prawo archiwalne

BELGIA: Prawne wyzwania archiwistyki cyfrowej

Archiwa Państwowe w Belgii (Archives de l’État en Belgique) poinformowały o planach analizy wyzwań prawnych związanych z archiwistyką cyfrową. Pierwszoplanowym zadaniem określono kompleksowe zdefiniowanie obszaru prawnego w zakresie przetwarzania cyfrowych danych (publicznych) oraz sformułowanie zaleceń dotyczących dostosowania ich do belgijskiego prawa archiwalnego. Archiwistyka cyfrowa wiąże się z szeregiem wyzwań technicznych i prawnych. Docelowo powinna wzmocnić rolę archiwistów i archiwów w obszarze ochrony istotnych dla społeczeństwa informacji i dostępności do niej. Obecne regulacje prawne oparte są na zasadach ogólnych i nieostrym rozróżnieniu pomiędzy danymi osobowymi a nieosobowymi. W efekcie powstał system regulacji prawnych, którego ograniczenia są niejednoznaczne. Na marginesie, warto spojrzeć na nieostry system udostępniania zasobu archiwalnego w Polsce. Archiwa chronią się przed zarzutami łamania prawa na różne sposoby, takimi jak np.: umowy z użytkownikami, anonimizacja treści udostępnianych zasobów prowadząca niekiedy do absurdalizacji samej istoty udostępniania bezpośredniego i pośredniego. To efekty nieostrego prawa , którego cechą charakterystyczną jest brak pewności jakie informacje wolno, a jakich nie wolno udostępniać, nie łamiąc prawa. Odrębnym problemem w Polsce, pozostaje obszar archiwum cyfrowego jako przestrzeni prawnej w całej swojej rozciągłości (począwszy od modelu jego logicznej budowy, takim modelem teoretycznym jest na świecie OAIS , ale przecież i model teoretyczny musi być osadzony prawnie, ponieważ wymaga wdrażania konkretnych procedur, które muszą być lokalnie zdefiniowane, skończywszy na regulacjach prawnych związanych z procedurą zasilania archiwum informacją elektroniczną (w wielu jej formach) i zasadami udostępniania (a tu pojawiają się wspomniane wyżej problemy od RODO po prawo do ponownego wykorzystania informacji).

Czytaj dalej „BELGIA: Prawne wyzwania archiwistyki cyfrowej”

CHORWACJA: 54. konferencja archiwalna

W dniach 25–27 października 2023, w hotelu „Imperial” w miejscowości Vodice na Chorwacji, odbyło się 54. krajowe spotkanie chorwackich archiwistów pod hasłem „Wpływ digitalizacji na praktykę archiwalną”. Jego organizatorami były Chorwackie Stowarzyszenie Archiwalne (Hrvatsko arhivističko društvo – HAD) oraz Archiwum Państwowe w Szybeniku (Državni arhiv u Šibeniku – DAŠI). Konferencja mogła się odbyć dzięki dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Mediów Republiki Chorwacji.
Temat obrad nie był przypadkowy, gdyż dotyczy zjawiska powszechnego w ostatnich dziesięcioleciach, nad którym debatują archiwiści praktycznie na całym Świecie. W Chorwacji zagadnienie to stało się szczególnie istotne od chwili rozpoczęcia realizacji projektu „e-Kultura”, którego celem jest udostępnienie materiałów archiwalnych szerokiemu gronu odbiorców. Mogą oni korzystać z tych materiałów za pomocą specjalnego portalu eKultura.

Czytaj dalej „CHORWACJA: 54. konferencja archiwalna”

UKRAINA: zmiany w regulaminie funkcjonowania instytucji archiwalnych

Rozporządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy z dnia 2 marca 2023 r. (nr 839/5, zarejestrowanym w dniu 3 marca 2023 r. pod nr 391/39447) dokonano zmian w „Regulaminie funkcjonowania instytucji archiwalnych Ukrainy”: w podrozdziale 4.2.1 punktu 4.2 rozdziału 4 rozdziału VI ww. Regulaminu od tej chwili treść ustępów zostaje dostosowana do obowiązujących norm, a mianowicie zastępuje się wyraz „faszystowskich” słowem „nazistowskich”, słowa „Wielka Wojna Ojczyźniana” we wszystkich przypadkach zastępuje się słowami „druga wojna światowa”, a akapit siedemnasty otrzymuje następujące brzmienie: „przymusowe wysiedlenie ludności cywilnej do pracy przymusowej na terytorium Niemiec lub ich sojuszników, które prowadziły wojnę ze Związkiem SRR [Socjalistycznych Republik Sowieckich – EŁ], lub na terytorium innych okupowanych przez nich państw”.

Czytaj dalej „UKRAINA: zmiany w regulaminie funkcjonowania instytucji archiwalnych”

UKRAINA: Ukraina: Wojna wymusza zmiany przepisów

Państwowa Służba Archiwalna Ukrainy, mając na uwadze stan wojenny i konieczność usprawnienia działalności instytucji archiwalnych, zainicjowała zmiany w „Regulaminie ewidencji i archiwizacji dokumentów w organach państwowych, samorządach, przedsiębiorstwach, instytucjach i organizacjach”, zatwierdzone przez Ministerstwo Sprawiedliwości w dniu 21 kwietnia 2022 r. Zmiany w regulaminie upraszczają mechanizm podejmowania decyzji w zakresie ewidencji i archiwizacji, w szczególności przekazywania dokumentów w przypadku rozwiązania instytucji przez jej likwidację lub reorganizację, co pozwoli archiwistom wszystkich szczebli szybko reagować na wyzwania wojenne, bez naruszania wymagań przepisów.

Źródło:

Державна архівна служба України: Зміни до Правил організації діловодства та архівного зберігання документів

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O/Legnica

NIEMCY: Nowelizacja federalnego prawa archiwalnego na miarę XXI wieku

Historia prawa archiwalnego w Niemczech nie jest długa. Niemiecka ustawa archiwalna dla została uchwalona w 1988 roku jako prawo o zabezpieczeniu i dostępie do federalnego zasobu archiwalnego Gesetz über die Sicherung und Nutzung von Archivgut des Bundes Prawo to składa się z zaledwie 13 rozbudowanych paragrafów, które dokładnie określają status, przeznaczenie, zadania archiwum państwowego. Archiwum federalne posiada swoje siedziby (Dienstort) w ośmiu placówkach na terenie Niemiec (min. dwie centrale w Berlinie, poza tym siedziby we Freiburgu, Koblencji i in.).. Trzeba jednak pamiętać że, w Niemczech archiwa i ich organizacja, klasyfikacja oraz afiliacja wpisują się w trójstopniowy podział administracyjny państwa: federacja – kraj związkowy – gmina (Bund – Land–- Kommune). Na tych poziomach powstały również regulacje, dające podstawy prawne dla funkcjonowania i rozwoju archiwów. Każdy z 16 landów wypracował swoje regulacje prawne – jako pierwsza była Badenia-Wirtembergia,, która już w 1987 roku uchwaliła ustawą archiwalną (Archivgesetz des Landes Baden Württemberg). W ten sposób rozpoczął proces regulacji zasad działalności archiwów landowych. W ramach landowych ustaw archiwalnych znajdują się regulacje odnoszące się także do funkcjonowania archiwów szczebla komunalnego, tzn. archiwów miejskich, okręgowych, gminnych itp.
17 stycznia 2017 roku Bundestag uchwalił nowelizację ustawy archiwalnej dla Archiwum Federalnego „Gesetz zur Neuregelung des Bundesarchivrechts“ .

Czytaj dalej „NIEMCY: Nowelizacja federalnego prawa archiwalnego na miarę XXI wieku”

Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna

Stolica kantonu Lucerna położona jest pięknie nad Jeziorem Czterech Kantonów. Nieopodal nadbrzeża rzeki Reuss wpadającej do jeziora ma swoją siedzibę Staatsarchiv Kanton Lucern (dalej: StALu) przy Schützenstrasse 9. Sama Lucena miasto, liczy niewiele ponad 60 tysięcy mieszkańców, cały kanton ponad 300 tys. – w warunkach polskich miasto średniej wielkości. Archiwum kantonalne zaś można porównywać z naszymi (polskimi) największymi archiwami. Jego zasoby sięgają 12 wieku, a ich wielkość wynosi ok. 16 800 mb. W warunkach szwajcarskich jest to średniej wielkości archiwum kantonalne –większe archiwum tej samej rangi np. Archiwum Kantonu Zurych posiada zasób dwukrotnie większy – ponad 32 km akt. Na zasób składają się zespoły proweniencji państwowej, ale także zespoły i zbiory spoza tego sektora, które wcale nie stanowią zbioru marginalnego – zespoły archiwalne instytucji kościelnych, gospodarczych, kulturalnych, zlikwidowanych klasztorów, stowarzyszeń i instytucji społecznych. Osobny dział stanowią prywatne archiwa, w których archiwa stowarzyszeń katolickich są punktem centralnym, jak również różne kolekcje. Struktura zasobu tego archiwum obejmuje główne grupy ustrojowo- rzeczowe, a mianowicie: zespoły instytucji państwa (Staatliche Bästende) – historyczne, tworzone według zasady pertynencji i współczesne, tworzone według zasady proweniencji; zespoły miasta Lucerny – głównie zespoły historyczne, częściowo przekazane na zasadzie depozytu z Archiwum Miasta Lucerny; archiwa klasztorne; prywatne i zbiory.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna”

CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach

Niemal przez cały czerwiec w salach wystawienniczych Powiatowego Archiwum Państwowego w Czeskich Budziejowicach (Státní okresní archiv České Budějovice) czynna była bardzo interesująca wystawa pt. „Rarity, kuriozity, pozoruhodnosti z jihočeských archivů” (Osobliwości, kurioza oraz godne uwagi zbiory z południowoczeskich archiwów). W zaproszeniu do wystawy jej organizatorzy napisali m.in.: „W każdym archiwum przechowywanych jest ogromna ilości dokumentów: tekstowych, obrazowych lub innych, które – każdy na swój sposób – stanowią świadectwo czasów, w jakich powstał, o osobach, które je sporządziły, lub w których ukazane są wydarzenia o jakich traktują. W archiwach południowoczeskich, stanowiąc część narodowego zasobu archiwalnego, zajmują one łącznie prawie 51 km bieżących”.

Czytaj dalej „CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach”

CZECHY: Sąd Najwyższy chce ograniczyć dostęp do akt komunistycznych organów bezpieczeństwa

Sąd Najwyższy opowiada się za zmianami w ustawie o archiwach. Zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie nieważności punktu, który pozwala naukowcom na uzyskanie informacji o materiałach archiwalnych sądów, prokuratur i komunistycznych służb bezpieczeństwa. Historycy odbierają to jako próbę zamknięcia im ust.
Według Sądu Najwyższego spornym jest punkt 11 paragrafu 37 ustawy o archiwach. Daje on badaczom swobodny dostęp do danych znajdujących się w aktach komunistycznych powszechnych oraz wojskowych sądów i prokuratury, służb bezpieczeństwa, jak również archiwaliów powstałych w skutek działalności niemieckiej administracji okupacyjnej lat 1938-1945. Jeżeli punkt jedenasty ustawy zniknie, naukowcy będą musieli prosić o pozwolenie wszystkie żyjące osoby, do których odnoszą się dokumenty.
„My w Post Bellum staniemy się ślepi. Dziennikarze i dokumentaliści zajmujący się losami każdego przed 1989 r., szczególnie, jeśli będzie to dotykać czegokolwiek choćby tylko trochę niewygodnego, żadnej zgody nie dostaną”, skomentował całą sytuację Mikuláš Kroupa dyrektor Post Bellum – powstałej w 2001 r. organizacji czeskich dziennikarzy i historyków, zajmujących się zbieraniem i opracowywaniem relacji świadków ważnych wydarzeń z XX w.
Czytaj dalej „CZECHY: Sąd Najwyższy chce ograniczyć dostęp do akt komunistycznych organów bezpieczeństwa”

NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.

Niemieckie środowisko archiwalne w obliczu zarówno wyzwań stawianych przez społeczeństwo informacyjne jak również paradoksów wynikających z uregulowań prawnych w tej dziedzinie, dostrzega konieczność nowelizacji ustawy archiwalnej, obowiązującej w Niemczech od 1988 r. Świadomość faktu dynamicznie zmieniających się uwarunkowań i otoczenia w jakim funkcjonują archiwa stopniowo zmienia ich sposób działania i komunikowania się ze społeczeństwem. Nieustannie też archiwa próbują zmierzyć się z problemami jakie u schyłku lat 80- tych nie występowały. Wraz z rozwojem informatyki i coraz łatwiejszym dostępem do danych w sieci, dla „równowagi naszego dobrego samopoczucia” pojawiły się zjawiska mniej pożądane, takie jak włamywania do baz informatycznych i kradzieże danych, często o charakterze sensytywnym lub tajnym. W dużej mierze narusza to zaufanie społeczeństwa do różnych instytucji publicznych wytwarzających i przechowujących dokumenty elektroniczne.

Czytaj dalej „NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.”