Od 21 kwietnia do11 maja Österreichisches Staatsarchiv gościło wystawę poświęconą- jak to ujęli autorzy -1000 letniej historii i kulturze Litwy „Litauen: Kultur und Geschichte” Wystawa w swoim założeniu jest ekspozycją wędrującą, i prezentowana będzie jeszcze w wielu krajach europejskich, USA i Japonii aż do 2010 roku. Stanowi ona ważną część większego projektu jubileuszowego obejmującego badania historyczne i publikacje. Autorzy wystawy i całej koncepcji tego założenia przywołują pierwszą wzmiankę dotyczącą Litwy sprzed równo 1000 lat. Dotyczy ona męczeńskiej śmiercią w roku 1009, następcy św. Wojciecha, kameduła Brunona (Bonifacego) z Kwerfurtu, wysłanego w celach misyjnych na pogranicze Prus, Rusi i Litwy.
Rok 1009, czyli data zabójstwa późniejszego św. Brunona, stanowi dla autorów granicę pomiędzy prehistorią i historią Litwy, moment jej odkrycia przez Europę i jednocześnie przejście od bezimiennej egzystencji do cywilizacji zachodniej poprzez chrystianizację.
W dalszej części znajdujemy informację, że wystawa jest bogatą i ciekawą opowieścią o historii Litwy- jednego z największych krajów europejskich- od XI wieku do jego upadku w wieku XVIII. Następnie pokazany jest okres zaboru rosyjskiego i krótki okres niepodległości w latach 1918-1940. Ekspozycję kończy prezentacja okresu okupacji sowieckiej 1945-1990. Wystawa wizualnie robi duże wrażenie poprzez zastosowanie wielkoformatowych plansz z wieloma ciekawymi dokumentami i ikonografią. Stanowi również wielką promocję, dzisiaj małego państwa o wielkiej historii, w sposób szczególny splatającej się z historią Polski.
Czytając informację o wystawie na stronach internetowych Österreichisches Staatsarchiv można byłoby oczekiwać choćby małej wzmianki o związkach polsko- litewskich, bo skoro wystawa dotyczy 1000 letniej historii Litwy to byłam przekonana, że w informacji o wystawie znajdą się również wątki polskie. Od 1385 roku Polska i Litwa połączone były przecież unią najpierw personalną, potem realną i aż do rozbiorów, przez blisko 400 lat stanowiły wspólny organizm państwowy, ubogacając się nawzajem. Chrystianizacja Litwy, która wprowadziła ją w europejski krąg cywilizacyjny dokonała się również za pośrednictwem polskim.
Nic jednak bardziej mylnego. W całej informacji o wystawie, Polska pojawia się tylko raz i to w kontekście sąsiadującego państwa, chociaż cała informacja okraszona jest materiałem ikonograficznym – portret Władysława Jagiełły, herb Rzeczpospolitej Obojga Narodów i medal z podobizną Augusta III- znanym z podręczników historii Polski. Moją nadzieję wzbudziło zamieszczone tam nazwisko Kościuszki, o którym dowiadujemy się jednak tylko tyle, że był amerykańskim bohaterem narodowym o litewskich korzeniach.
Wystawa i temat dla odbiorcy polskiego jest szczególny, bo obejmuje kilka stuleci wspólnej historii państwa Obojga Narodów. Kilka uwag dotyczących bardziej informacji o wystawie, niż samej wystawy, nie zmienia faktu że jest to również prezentacja ważnej części polskiego dziedzictwa narodowego, widziana z perspektywy litewskiej.
Na podstawie:
Österreichisches Staaatsarchiv
Lietuvos Respublikos Ambasada Austrijos
oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno