standardy – Archnet

Międzynarodowa statystyka archiwalna (norma ISO)

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna opracowała już niejedną normę z serii Informacja i dokumentacja, a niektóre z nich przetłumaczono na język polski pod auspicjami Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, np. Informacja i dokumentacja – Terminologia – PN-ISO 5127 czy Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka biblioteczna PN-ISO 2789. W oryginalnej angielskiej wersji dostępna jest kolejna norma, Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka archiwalna ISO 24083:2021(E). Celem jej jest m.in. zapewnienie zgodności danych statystycznych w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej; poprawa jakości zarządzania archiwami oraz promowanie roli i znaczenia archiwów poprzez zachęcanie do korzystania z ich opisanego zasobu. Warto zwrócić uwagę, że autorzy normy proponowane zasady kierują zarówno do archiwów narodowych, regionalnych i lokalnych, jak i do departamentalnych, kościelnych, rodzinnych, szkół wyższych oraz ciał zbiorowych – gospodarczych i fundacji. Zgodne z tą normą formułowanie danych o organizacji, zasobie i prowadzonej działalności może stać się próbą weryfikacji spełnienia przez różnorodne podmioty definicji archiwum.

Czytaj dalej „Międzynarodowa statystyka archiwalna (norma ISO)”

MRA: RiC-FAD – wstęp do metodyki

Dokument zatytułowany Records in Contexts – Foundations of Archival Description (RiC-FAD) czyli Records in Contexts – Podstawy opisu archiwalnego, jak sam tytuł zapowiada, osadza opis archiwalny w zaproponowanym przez MRA uniwersalnym opisie archiwalnym. Jest jednak czymś więcej i można by go określić jako bardzo skondensowany wykład metodyki archiwalnej, metodyki poszerzającej rozumienie archiwaliów i ich opisów tak, że odnosi się ono do przeszłości sprzed powstania pisma i powszechnie przyjętych form dokumentacji (jak jest w np. w polskiej ustawie o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach) po różne formy dokumentacji elektronicznej.

Czytaj dalej „MRA: RiC-FAD – wstęp do metodyki”

MRA: Udostępnienie Centrum Zasobów

Dnia 20 stycznia 2022 r. Międzynarodowa Rada Archiwów zakomunikowała, na swojej stronie internetowej, o otwarciu i udostępnieniu zrestrukturyzowanego Centrum Zasobów (Le Centre de Ressources / Resource Centre). Ta bardzo ważna inicjatywa i decyzja MRA uczyni dostępnym, dla szerokiego audytorium odbiorców, dorobek publikacji MRA. Na zasoby te składają się między innymi standardy międzynarodowe (od ISAD(G) do Records in Contexts), wytyczne, zestawy narzędzi, kodeks etyki (Kodeks deontologiczny archiwów – dostępny w 24 językach , bibliografie i studia przypadków. Zasoby te są zorganizowane w nową uproszczoną tematyczną strukturę. Udostępnione publikacje są efektem wieloletnich prac grup roboczych i eksperckich oraz sekcji i oddziałów MRA.

Myślą przewodnią projektu było ułatwienie wyszukiwania konkretnych informacji użytkownikom. W tym celu przygotowano nową stronę główną z nową oprawą graficzną. Nowym pomysłem jest dział „Zasób miesiąca (La „ressource du mois”). W ten sposób, każdego miesiąca, prezentowany jest jakaś interesująca część zasobu intelektualnego MRA tak, aby ułatwić odkrywanie jego bogactwa, ale także wiązać zamieszczane informacje z aktualnymi problemami środowiska archiwistycznego. W zaproponowanych działach poszczególne publikacje udostępniane są w oficjalnych tłumaczeniach.

Mamy zatem działy:

Czytaj dalej „MRA: Udostępnienie Centrum Zasobów”

POLSKA: Warszawa, Konferencja „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego”

W dniu 6 grudnia 2018 r. w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych odbyła się konferencja metodyczna na temat „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego”. Otworzył ją dr Henryk Niestrój, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, wprowadzając w tematykę obrad.

Jako pierwszy zabrał głos Maciej Zdunek (NDAP), przedstawiając Strategię opracowania zasobu archiwalnego, a raczej omówienie kontekstu, w jakim ona powstaje. Przypomniał, że ustawa archiwalna wymienia opracowanie jako jedno z zadań archiwów, nie podaje jednak jego definicji. Głównym źródłem wiedzy na ten temat są podręczniki do archiwistyki. Porównując dane ze sprawozdań rocznych archiwów państwowych, zauważył stałą tendencję spadkową odsetka opracowanego zasobu archiwalnego. Pokazał przykłady długotrwałego opracowania niektórych zespołów, uzasadnianego ich dużymi rozmiarami, zmianami kadrowymi, trudnościami w odczytywaniu obcojęzycznych rękopisów oraz koniecznością wykonywania przez pracowników także zadań innych niż opracowanie. Wspomniał obecne priorytety – retrokonwersji oraz ewidencji, które uznał za podstawowe. Po ich zakończeniu konieczne będzie wdrożenie strategii opracowania, w której określone być powinny etapy wykonywania tego zadania oraz mierniki. Jej opracowanie zapowiedział na 2019 rok, zapraszając do kontaktu osoby chętne do udziału w tych pracach.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, Konferencja „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego””

POLSKA: ISDIAH i ISDF – standardy Międzynarodowej Rady Archiwów

Staraniem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych ukazały się polskie wersje dwóch kolejnych standardów Międzynarodowej Rady Archiwów – Międzynarodowego standardu opisu funkcji ISDF (tłumaczył Adam Baniecki) oraz Międzynarodowego standardu opisu instytucji z zasobem archiwalnym ISDIAH (tłumaczył Hubert Wajs). Dostępne są w postaci elektronicznej, do bezpłatnego pobrania w wersjach: PDF, ePub, Mobi.

źródło: NDAP

Tłumaczenia normatywów były w latach 2015-2016 opiniowane przez Centralną Komisję Metodyczną, która zarekomendowała ich publikację. ISDIAH został uzupełniony o polskie przykłady elementów i kompletnych opisów, ale w przypadku ISDF CKM odradzała ich dodawanie. Uznano, że zagadnienie metodyczne, jakim jest opisywanie i klasyfikacja funkcji twórców dokumentacji jako jednego z elementów systemu informacji archiwalnej jest na tyle mało obecne w polskiej archiwistyce, że trzeba je najpierw dopracować, aby móc poprawnie ilustrować. Opracowany w 2016 roku projekt standardu Records in Contexts pokazuje kierunki rozwoju międzynarodowej standaryzacji opisu i rolę, jaką przywiązuje się w nim do opisu twórcy i pełnionych przez niego funkcji. Może stanowić także propozycję podjęcia tej tematyki badawczej przez przedstawicieli polskiej społeczności archiwalnej.

Anna Laszuk
NDAP

POLSKA: Poznań: Konferencja „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby”

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w dniach 19-20 października 2017 roku odbyła się konferencja naukowa „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby”. Jej organizatorami były: Zakład Archiwistyki Instytutu Historii UAM, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich oraz Sekcja Edukacji Archiwalnej SAP.
W imieniu Organizatorów uczestników Konferencji powitali: dyrektor Instytutu Historii prof. UAM dr hab. Przemysław Matusik, kierownik Zakładu Archiwistyki prof. dr hab. Irena Mamczak-Gadkowska oraz dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek.

Prof. Przemysław Matusik zastępca dyrektora. IH UAM, prof. Irena Mamczak-Gadkowska, Henryk Krystek

Jako pierwsza wystąpiła dr Ewa Perłakowska z referatem „Opracowanie materiałów archiwalnych z jednostek samorządu terytorialnego po 1989 r. Rys prawno-historyczny i postulaty metodyczne”. Skoncentrowała się na rozważeniu problemu zespołu archiwalnego w jednostce samorządu terytorialnego. Omówiła sytuację prawną po 1989 roku gmin, powiatów i samorządowego województwa, w tym także zmieniające się wykazy akt. Zwróciła uwagę na to, że w przepisach prawa formułowane są zadania własne i zlecone tych podmiotów, a nie poszczególnych samorządowych jednostek organizacyjnych, które tworzone są po to, by pomóc tym podmiotom w realizacji zadań. Zauważyła, że do tak nakreślonej koncepcji działania samorządu nie pasują przyjęte zasady sprawowania nadzoru nad dokumentacją na przedpolu archiwalnym, które opierają się na identyfikowaniu twórców zespołów jako poszczególnych jednostek organizacyjnych. Postulowała zmianę podejścia archiwów w tym zakresie i spojrzenia na kompletność dokumentacji samorządu terytorialnego przez pryzmat realizowanych przez niego zadań, a nie wytwórców dokumentacji, którzy mogą być i samorządowi, i prywatni (przykłady w obszarze pomocy społecznej). Uznała, że przy tak nikłej obsadzie kadrowej w archiwach państwowych w zakresie zadań nadzoru archiwalnego może to być trudne, ale jeżeli archiwa państwowe chcą gromadzić kompletną dokumentację z działalności jednostek samorządowych powinny analizować zadania samorządu terytorialnego, ustalać, kto i jak je realizuje, a następnie czuwać nad przejęciem kompletnych materiałów archiwalnych na poziomie gminy, powiatu i województwa, a nie poszczególnych wybranych jednostek organizacyjnych.

Czytaj dalej „POLSKA: Poznań: Konferencja „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby””

WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty

W dniach 12 i 13 października 2017 r. w miejscowości Torre Pellice (w Prowincji Turyn) odbędzie się VIII Kongres Archiwistów Łuku Alp Zachodnich (Convengo degli Archivisti dell’Arco Alpino Occidentale). Pod pojęciem archiwiści Alp Zachodnich i Doliny Aosty nie należy rozumieć organizacji, lecz spotkania archiwistów Włoch, Szwajcarii i Francji zamieszkujących wspomniany geograficzny region. Kongresy te nie mają regularnego charakteru. Poprzedni odbył się w 2008 r. w miejscowości Susa w Piemoncie. Spotkanie tegoroczne odbędzie się w świątyni wspólnoty Waldensów (Tavola valdese) pod hasłem „Archiwa w centrum spuścizny kulturalnej” (Gli archivi al centro del patrimonio culturale) z podtytułem „Opisać i ocenić całościowo spuściznę kulturalną jako wytwór jednostek organizacyjnych i relacji pomiędzy nimi” ( Descrivere e mettere in valore eredità
culturali complesse come prodotto di soggetti plurali e delle loro relazioni). Już w styczniu 2017 r. organizatorzy z poszczególnych krajów zwrócili się do swoich środowisk archiwistycznych o nadsyłanie propozycji wystąpień.

Czytaj dalej „WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty”

POLSKA: Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej

Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej
W dniach 20-21 kwietnia 2015 r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie zorganizowano międzynarodową konferencję „Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej”. Warto zwrócić uwagę na dwa ważne aspekty tego wydarzenia. Z jednej strony jest to kontynuacja działań zgodnych z międzynarodowymi standardami także w polskich bibliotekach, co jest koniecznym warunkiem funkcjonowania w globalnym systemie informacji. Z drugiej strony ważna była prezentacja założeń projektu zmiany narzędzia opracowania bibliograficznego wprowadzanego przez Bibliotekę Narodową. Archiwa państwowe, w których trwają prace nad implementacją w metodyce standardów Międzynarodowej Rady Archiwów oraz opracowaniem nowej instrukcji indeksowania, mogą korzystać z propozycji Biblioteki Narodowej w zakresie zmian, tzn. uproszczenia słownictwa, granulacji danych oraz stosowania sformułowań używanych w języku mówionym, m.in. rezygnacji z inwersji w hasłach indeksowych oraz skrótów terminów typowych.

Czytaj dalej „POLSKA: Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej”

POLSKA: Źródła genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego

Archiwum Państwowe w Toruniu i Archiwum Państwowe w Bydgoszczy realizują w latach 2014-2015 wspólny projekt genealogiczny dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego. W ramach projektu mają być zdigitalizowane akta metrykalne, stanu cywilnego i księgi meldunkowe przechowywane w obu archiwach i ich oddziałach zamiejscowych. Planuje się objęcie digitalizacją ok. 40 000 jednostek archiwalnych – 1/3 materiałów tego typu. W sumie ma być wykonane ok. 1,8 mln skanów. Będą one dostępne on-line, co da możliwość wyszukiwania aktów urodzeń, małżeństw i zgonów oraz innych dokumentów w Internecie i odtwarzania drzewa genealogicznego rodziny. Kryteriami wyszukiwania mają być: nazwy miejscowości, nazwiska i rodzaje aktów. Przygotowywany system informatyczny ma również dać szansę wszystkim zainteresowanym udziału w indeksacji zeskanowanych materiałów, zgodnie z wytycznymi do sporządzania indeksu analitycznego do akt stanu cywilnego.

Czytaj dalej „POLSKA: Źródła genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego”

BRAZYLIA: Publikacje metodyczne Arquivo Nacional

Brazylijskie Archiwum Państwowe powstało w 1838 r. jako Cesarskie Archiwum Publiczne w Rio De Janeiro. Po upadku cesarstwa w 1891 r., archiwum w 1893 r. zostało przemianowane na Publiczne Archiwum Państwowe (Arquivo Publico Nacional), aby w 1911 r. stać się Archiwum Państwowym (Arquivio Nacional). Długa tradycja sprawiła, że brazylijskie archiwum państwowe wypracowało własną metodykę dostosowaną do potrzeb federacyjnego państwa. W strukturze administracji państwowej Brazylii archiwum państwowe jest częścią Ministerstwa Sprawiedliwości gdzie od 1983 r. jest jego organem autonomicznym. Z punktu widzenia metodyki archiwalnej bardzo ważnym był rok 1994, kiedy utworzono Radę Narodową Archiwów (Conselho Nacional de Arquivos – CONARQ), organ kolegialny, do którego zadań należy między innymi określanie ogólnych standardów i norm kompetencyjnych oraz ogólnych wytycznych dotyczących zasad funkcjonowania Systemu Narodowego Archiwów (Sistema Nacional de Arquivos – SINAR). To właśnie Rada Narodowa Archiwów jest głównym inspiratorem nowoczesnych przemian w brazylijskiej archiwistyce. Rada ma szerokie kompetencje, a między innymi stymulowanie integracji i modernizacji archiwów publicznych i robi to skutecznie. To właśnie ona jest wydawcą całej już serii, utrzymanych na bardzo wysokim poziomie, metodycznych publikacji. Spora ich część jest ogólnodostępna:

Czytaj dalej „BRAZYLIA: Publikacje metodyczne Arquivo Nacional”