Niemiecki odpowiednik polskiego Instytutu Pamięci Narodowej Die Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR (dalej BStU) potocznie określany w Polsce jako Instytut Gaucka przygotowuje się do obchodów 20 rocznicy pokojowej rewolucji, która zakończyła rządy partii komunistycznej Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED)i służb bezpieczeństwa Staatssicherheit -STASI w byłej NRD.
Ten jubileuszowy rok zaczął się dla Instytutu mocnym i pozytywnym akcentem. Instytut otrzymał bardzo jasny i czytelny sygnał od władz państwowych, że jego działalność i znaczenie dla pamięci historycznej Niemiec są bardzo ważne.
15 stycznia wizytę w Instytucie złożyła po raz pierwszy w jego 20 letniej działalności głowa państwa, kanclerz Niemiec Angela Merkel. Pod adresem obecnej dyrektor Marianne Bithler oraz pracowników padło wiele ciepłych i serdecznych słów. Pani Kanclerz z dużym zainteresowaniem słuchała i rozmawiała o problemach Instytutu, zwiedziła archiwum i oglądała najciekawsze zbiory. Nie wszędzie jednak – nawet w Europie -demokracja znaczy to samo, i nie wszędzie też instytucje upamiętniające prześladowania cieszą się taką estymą jak w Niemczech. 12 stycznia tego roku przedstawiciele BSTu i jego odpowiedników w Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech podpisali list otwarty do prezydenta Miedwiediewa przeciwko przeszukaniu i zarekwirowaniu części zasobu archiwalnego stowarzyszenia „Memoriał” w Petersburgu. „Memoriał” zajmuje się m. in. zbieraniem wszelkich danych o represjach i prześladowaniach z czasów ZSRR. Dobrze, że los takich instytucji w obliczu jeszcze całkiem nieodległej historii Europy Wschodniej, nie pozostaje obojętny i w Niemczech i w Polsce.
To dobry czas do przypominania wydarzeń, które rozmontowywały system komunistyczny w Europie i w efekcie doprowadziły do jego upadku. Z dotychczasowych imprez warto wymienić kilka, jakie już miały miejsce.
24 marca oficjalnie zaprezentowano portal online „FriedlicheRevolution.de”, który oprócz tego, że jest magazynem informacyjnym o wydarzeniach sprzed 20 lat, to także ma monitorować media- audycje filmy, publikacje i dyskusje dotyczące tamtych wydarzeń. Portal oferuje również interaktywną platformę, na której użytkownicy mogą umieszczać własne wspomnienia, materiały, oraz wymieniać poglądy. BStU jest jednym ze współudziałowców tego przedsięwzięcia.
Również w marcu w siedzibie Landtagu Dolnej Saksonii Marianne Bithler otworzyła wystawę dokumentów z zasobu BStU „Wróg to ten, który inaczej myśli”. Odbył się także pokaz nielegalnych filmów amatorskich i przestawień scenicznych osnutych wokół tematyki służb bezpieczeństwa. Ponadto ukazały się ważne dla tej tematyki publikacje. Warto wymienić tu chociaż dwie: Pierwsza to książka Ilko-Sascha Kowalczuka „Endspiel. Die Revolution von 1989 in der DDR”, druga ukazała się, jako wspólny projekt BStU i Instytutu Pamięci Narodowej, którego efektem jest opracowanie będące rezultatem blisko 20 –letnich badań nad działalnością komunistycznych służb bezpieczeństwa w tzw. bloku wschodnim -„Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 1944-1991” pod redakcją Łukasza Kamińskiego, Krzysztofa Persaka i Jensa Gieseke.
Obchody zapowiadają się bardzo interesująco i obfitować będą jeszcze w wiele ciekawych wspólnych imprez, których przewiduje się do 2010 roku ok. 200. Obecnie np. zbierane są materiały do wystawy „Sturm auf die STASI“. Jest to o tyle ciekawe przedsięwzięcie, że ma to być wystawa niepublikowanych dotychczas zdjęć ze spontanicznego zdobycia przez obywateli Berlina gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i zabezpieczenia tam wówczas przez tychże obywateli zasobów archiwalnych. BStU zwróciło się z apelem do świadków i uczestników tych wydarzeń o udostępnienie prywatnych zbiorów fotograficznych w celu jak najpełniejszego udokumentowania wydarzeń. Wystawa pokazywać będzie ponadto genezę powstania tej wyjątkowej instytucji. Polacy i Niemcy mają niewiele okazji do wspólnego świętowania wydarzeń rocznicowych, a zapewne 20 rocznica upadku komunizmu należy do tych nielicznych i nie wzbudzających kontrowersji. Jak się okazuje może być również polem do współpracy w poznawaniu wspólnej historii.
Na podstawie: komunikaty prasowe BStU za 2009 r.
Opracowała: Jolanta Leśniewska
AP Kutno