ARCHIWA TRADYCJI USTNEJ
W dniach 13- 17 października 2003r w Pretorii (Republika Południowej Afryki)odbyła się konferencja CITRA poświęcona niezwykłemu aspektowi kultury afrykańskiej- traducji ustnej. Dla Afryki, jej tożsamości kulturowej, plemiennej i narodowej jest to rzeczywiście jeden z fundamentalnych problemów. Jest to kontynent biedy i braku edukacji. Jeśli weźmiemy pod uwagą, że w całej praktycznie Afryce Zachodniej są dwa uniwersytety w Senegalu, to jasnym staje się jak palącym jest tam zagadnienie analfabetyzmu. Widać też, czym jest zatem tradycja ustna w utrwalaniu kultury w kulturze historii. W zasadzie wydaje się, że jest to bardzo odległy problem dla europejskiej archiwistyki, zwłaszcza w swojej części „socjalnej”, a jednak czy tak jest rzeczywiście? Oto od 1972r w Bretanii realizowany jest program DASTUM, którego celem jest utrwalenie ustnej tradycji tego regionu. Rejestrowane są opowieści, baśnie i pieśni nie znajdujące realizacji w tradycji pisanej. Nie wnikając w szczegóły z zarejestrowanych 4500 godzin, 2500 jest już udostępnianych, a pozostałe 2000 w trakcie opracowania. Dla internetu materiał jest kompresowany do formatu mp3. Na temat projektu DASTUM czytaj: Culture et recherche, nr 78 maj- czerwiec 2000.
oprac. Adam Baniecki
Konferencja CITRA Pretoria 13- 17 października 2003
Przyjęte rezolucje
Uczestnicy roboczego spotkania CITRA sygnalizują następujące zagadnienia:
1. Rząd, organizacje pozarządowe, i inne części (kontynentu afrykańskiego) powinni pracować razem aby pomóc kształtowaniu i rozpowszechnianiu informacji na temat historii ustnej. 2. Archiwa i praktykujący historie ustną powinni być czujni i otwarci na osoby, które starają się rozumieć kulturę afrykańską używając metod zachodnich. 3.Przekaz kultury nie może być ograniczony do dzieł pisanych lecz potrzebuje wyrażać się przez słowa i działania, tak aby być całkowicie zrozumiałym. 4. Każdy aspekt kultury, każdej kultury, nie może być całkowicie zrozumiały poprzez środki pisane, lecz musi być wyrażony ustnie aby być uwiarygodnionym. 5. Informacja o kulturze w szkołach jest zwykle przygotowana dla innych kultur niż kultura afrykańska. Tradycja ustna jest pomocą. 6. Ludzie, którzy opowiadają historie są często chronieni a w wielu przypadkach eksploatuje się ich wiedzę w celach komercjalnych bez żadnego wynagrodzenia. Pytanie jest następujące: „komu przynależy własność intelektualna informacji ustnej.” 7. Środki muszą być dostępne, a informacja musi być chroniona w przypadku gdy dotyczy – umiejętności prowadzenia rozmowy – kwestie dotyczące tradycji i protokołu – dostępnego wyposażenia i sposobu jego wykorzystania 8. Nauczanie na temat metodologii inwentaryzacji w historii ustnej powinno być zaproponowane w szczególności archiwistom mającym do czynienia z historia ustną. Nauczanie musi mieć strukturę możliwa do zaadoptowania przez archiwistów zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin, to znaczy składać się z krótkich modułów, które nie będą obligowały archiwistów do opuszczania ich miejsc pracy na dłuższy czas 9. Wewnątrz „Records management” archiwa mają silną i rozrastającą się część dokumentacji elektronicznej. Historia ustna bardzo przyczynia się do tworzenia dokumentów elektronicznych. 10. Kod deontologiczny musi być rozwijany. Służy on za przewodnika dla archiwistów i praktyków historii ustnej dla ich spełnienia. Powinien być rozwijany w celu ochrony zawodu przeciwko komercjalizacji i moralnym wykorzystaniu rzemiosła dla niekontrolowanych miejsc web. 11. Instytucje , które posiadają takie zbiory powinny co najmniej dostarczyć spisy lub bazy danych do archiwów właściwych dla ich regionu. 12. Zagadnienie zapłaty informatorom musi być ustalone w sposób ostateczny. Zastosowanie obowiązkowych procedur powinno być punktem wyjścia. Ci którzy korzystają z historii ustnej w celach komercjalnych i ci którzy uczestniczą we wzbogacaniu pamięci archiwistyki narodowej powinni być zidentyfikowani i opracowani w zróżnicowany sposób. 13. Rząd powinien uczynić z historii ustnej priorytet i pomóc w jej spełnieniu wraz z tradycyjnymi „leaderami”. Tak samo praktykujący powinni się ubezpieczać wynikającymi sąd odpowiednimi protokołami. 14. Uczestnicy tego spotkania oceniają wkłady wniesione w historię ustną ogólnie i żywo zapraszają archiwistów narodowych do organizowania tym ludziom spotkań nie mniej niż raz w roku.
tłumaczył z języka francuskiego Adam Baniecki