Tag: szwajcaria

SZWAJCARIA: Archiwum Miejskie w Szafuzie– wycena i przecena wartości kulturowej

Efektem konferencji haskiej, która odbyła się 1954 r. była Konwencja Haska UNESCO o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego, w skrócie HAK, podpisana 14 maja 1954r. przez Szwajcarię i 87 innych państw.To właśnie z konwencją wiąże się rozpoznawalny na całym świecie biało-granatowy emblemat oznaczający obiekty zabytkowe chronione prawem. Do chwili obecnej HAK został podpisany przez ponad 160 państw sygnatariuszy. W 1999 r. jako uzupełnienie sporządzono Drugi Protokół do HAK, który zobowiązuje wszystkie państwa do wprowadzenia krajowego spisu dóbr kultury.Szwajcarski Spis Dóbr Kultury o Znaczeniu Narodowym i Regionalnym (SchweizerischeInventar der Kulturgüter von nationalerundregionalerBedeutung) jest spisem około 3 200 obiektów o znaczeniu narodowym i około 6 600 obiektów o znaczeniu regionalnym, które są uważane za część dziedzictwa kulturowego Szwajcarii. Poza zbiorami archiwów i muzeów, większość obiektów chronionych stanowią zabytki. Po raz pierwszy spis sporządzono w 1988 roku określając jednocześnie rangę tych obiektów w zależności od (subiektywnej) oceny wartości – A i B. W 1995 i 2009 r. Wydział Ochrony Dóbr Kultury Federalnego Urzędu Ochrony Cywilnej, który jest w Szwajcarii punktem koordynacyjnym we wszystkich kwestiach dotyczących ochrony dóbr kulturywydał edycje drugą i trzecią inwentarza.
Na posiedzeniu w dniu 13 października 2021 r. Rada Federalna zatwierdziła czwarte wydanie inwentarza dóbr kultury z obiektami o znaczeniu krajowym i regionalnym (inwentarz KGS). Ponadto wymienia ważne dobra kultury z zakresu konserwacji zabytków i archeologii oraz zbiory w muzeach, archiwach i bibliotekach, dla których konieczne jest zaplanowanie działań ochronnych przed zagrożeniami w czasie konfliktów zbrojnych, katastrof i sytuacji kryzysowych.
W tym roku Szwajcarski Federalny Urząd Ochrony Cywilnej)(Bundesamt für Bevölkerungsschutz) obniżył rangę Archiwum Miejskiego w Schaffhausen (Stadtarchiv Schaffhausen)z obiektu o znaczeniu krajowym (obiekty A), do obiektu o znaczeniu jedynie regionalnym (obiekty B). Federalny Urząd Ochrony Cywilnej uzasadnia tę decyzję częściowo tym, że większość ważnych zagadnień dokumentujących historię miastaprzejęło kantonalneArchiwum Państwowew Szafuzie (Staatsarchiv Schaffhausen).

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwum Miejskie w Szafuzie– wycena i przecena wartości kulturowej”

Szwajcaria: Georeferencja starych map i planów z wykorzystaniem crowdsourcingu. Podróże w czasie i przestrzeni palcem po mapie.

Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv Zurych) prze kilka lat prowadziło prace digitalizacyne swojego zasobu kartograficznego w celu udostępniania ich online. Teraz wraz z Biurem Rozwoju Przestrzennego rozpoczyna się realizacja projektu, w ramach którego społeczność internetowa zainteresowana tematem może aktywnie uczestniczyć w procesie georeferencji starych mapy. Zainteresowane strony mogą nie tylko odkrywać przeszłość, ale także odkrywać alternatywne rzeczywistości.

 Archiwum w Zurychu posiada około 20 000 historycznych map i planów z okresu od XVI do początku XXI wieku. Wśród nich znajdują się unikalne dzieła sztuki kartograficznej, takie jak mapy Jos Murera (1530–1580) lub Hansa Conrada Gygera (1599–1674), ale także liczne plany dotyczące budowy dróg, mostów, budynków szkolnych i budynków administracyjnych w kantonie Zurych. Kolekcja jest w pełni zdigitalizowana i dostępna online. Teraz należy uczynić go jeszcze bardziej dostępnym z pomocą społeczeństwa poprzez dokładne zlokalizowanie każdego obiektu geograficznie w skrócie określa się ten proces georeferencją za pomocą crowdsourcingu”.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Georeferencja starych map i planów z wykorzystaniem crowdsourcingu. Podróże w czasie i przestrzeni palcem po mapie.”

SZWAJCARIA: Kanton Zurych pod pręgierzem – bolesna konfrontacja z przeszłością

Archiwum Państwowe w Zurychu zostało zaangażowane przez władze kantonu do udziału w projekcie dokumentowania przemocy państwa wobec obywateli przymusowo oddanych opiekuńczym środom przymusu. Na stronie archiwum Opfer fürsorgerischer Zwangsmassnahmen, osoby, które doznały prześladowań ze strony państwa – izolacja, przymusowe leczenie psychiatryczne, przymusowa praca itp.- mogą za tym pośrednictwem składać wnioski o odszukanie i udostępnienie dokumentacji w swojej sprawie.
Do 1981 r. w kantonie Zurych, dzieci i młodzież były zamykane w ośrodkach wychowawczych, a kobiety i mężczyźni zakwalifikowani do „reedukacji” w zakładach pracy. Młodociani przebywający w rodzinach zastępczych byli i wykorzystywana jako tania siła robocza. Kobiety i mężczyźni wbrew własnej woli byli umieszczani  w szpitalach psychiatrycznych. Osoby określane jako „rozwiązłe” i „pasożytnicze ” były ubezwłasnowolniane i poddawane sterylizacji. W kantonie Zurych aż do 1981 roku, ofiarami praktyk pomocy społecznej dotknięta  został duża liczba dzieci, młodzieży i dorosłych. W ramach procesu zajmowania się tym ciemnym rozdziałem historii kantonu Zurych,  w 2016 r. rząd kantonalny  zatwierdził fundusze – 500 000 franków- na projekt  badaczy , który miał na celu zbadanie tego zjawiska.  Wyniki dwuletnich badań są dostępne od końca 2018 roku, także w formie publikacji książkowej – Beat Gnädinger, Verena Rothenbühler (Hg.): Menschen korrigieren. Fürsorgerische Zwangsmassnahmen und Fremdplatzierungen im Kanton Zürich bis 1981, Zürich (Chronos) 2018.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Kanton Zurych pod pręgierzem – bolesna konfrontacja z przeszłością”

SZWAJCARIA: Podróże archiwalne – Schweizerischen Sozialarchiv

Schweizerischen Sozialarchiv to najważniejsze w Szwajcarii archiwum społeczne. Istnieje ono już ponad 100 lat. Zostało założone w 1906 roku jako stowarzyszenie „Zentralstelle für sozial Literatur der Schweiz”. Jego celem było gromadzenie wszelkiego rodzaju  dokumentacji związanej z szeroko rozumianymi kwestiami życia społecznego i udostępnianie tego zbioru wszystkim zainteresowanym stronom bezpłatnie. Inicjatorem był Paul Pflüger, reformator społeczny i pastor, którego zainspirowała wizyta w Musée Social w Paryżu z okazji Światowych Targów w 1900 r. Paul Pflüger rozwinął szeroką działalność kolekcjonerską, co roku powiększając zasoby archiwalne i biblioteczne obrazujące wszystkie ważne tendencje polityczne, kulturalne  i wyznaniowe. Chciał również  zapewnić naukowo obiektywną pracę nowo utworzonej instytucji. Przez ponad 100 lat swojej działalności  zgromadzono  różnorodne  źródła od końca XVIII do początku XXI wieku. Szwajcarskie Archiwum Społeczne to biblioteka naukowa, archiwum historyczne i aktualna dokumentacja w jednym.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Podróże archiwalne – Schweizerischen Sozialarchiv”

SZWAJCARIA: Zbyszka Bema pamięci…

Historia tego życia zaczęła się 101 lata temu. Jan Zbigniew Bem przyszedł na świat zamim Polska odzyskała niepodległość, a pożegnaliśmy go w sierpniu tego roku. W Szwajcarii był znaną osobistością nie tylko  w środowisku Polonii. Był również znanym i szanowanym obywatelem Bad Ragaz w Gryzonii, gdzie mieszkał od wielu lat ze swoją żoną Krystyną. Był jednym z ostatnich już spośród żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych gen. Prugara Ketlinga, którzy w 1940 roku zostali internowani w Szwajcarii. Jego życie jest znaczącą cześcią historii Polaków w Szwajcarii, internowania a następnie  życia Polonii na niechcianej emigracji.


Zbigniew Jan Bem – autor i jego dzieło –  Polska Studnia w Melchnau, 1940 r.
Fotografia ze zbiorów Fundacji ” Archiwum Helveto Polonicum ” sygn.  AHP  INTE-BEM_ 110

Urodził się 12 maja 1917 roku w Krakowie, do którego jego rodzice zmuszeni byli uciekać przed boleszewikami z Monastrzerzystek na Ukrainie. Jak sam mówił, jego życie zaczęlo się od uciekania i poprzedzone było wieloma niebezpiecznymi momentami. Gimnazjum matematyczno-przyrodnicze skończył w Krakowie, gdzie rodzina Bemów mieszkała na Woli Duchackiej. Już wówczas młodego i ciekawego życia młodzieńca intrygowały wapienne ścianki i olbrzymie głazy w pobliskich Krzemionkach. Było to zapowiedzią jego wielkiej życiowej pasji, taternictwa i alpinizmu.  Zbigniew Bem był człowiekiem uzdolnionym w wielu kierunkach. Interesowały go przedmioty ścisłe, ale także miał talenty artystyczne – pięknie rysował, miał świetny słuch i piękny głos, był zamiłowanym aktorem. Po maturze wybrał jednak szkolę podchorążych w Włodzimierzu Wołyńskim. Rok przed wybuchem II Wojny Światowej rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Lwowskiej. Tam też rozwijał swoje pasje artystyczne, zwłaszcza aktorskie i wokalne. Działał w amatorskim zespole teatralnym Towarzystwa Pracy Ziemi Czerwieńskiej, który miał propagować kulturę polską wsród Polaków i mniejszości narodowych. Wówczas myślał o zmianie studiów na akorskie lub muzyczne.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Zbyszka Bema pamięci…”

SZWAJCARIA: 80 lat fotografii prasowej w zbiorach berneńskiego archiwum kantonalnego

Berno to malowniczo położone u podnóża Alp Bereńskich miasto, stolica kantonu Berno i  stolica Szwajcarii, gdzie mają swoje siedziby władze federalne Szwajcarii. Jest ono również siedzibą Archiwum Federalnego (Schweizerisches Bundesarchiv). Jak w każdym kantonie- znajduje się tam  również archiwum kantonalne (Staatsarchiv des Kantons Bern). Zasoby tego archiwum poza dokumentacją organów władz kantonalnych obejmują również archiwa przedsiębiorstw, archiwa prywatne, rodowe, liczne zbiory oraz obszerną bibliotekę specjalistyczną. Łącznie zasób archiwum kantonalnego to 24 km akt, 38 tys. dokumentów (dyplomów, pergaminów), 25 tys. planów i map oraz 1,2 mln fotografii.
Wśród zbiorów fotograficznych, archiwum może pochwalić się zbiorem – ok. 600 tys.-dokumentacji zaliczonej do kategorii fotografii  prasowej, obrazującej historię kantonu w latach 1920-2000. Składają się na niego fotografie fotoreportera Carla Josta, Waltera Nydeggera, Hansa Schlegela oraz archiwum fotograficzne „Berner Zeitung”.  Archiwum kantonu Berno opracowało i zdigitalizowało te bogate zbiory i obecnie udostępnia je online, w postaci inwentarzy publikowanych www.be.ch/inventar  wraz z dużą częścią tych zbiorów w postaci skanów. Ograniczenia w publikacji całości zbioru wynikają głównie z praw autorskich i majątkowych. Wszystkie jednak te zdjęcia dostępne są dla użytkowników  na miejscu w pracowni naukowej.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: 80 lat fotografii prasowej w zbiorach berneńskiego archiwum kantonalnego”

SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu

20 lat temu na szwajcarskiej mapie kulturalno – naukowej  zaistniała  Fundacja „Archivum Helveto-Polonicum” – instytucja ważna z punktu widzenia polskiej obecności w tym kraju.  Związana jest ona ścisłe z Fryburgiem, pięknym miastem  kantonalnym u stóp Preaplów Fryburskich. To miasto miało szczęście do Polaków, lub też Polacy mieli szczęście do Fryburga. W samym Fryburgu, w gotyckiej katedrze św. Mikołaja można podziwiać przepiękne witraże Józefa Mehoffera, a swoje miejsce w życiu naukowym miasta zaznaczyli Józef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki, Gabriel Narutowicz czy ojciec Józef  Bocheński.
W wyniku zbiegu okoliczności polegających na splocie losów ludzkich i wielkiej historii, po ogłoszeniu stanu wojennego 13.12.1981 r. w Polsce, Jacek i Ludwika Sygnarscy, wówczas pracownicy Instytutu Geofizyki w Toruniu zmuszeni zostali do pozostania w Szwajcarii, która stała się w sposób niezamierzony ich drugą  ojczyzną.  Przewrotnie można skonkludować, że wakacyjny wyjazd w  1981 do wujka dr Antoniego Brableca, byłego żołnierza 2 Dywizji Strzelców Pieszych, legł u podstaw powstania ważnego ośrodka polskości, który zgromadził największe w Szwajcarii polskie zbiory biblioteczne i archiwalne.  Nic nie dzieje  się jednak całkowicie przypadkowo i czynnik   ludzki zawsze jest najważniejszy. Jacek Sygnarski zabrał do Szwajcarii swoje pasje kolekcjonerski, których nie porzucił, asymilując się w nowej rzeczywistości, równoważąc wartości MIEĆ  i BYĆ.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu”

Szwajcaria: Warto rozmawiać – wartościowanie dokumentacji w Szwajcarskim Bundesarchiv w konsultacji społecznej

Wartościowanie dokumentacji to odpowiedzialne i bardzo niejednoznaczne zagadnienie. Jakie dokumenty pozostawić do tzw. „wieczystego” przechowywania, a co wybrakować i przepuścić nieodwracalnie przez niszczarkę?. Podejmowane w danej chwili przez archiwa decyzje będą kształtowały bowiem wiedzę następnych pokoleń o przeszłości.  Pomimo istnienia narzędzi w postaci zdefiniowanych kryteriów oceny dokumentacji czy wykazów akt, dylematy pozostają. Jak wskazuje praktyka konieczna jest tu ciągła weryfikacja i aktualizacja narzędzi wartościujących dokumentację
Szwajcarskie Archiwum Federalne od 2012 roku publikuje Bewertungsentscheide, czyli decyzje wartościujące dokumentację. Odnoszą się one zarówno do dokumentacji już wytworzonej – decyzje retrospektywne, jak również do dokumentacji, która będzie powstawać w przyszłości – decyzje prospektywne. Decyzje te są wiążące wyłącznie dla urzędów i instytucji federalnych a więc urzędu kanclerza federalnego –odpowiednika urzędu prezesa rady ministrów oraz ministerstw konfederacji szwajcarskiej.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Warto rozmawiać – wartościowanie dokumentacji w Szwajcarskim Bundesarchiv w konsultacji społecznej”

WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty

W dniach 12 i 13 października 2017 r. w miejscowości Torre Pellice (w Prowincji Turyn) odbędzie się VIII Kongres Archiwistów Łuku Alp Zachodnich (Convengo degli Archivisti dell’Arco Alpino Occidentale). Pod pojęciem archiwiści Alp Zachodnich i Doliny Aosty nie należy rozumieć organizacji, lecz spotkania archiwistów Włoch, Szwajcarii i Francji zamieszkujących wspomniany geograficzny region. Kongresy te nie mają regularnego charakteru. Poprzedni odbył się w 2008 r. w miejscowości Susa w Piemoncie. Spotkanie tegoroczne odbędzie się w świątyni wspólnoty Waldensów (Tavola valdese) pod hasłem „Archiwa w centrum spuścizny kulturalnej” (Gli archivi al centro del patrimonio culturale) z podtytułem „Opisać i ocenić całościowo spuściznę kulturalną jako wytwór jednostek organizacyjnych i relacji pomiędzy nimi” ( Descrivere e mettere in valore eredità
culturali complesse come prodotto di soggetti plurali e delle loro relazioni). Już w styczniu 2017 r. organizatorzy z poszczególnych krajów zwrócili się do swoich środowisk archiwistycznych o nadsyłanie propozycji wystąpień.

Czytaj dalej „WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty”

SZWAJCARIA: Opracowanie archiwalne od A do Z w podręczniku dobrych praktyk – odsłona trzecia

To już trzecia edycja obszernego podręcznika opracowania zasobu archiwalnego we wszystkich jego aspektach, przygotowana przez Archiwum Kantonu Zurich (Staatsarchiv des Kantons Zürich) Pierwsza wersja ponad 300 stronicowego Erschliessungshandbuch została opublikowana w styczniu 2014 roku, a kolejna, poprawiona i zaktualizowana wersja w 2015.
Podręcznik zawiera wypracowane przez lata zasady i dobre praktyki dotyczące postępowania z zasobem archiwalnym,  uwzględniające  również standardy międzynarodowe. Opracowanie podręcznika w pierwszej kolejności podyktowane było wprowadzeniem w kantonalnych archiwach Szwajcarii  AIS czyli Archivinformationssystems oraz decyzją o przeniesieniu do niego wszystkich tradycyjnych środków ewidencyjnych, a tym samym koniecznością zestandaryzowanego, stosunkowo głębokiego, homogenicznego opracowywania zasobu. Przez dwa ostatnie lata podręcznik poddany został krytycznej ocenie zarówno wewnętrznej – oddział opracowania zasobu archiwalnego archiwum w Zurychu- jak również  przez zewnętrznych ekspertów i praktyków. W dalszym ciągu jednak autorzy nie uważają podręcznika za produkt finalny. Poddawany on będzie stałej ocenie, monitorowaniu potrzeb i adaptacji do zmieniającego się otoczenie archiwalnego.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Opracowanie archiwalne od A do Z w podręczniku dobrych praktyk – odsłona trzecia”