Konsekwencją dorocznego seminarium Archiwów Francji w Dijon (20-22 listopada 2019 r.), na którym zaprezentowano m.in. „Wspólne ramy strategiczne modernizacji archiwów”, pojawiła się myśl utworzenia grupy roboczej składającej się z archiwistów różnych obszarów aktywności archiwalnej w celu ponownego przemyślenia praktyk opisywania zasobu archiwalnego, tak by zagwarantować ich spójność, interoperacyjność i dostępność. Grupa, licząca około czterdziestu archiwistów, ukonstytuowała się w 2020 r. W jej skład weszli przedstawiciele archiwów państwowych, departamentalnych, miejskich, a także członkowie grup tematycznych, jak np. biblioteczna grupa EAD (Encoded Archival Description). W pracach może wziąć udział każdy archiwista, angażując się wedle możliwości w obszary opisu i indeksowania archiwalnego.
Tag: standardy archiwalne
MRA: Records in Contexts pierwsze wdrożenia – warsztaty we Francji i online
W dniu 15 listopada (środa) 2023 r. Grupa Ekspertów ds. Opisu Archiwalnego (Expert Group on Archival Description-EGAD) organizuje warsztaty poświęcone najnowszemu standardowi MRA Records in Contexts. Zapowiedziano przy tym publikację pierwszej pełnej wersji oficjalnej (nie roboczej) oznaczonej numerem „1” obu komponentów składowych normy, czyli Records in Contexts Conceptual Model Version 1.0 (model koncepcyjny)oraz Records in Contexts – Ontology 1.0. (ontologię). Łączący cztery międzynawowe standardy archiwalne (ISAD(G), ISAAR(CPF), ISDF, ISDIAH) RIC rozwijany jest przez MRA od 2016 r. Od 2018 r. zaczęły sie pojawiać na świecie jego wdrożenia praktyczne, które obejmowały zespoły o różnej wielkości i różnym charakterze, niektóre z nich są dziś stosunkowo zaawansowane.
Czytaj dalej „MRA: Records in Contexts pierwsze wdrożenia – warsztaty we Francji i online”
MRA: Records in Contexts (RiC) wersja 0.2 i co dalej?
Podczas wrześniowej dorocznej konferencji archiwów w Rzymie (wrzesień 2022) EGAD (Grupa Ekspertów ds. Opisu Archiwalnego) zaprezentowała najnowszą wersję standardu Records in Contexts Conceptual Model 0.2. Zaprezentowana wersja uwzględniła komentarze międzynarodowej społeczności archiwalnej, które spływały do EGAD w latach 2021 – 2022. Pomimo, iż standard w wersji 01 został wydany w 2016 r., to nadal jest wersją roboczą(draft), jednak EGAD publikując obecną edycję (0.2) zaznaczył, że jest ona na tyle stabilna, że można jej używać w projektach. Na koniec bieżącego roku ma się pojawić RiC w wersji 1.0, jak należy rozumieć, bazujący na obecnej edycji. RiC Ontologia w wersji 02 ukazał ukazała się w lutym 2022 o czy pisaliśmy. Nowym i bardzo istotnym dokumentem jest opublikowany RiC-IAD, wyjaśniający bazę teoretyczną standardu.
RiC składa się z czterech komponentów:
1. RiC-IAD (Introduction to Archival Description) – RiC Wstęp do opisu archiwalnego
2. RiC-CM (Conceptual Model) – Ric Model konceptualny – obecnie w wersji 02.
3. RiC-O (Ontology) – RiC Ontlogia
4. RiC-AG (Application Guidelines)- RiC Wytyczne stosowania standardu. Publikacja zapowiedziana jest na rok 2023.
Czytaj dalej „MRA: Records in Contexts (RiC) wersja 0.2 i co dalej?”
MRA: Publikacja Records in Contexts – Ontologie 0.2
Grupa Ekspertów Międzynarodowej Rady Archiwów do Opisu Archiwalnego (Expert Group on Archival Description – EGAD) opublikowała w lutym 2021 r. wersję 0.2 ontologii uzupełniającą model konceptualny także w wersji 0.2 (Records in Contexts – Conceptual Model 0.2).
Zadaniem RiC-Ontologia jest dostarczanie słownictwa i ogólnych zasad tworzenia zbiorów danych RDF (Resource Description Framework – Sposób/źródło opisu konstrukcji) służących opisywaniu zasobów w sposób uporządkowany, zrozumiały dla komputerów. RiC-O ma tworzyć słownictwo i zasady uporządkowanego opisu dowolnego typu zasobu archiwalnego w powiązaniu z jego kontekstowymi podmiotami. Podstawą opisywanych bytów są: źródło informacji umiejscowienie w strukturze oraz agent (twórca) i jego działalność. W ten sposób zachowana informacja archiwalna może być uzupełniona o identyfikację agentów ( twórców) i działalności, które mają miejsce, w przypadku jednostek organizacyjnych w konsekwencji wykonywania funkcji. Dzieje się to na bazie istniejących standardów MRA (ISAD(G), ISAAR(CPF) i ISDF oraz standardu zarządzania danymi ISO 23081 Information and documentation.
Czytaj dalej „MRA: Publikacja Records in Contexts – Ontologie 0.2”
CZECHY: Metodyka opracowania i opisu – części szczegółowe standardu ogólnego
W 2013 roku wydano w Pradze „Základní pravidla pro zpracování archiválií” – podręcznik zawierający ogólne standardy opracowania oraz opisu archiwaliów, a także obszerne kompletne przykłady opisu zespołów archiwalnych, inwentarze, hasła indeksowe i hasła wzorcowe opisu twórców. Przepisy były przygotowywane od końca XX wieku, a intensyfikacja i finalizacja prac nastąpiły od 2010 roku. Wtedy bowiem, na mocy porozumienia czeskich instytucji przechowujących dziedzictwo kulturalne – Archiwum Narodowego i Biblioteki Narodowej – oraz w ramach projektu INTERPI tworzony był system informatyczny, przeznaczony do stosowania w instytucjach pamięci. Dane sporządzone zgodnie z tym standardem i zgromadzone w systemie informatycznym można obecnie wyszukiwać na portalu badatelna.eu. W 2015 roku ukazało się drugie wydanie podręcznika „Základní pravidla…”, poprawione i uzupełnione.
Czytaj dalej „CZECHY: Metodyka opracowania i opisu – części szczegółowe standardu ogólnego”
POLSKA: ISDIAH i ISDF – standardy Międzynarodowej Rady Archiwów
Staraniem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych ukazały się polskie wersje dwóch kolejnych standardów Międzynarodowej Rady Archiwów – Międzynarodowego standardu opisu funkcji ISDF (tłumaczył Adam Baniecki) oraz Międzynarodowego standardu opisu instytucji z zasobem archiwalnym ISDIAH (tłumaczył Hubert Wajs). Dostępne są w postaci elektronicznej, do bezpłatnego pobrania w wersjach: PDF, ePub, Mobi.
źródło: NDAP
Tłumaczenia normatywów były w latach 2015-2016 opiniowane przez Centralną Komisję Metodyczną, która zarekomendowała ich publikację. ISDIAH został uzupełniony o polskie przykłady elementów i kompletnych opisów, ale w przypadku ISDF CKM odradzała ich dodawanie. Uznano, że zagadnienie metodyczne, jakim jest opisywanie i klasyfikacja funkcji twórców dokumentacji jako jednego z elementów systemu informacji archiwalnej jest na tyle mało obecne w polskiej archiwistyce, że trzeba je najpierw dopracować, aby móc poprawnie ilustrować. Opracowany w 2016 roku projekt standardu Records in Contexts pokazuje kierunki rozwoju międzynarodowej standaryzacji opisu i rolę, jaką przywiązuje się w nim do opisu twórcy i pełnionych przez niego funkcji. Może stanowić także propozycję podjęcia tej tematyki badawczej przez przedstawicieli polskiej społeczności archiwalnej.
Anna Laszuk
NDAP
Dokumenty w kontekstach – nowy standard opisu archiwalnego
Międzynarodowe kongresy archiwów są okazją do spotkań specjalistów z wielu krajów, wymiany doświadczeń o charakterze lokalnym, dyskusji na tematy szersze, są także właściwym forum do przedstawiania działań lub dokumentów o znaczeniu ogólnym. Na 16. Międzynarodowym Kongresie Archiwów w Kuala Lumpur w 2008 r. Komitet dobrych praktyk i standardów (CBPS) zdecydował o ponownym opracowaniu zbioru czterech międzynarodowych standardów przygotowanych dotychczas przez Międzynarodową Radę Archiwów. Na 17. kongresie, który miał miejsce w Brisbane w 2012 r. Komitet opublikował Raport cząstkowy rewizji i harmonizacji standardów opisu. W końcu 2012 r. powołana została grupa ekspertów (Experts Group on Archival Description – EGAD), która w trakcie 18. kongresu w Seulu przedstawiła projekt jednego nowego standardu, któremu nadano tytuł Records in Context, nawiązujący do zakresu tematycznego i idei dotychczasowych standardów ISAD (G), ISAAR (CPF), ISDF i ISDIAH. Podtytuł A Conceptual Model For Archival Description sugeruje realizację zapowiedzi zawartej w trzecim rozdziale raportu z 2012 r. We wprowadzeniu wyjaśniono, że przedstawiony projekt to pierwsza część standardu – model konceptualny RiC-CM. Druga część, ontologiczna – RiC-O – zaczyna być dopiero opracowywana.
Przedstawiony projekt RiC ma budowę w nieznacznym tylko stopniu zbliżoną do poprzednich standardów, którą zdążyliśmy już poznać i zastosować w projektach polskich norm. Mówi nie tylko o wielopoziomowym opisie, ale i o opisie wielowymiarowym.
Czytaj dalej „Dokumenty w kontekstach – nowy standard opisu archiwalnego”
„Archiwa, harmonia i przyjaźń” 9 czerwca Międzynarodowy Dzień Archiwów
Od 2007 r. w świadomości światowej społeczności archiwistycznej zaczął funkcjonować Międzynarodowy Dzień Archiwów, jako święto archiwów i archiwistów z jednej strony, a okazja do budowania wizerunku archiwów, ukazywania ich roli jako przechowawców pamięci zbiorowej i wpływ tego faktu na budowanie otwartych społeczeństw rządzonych przez transparentne rządy. Data 9 czerwca doskonale się do tego nadawała ponieważ upamiętniała zorganizowanie się archiwistów z różnych krajów w 1948 r. w Paryżu w organizację o nazwie Międzynarodowa Rada Archiwów. Rozpoczął się długi proces wzajemnego uczenia się archiwistów od siebie, wspierania się, tworzenia wspólnych obszarów pracy i wymiany informacji. Zrodziły się programy wymiany międzynarodowej takie, jak realizowany od 1951 r. przez Dyrekcję Archiwów Francji, Międzynarodowy staż techniczny (Stage technique international d’archives). Wiedzę na nim uzyskują i sami dzielą się swoją wiedzą, archiwiści z całego świata, w tym wielu Polaków.
Czytaj dalej „„Archiwa, harmonia i przyjaźń” 9 czerwca Międzynarodowy Dzień Archiwów”
POLSKA: NOMA polski standard opisu materiałów archiwalnych
Od 13 stycznia 2016 r. na stronie internetowej Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych dostępny jest projekt „Normy opisu materiałów archiwalnych w archiwach państwowych” – NOMA w wersji 0.1. Choć dokument, w tytule, wskazuje archiwa państwowe jako adresata, to jednak w zamyśle Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ma służyć wszystkim podmiotom przechowującym i opisującym dokumenty w celach zawodowych czy nawet hobbystycznych. Ideą NOMA jest włączenie polskiej archiwistyki w nowy, rozwijany od nieco ponad dwudziestu lat, nurt archiwistyki światowej. Przez to należy rozumieć taką konstrukcję opisu archiwalnego, aby mógł on funkcjonować w międzynarodowych systemach informacji naukowej. Dlatego też, przygotowując projekt NOMA, za podstawę opisu przyjęto cztery standardy Międzynarodowej Rady Archiwów: ISAD(G), ISAAR(CPF), ISDIAH i ISDF. Wykorzystano też sumiennie dotychczasowy dorobek archiwistyk narodowych, które już opracowały i wdrożyły standardy narodowe oraz normy ISO i PN-ISO. Ich wykaz znajdzie czytelnik w bibliografii NOMA oraz w rozdziale 5 „Powiązane normy i wskazówki”. Uwzględniono także dorobek polskiej archiwistyki – poważny i twórczy.
Czytaj dalej „POLSKA: NOMA polski standard opisu materiałów archiwalnych”
POLSKA: Polska norma opisu materiałów archiwalnych została zaprezentowana
W dniu 16 grudnia 2015 r. w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych odbyła się uroczystość prezentacji zasad konkursu na dotacje na działalność archiwalną dla organizacji pozarządowych oraz przekazania Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych prof. Władysławowi Stępniakowi pierwszego polskiego standardu archiwalnego. Uroczystość odbyła się z udziałem wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego dr Magdaleny Gawin.
Normę opracowujący zespół nazwał akronimem NOMA od nazwy „norma opisu materiałów archiwalnych”. Jej celem jest stworzenie zasad opisu archiwaliów tak, aby móc je identyfikować dla zarządzania nimi i udostępniania oraz aby móc weryfikować ich autentyczność.
Prace zespołu trwały blisko dwa lata.
NOMA jest dokumentem całościowym, to znaczy stara się ujmować wszystkie zagadnienia związane z opisem archiwalnym na pewnym poziomie uogólnienia. Podstawowym zadaniem, jakie stanęło przed członkami zespołu, było osadzenie międzynarodowych standardów archiwalnych w polskiej metodyce archiwistyki i odwrotnie, adaptowanie rodzimych rozwiązań do archiwistyki światowej. Skorzystano ze sporej gamy literatury światowej, a przede wszystkim z istniejących standardów narodowych.
Czytaj dalej „POLSKA: Polska norma opisu materiałów archiwalnych została zaprezentowana”