Tag: słowacja

SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych

Stowarzyszenie Słowackich Archiwistów oraz Archiwum Miasta Bratysławy zapraszają na konferencję nt. „Kobiety w źródłach archiwalnych (Ženy v archívnych prameňoch), jaką przygotowują w ramach XXVII. Dni Archiwalnych w Republice Słowackiej, zaplanowanych w Bratysławie w dniach od 4 do 6 czerwca 2024 r. Organizatorzy konferencji, parafrazując swobodnie słowa znanej rzeczniczki feminizmu Simone de Beauvoir, stwierdzają: „możemy powiedzieć, że kobiety – a także ich dzieje – stały się tymi drugimi w historii ludzkości, mimo że stanowią jej połowę”. Wpływ na to miał be zwątpienia specyficzny status prawny i społeczny kobiet w przeszłości, ich ograniczone możliwość angażowania się w sferę polityczną, gospodarczą i kulturalną. To zaś miało ogromny wpływ na zakres i zawartość zachowanych źródeł, czy też użytecznych informacji. Jednak kobiety z różnych klas społecznych posiadały też róże pozycje wyjściowe. Inaczej toczyły się losy życiowe dam z arystokracji, odmienne były losy pań z klasy mieszczańskiej, a jeszcze inne kobiety ze wsi, czy też niewiast znajdujących się na marginesie społeczeństwa. Jak podkreślają organizatorzy, już tylko z tych względów przed badaczami otwiera się cała konstelacja różnorodnych losów życiowych i środowiskowych, w ramach których rozgrywały się historie kobiet.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych”

SŁOWACJA: Pożar w Bańskiej Szczawnicy zagrażał też archiwum

W sobotę 18 marca 2023 r. w samym centrum starego miasta Bańskiej Szczawnicy na Słowacji wybuchł pożar. Płonęła jedna z zabytkowych kamienic w Rynku. Żywioł szybko się rozprzestrzenił, obejmując cztery sąsiednie budynki. Wśród nich znalazła się siedziba Słowackiego Archiwum Górniczego, będącego specjalistycznym oddziałem Słowackiego Archiwum Narodowego. Zagrożone były bezcenne zbiory historycznych archiwaliów. W akcji gaśniczej i ratowaniu bezcennych dokumentów uczestniczyły liczne zastępy straży pożarnej, wojsko, policja, a także wielu wolontariuszy.
Ogień dostrzeżono około ósmej rano, i mimo szybkiej akcji gaśniczej nie udało się go powstrzymać. Ze względu na wietrzną pogodę szybko rozprzestrzenił się na sąsiednie zabudowania przy Rynku oraz pl. Świętej Trójcy. Ostatecznie pożar zlokalizowano i powstrzymano jego rozprzestrzenianie się dopiero o ósmej wieczorem, a o całkowitym ugaszeniu straż pożarna poinformowała dopiero w godzinach rannych w niedzielę. Płomienie zniszczyły Zasadniczą Szkołę Plastyczną, budynek Muzeum Górniczego, które straciło zbiory mineralogiczne, dwa domy prywatne oraz Dom Kultury. W tzw. w domu Maríny, w którym prawdopodobnie wybuchł pożar, spłonęły cenne późnorenesansowe i wczesnobarokowe malowane stropy. Udało się jednak uratować zbiory z galerii Josefa Kollára, jak również archiwum górnicze, przechowujące m.in. stare mapy wpisane na listę zabytków UNESCO.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Pożar w Bańskiej Szczawnicy zagrażał też archiwum”

SŁOWACJA: XXV Dni Archiwów Słowacji – konferencja

W dniach od 25 do 27 maja 2022 r. odbyła się doroczna konferencja słowackich archiwistów. Była to już 25 odsłona tych spotkań. Pierwotnie miała się odbyć dwa lata temu (w dniach 5-7 maja 2020 r.), lecz z powodu pandemii przesunięto początkowo jej termin o rok (27-29 kwietnia 2021 r.), a następnie – z tych samych powodów – o kolejne 12 miesięcy. Udało się ją zorganizować dopiero w tym roku, i jak pierwotnie zakładano pod hasłem „Archontologia w badaniach archiwalnych i historycznych”.
Archontologia, czyli nauka o urzędach i godnościach oraz ich kompetencjach, jak również o przebiegu karier urzędniczych, jest tą z nauk pomocniczych historii, jaka nieczęsto staje się przedmiotem szerszych obrad, choć z jej dorobku korzysta olbrzymia rzesza badaczy. Tym razem spotkali się z następującym programem:
– Doc. PhDr. Frederik Federmayer, Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie, wygłosił referat pt. „Archontologia a współczesna historiografia słowacka. Perspektywy badawcze w nadchodzących dekadach”. Przedstawiał w nim pokrótce historię archentologii na Słowacji, poinformował o aktualnym stanie badań. Wyliczył możliwości i perspektywy we współpracy z genealogami i badaczami elit społecznych.
– Ph.Dr. Michal Duchoň, Archiwum Miasta Bratysławy, zajął się tematem: „Wczesno-nowożytne elity miejskie. Metody, terminologia, badania”, omawiając badania na temat elit miejskich, prowadzone przez historyków krajowych i zagranicznych, którzy w swej pracy wykorzystywali metody archontologiczne i prozopograficzne.
– Mgr. Miroslav Baranek, Archiwum Miasta Bratysławy, wystąpił z tematem: „Archontologia właścicieli ziemskich dóbr Bytča i Strečno u schyłku feudalizmu (1794-1833)”, a więc w okresie, gdy tytułowe majątki były własnością księcia Mikołaja II Esterhazy (1765-1833).

Czytaj dalej „SŁOWACJA: XXV Dni Archiwów Słowacji – konferencja”

CECHY I SŁOWACJA: Stanowiska stowarzyszeń archiwalnych Czech i Słowacji wobec wojny w Ukrainie

Trwająca od ponad dwóch tygodni rosyjska agresja w sąsiedniej nam Ukrainie wywołała zrozumiałe protesty i wyrazy poparcia dla broniącego się narodu, odnotowane na całym świecie. Także w świecie archiwalnym, zaniepokojonym o życie ludzkie, ale i niszczenie dziedzictwa kulturowego, odezwały się liczne głosy potępienia dla agresora, a przede wszystkim wsparcia dla Ukrainy. Wśród nich znalazły się specjalne oświadczenia archiwalnych stowarzyszeń w Czechach i na Słowacji.
Zarząd Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich (Spoločnost slovenských archivárov) na nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 1 marca 2022 r, przyjął rezolucję, w której czytamy:
„Potępiamy bezprecedensowy atak militarny Rosji na Ukrainę. Uważamy to za akt agresji niosący ze sobą tragiczne straty ludzkie, materialne i kulturowe, w tym także dotyczące dziedzictwa archiwalnego. Wyrażamy nasze wsparcie dla narodu ukraińskiego w obronie swojego państwa.
Zarząd Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich nawiązuje kontakty z archiwistami w Ukrainie w celu udzielenia pomocy archiwistom i studentom, jacy znaleźli się na terenie Republiki Słowackiej w sytuacji wojennej, która spowodowała kryzys humanitarny. Wzywamy członków Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich oraz wszystkich naszych przyjaciół i sympatyków do pomocy obywatelom Ukrainy w miarę swych możliwości.

Czytaj dalej „CECHY I SŁOWACJA: Stanowiska stowarzyszeń archiwalnych Czech i Słowacji wobec wojny w Ukrainie”

SŁOWACJA: Wystawa o „Aksamitnej Rewolucji” w Czechosłowacji

W listopadzie 2019 roku minęło 30 lat od tzw. Aksamitnej Rewolucji, dla Słowaków, podobnie jak Czechów, jednego z kluczowych wydarzeń historycznych obu narodów i ich wówczas wspólnego państwa. Wydarzenie to, które doprowadziło do obalenia komunistycznej dyktatury, ma decydujące znaczenie dla powrotu wolności i demokracji w Czechosłowacji. Jednocześnie rocznica tamtych wydarzeń stała się doskonałą i wyjątkową okazją do zaprezentowania opinii publicznej, dotyczących jej, najciekawszych dokumentów przechowywanych w słowackich archiwach państwowych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Słowackiej zorganizowało więc okolicznościową wystawę pt. „Świadectwo rewolucji – listopad’89 w dokumentach archiwalnych słowackich archiwów państwowych”, która została otwarta 5 listopada 2019 r. w Muzeum Miasta Bratysławy.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Wystawa o „Aksamitnej Rewolucji” w Czechosłowacji”

SŁOWACJA: Archiwiści z Trnawy uczcili wydarzenia z listopada 1989 roku

Archiwum Państwowe w Trnawie, we współpracy z Miastem Trnawa i stowarzyszeniem obywatelskim Mały Berlin, przygotowało bardzo interesujące i wyjątkowe pod względem treści przedsięwzięcia, które przypomniały miastu i jego mieszkańcom wydarzenie z listopada 1989 r. Wszystkie akcje były częścią dużego cyklu zatytułowanego „Honor wolności”, do udziału w którym udało archiwistom się pozyskać współpracę samorządu województwa trnawskiego, miasta Trnawy, różnych instytucji kultury (teatru Jána Palárika, Muzeum Zachodniosłowackiego w Trnawie, Biblioteki Juraja Fándly’ego w Trnawie, Galerii Ján Koniarek w Trnawie, Centrum Sztuki Współczesnej i Trnava Radio oraz stowarzyszenia Mały Berlin.
Jednym z elementów uczczenia 30-lecia odzyskania wolności był koncert chorałów gregoriańskich, jaki odbył się 17 listopada 2019 r. w kościele franciszkanów św. Jakuba, w wykonaniu zespołu wokalnego SCHOLA MINOR, który specjalizuje się w interpretacji średniowiecznego chorału gregoriańskiego i polifonii. Wykonał on kompozycje z różnych okresów chorału gregoriańskiego, a także fragmenty utworów zapisanych w średniowiecznych księgach, przechowywane dziś w Archiwum Państwowym w Trnawie.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Archiwiści z Trnawy uczcili wydarzenia z listopada 1989 roku”

SŁOWACJA: Spuścizny w archiwach – temat Dni Archiwalnych w 2017 roku

Stowarzyszenie Słowackich Archiwistów we współpracy z Archiwum Literatury przy Słowackiej Bibliotece Narodowej, jak również Archiwum Słowackiej Macierzy (Maticy) oraz Archiwum Państwowym w Żlinie przygotowują 21 Dni Archiwalne w Republice Słowackiej, jakie odbędą się w dniach 23-25 maja 2017 r. w miejscowości Martin, położonej w środkowej Słowacji, w powiecie Żlin. Głównym punktem Dni będzie międzynarodowa konferencja naukowa, poświęcona spuściznom osób prywatnych od ich pozyskania dla zasobu państwowego po digitalizację, ze szczególnym uwzględnieniem spuścizn archiwistów z tytułem: „Co nam zostało po naszych przodkach, a co zostanie po nas?”
Tematyka ta nie jest przypadkowa, gdyż w ostatnim czasie archiwiści słowaccy podjęli na nowo, prowadzone w latach 2008-2011, prace nad opracowaniem i wydaniem drukiem słownika biograficznego archiwistów słowackich, który ma być wzorowany na podobnym wydawnictwie czeskim. Przed ich zakończeniem pragną przedyskutować tę problematykę na możliwie jak najszerszym forum. Chcąc jednak przedstawić ja na konferencji międzynarodowej postanowili poszerzyć temat o problematykę spuścizn prywatnych.
Organizatorzy pragną, aby podczas konferencji poruszone zostały następujące zagadnienia:
• terminologia – spuścizny, działalność kolekcjonerska ich twórców – część zespołu czy osobna kolekcja?
• metodologia porządkowania spuścizn
• działania na rzecz pozyskania zbiorów (w jaki sposób dokumenty z działalności prywatnej dostają się do archiwów?)
• digitalizacja zbiorów prywatnych
• przyszłość zbiorów prywatnych oraz ich wartość informacyjna
• bezpieczeństwo danych osobowych podczas wykorzystywania zbiorów prywatnych
• potencjał informacji, a możliwości wykorzystania zbiorów prywatnych dla badań historycznych
• spuścizny głównych archiwistów słowackich a kwestia „Słownika biograficznego archiwistów słowackich”
• życie i dzieło archiwistów w kontekście historii konkretnych archiwów

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Spuścizny w archiwach – temat Dni Archiwalnych w 2017 roku”

SŁOWACJA: Wystawa „Od Vyšehradu po Vyšehrad”

W słowackim Popradzie w dniach od 14 października 2016 r. prezentowana była wystawa pt. „Od Vyšehradu po Vyšehrad” („Od Wyszehradu do Wyszehradu”), na którą zapraszały Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Słowacji, Archiwum Państwowe w Prešovie, Miasto Poprad oraz gospodarz, czyli Archiwum Państwowe w Popradzie, udzielające miejsca w sali konferencyjnej w swojej siedzibie. Wystawę otworzono z okazji słowackiego przewodnictwa w Unii Europejskiej.
Wystawa jest rezultatem międzynarodowego projektu, zainicjowanego przez Polskie Towarzystwo Archiwalne przy Polskiej Akademii Nauk, w ramach którego zebrano w Polsce, Czechach, na Słowacji i na Węgrzech unikatowe dokumenty archiwalne. Ukazano je na 20 planszach, przywiezionych do Popradu prosto z polskiego Sejmu, gdzie były prezentowane po raz pierwszy. Jak oświadczyli słowaccy organizatorzy, wystawą tą polscy archiwiści chcieli pokazać swoim posłom, iż gromadzone przez nich dokumenty są bardzo ważne, i że archiwa strzegą je dla kolejnych generacji. Słowacja zaprezentowała dokumenty z siedmiu swoich archiwów.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Wystawa „Od Vyšehradu po Vyšehrad””

SŁOWACJA: Słowacja. XX Dni Archiwalne. „Bitwa pod Mohaczem – wydarzenie przełomowe w dziejach Europy Środkowej (w 490 rocznicę)”

W dniach 24-25 maja 2016 r. w piękniej miejscowości Tatranska Lomnica, w ramach XX Dni Archiwalnych na Słowacji, odbędzie międzynarodowa sesja naukowa pod hasłem „Bitwa pod Mohaczem – wydarzenie przełomowe w dziejach Europy Środkowej (w 490 rocznicę)”. Jest ona zorganizowana w ramach szerszego projektu badawczego, realizowanego wspólnie przez cztery stowarzyszenia archiwalne: Stowarzyszenie Słowackich Archiwistów, Węgierskie Stowarzyszenie Archiwistów, Polskie Towarzystwo Archiwalne oraz Czeskie Stowarzyszenie Archiwalne.
Bitwa pod Mohaczem, do której doszło 29 sierpnia 1526 r., stała się wyraźnym punktem zwrotnym w dziejach politycznych, gospodarczych, wojskowych oraz kulturalnych ziem należących dziś państw Grupy Wyszehradzkiej oraz terenów z nimi graniczących. Zaproponowany przez słowackich archiwistów projekt badawczy jest (według organizatorów) pierwszą międzynarodową próbą przebadania okupacji osmańskiej i skutków zderzenia dwóch kultur – chrześcijańskiej oraz islamskiej – z punktu widzenia archiwalno-historycznego.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Słowacja. XX Dni Archiwalne. „Bitwa pod Mohaczem – wydarzenie przełomowe w dziejach Europy Środkowej (w 490 rocznicę)””

SŁOWACJA: Dzień otwartych dni w Bratysławie – z tematem winobrania

Archiwum Państwowe w Bratysławie (Štátny archiv v Bratislave) w dniach 18-19 września 2015 r. urządził swoje dni otwarte, które poświęcono, tematyce z pewnością interesującej wiele osób, a mianowicie winobraniu i winiarstwu.
Jedna z dzielnic Bratysławy, a mianowicie Rača (21 tys. mieszkańców) stanowi ważne centrum produkcji wina na Słowacji. Od wielu lat, w połowie września, odbywa się tu doroczny festiwal pod nazwą „Winobranie”, podczas którego kultywowane są regionalne tradycje winiarskie, tak bardzo charakterystycznego dla tego regionu. Nic więc dziwnego, że w związku z tymże festiwalem, słowackie stołeczne archiwum państwowe właśnie winobraniu poświęciło swoje tegoroczne dni otwarte, podczas których zaprasza szerokie rzesze społeczeństwa do odwiedzenia swojej siedziby i zapoznanie się z pracą archiwalną. Dla gości przygotowano wystawę prezentującą najciekawsze i często unikatowe materiały archiwalne, odnoszące się do dziejów uprawy winogron, a także produkcji i konsumpcji wina, zwłaszcza w regionie Račy.
Na zaproszeniu znalazło się hasło/sentencja: „Nie lubić wina to jest pech, ale nie pić go, to już nieszczęście”.
Prezentacja wystawy, a także inne atrakcje, jak zwiedzanie archiwum, miały miejsce w dniach 18-19 września 2015 r. w godzinach od 9 do 17, w siedzibie Archiwum Państwowego w Bratysławie, przy ul. Križkovej 7.

Więcej:

Rača Web

Spoločnosť slovenských archivárov

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jelenia Góra