytaj dalej „POLSKA: Ukazał się „Archiwista Polski”, nr 3 (59) 2010”