MRA: Zmarł dr Charles Kecskemeti wieloletni Sekretarz Generalny MRA

Międzynarodowa Rada Archiwów poinformowała o śmierci dr Karla Kecskemeti, wieloletniego sekretarza generalnego MRA, związanego z pracami na jej rzecz od 1962 r.
Dr Karl Kecskemeti urodził się na  Węgrzech w 1933 r. Do Francji przybył jako uchodźca polityczny po wydarzeniach węgierskich pięćdziesiątego szóstego roku i już rok później rozpoczął pracę w archiwach państwowych. Współpracuował , z późniejszym Dyrektorem Naczelnym Archiwów Francji, Jean Favier. Bardzo szybko związał się z Międzynarodową Radą Archiwów i jej paryskim biurem piastując od 1962 r. stanowisko najpierw sekretarza, potem Sekretarza Wykonawczego (1969 – 1988) oraz Dyrektora Wykonawczego i Sekretarza Generalnego (1992 – 1999). Miał olbrzymi wpływ na międzynarodową archiwistykę. Bronił wartości podstawowych dla archiwistów i archiwów takich jak istotna rola archiwów jako platformy dla wzmacniania dialogu międzynarodowego podczas trudnych okresów w polityce międzynarodowej. Był renomowanym historykiem, któremu zachodni świat wiele zawdzięcza w zakresie zrozumienia współczesnej historii Węgier. Pozostawił także po sobie spuściznę dotyczącą archiwów i teorii archiwistyki.

Czytaj dalej „MRA: Zmarł dr Charles Kecskemeti wieloletni Sekretarz Generalny MRA”

Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki

Dnia 28 lutego 2021 r. w jeleniogórskim szpitalu zmarł Czesław Margas, wieloletni kierownik, a potem dyrektor tutejszego Archiwum Państwowego; współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry i Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, laureat nagrody miasta, postać niezwykle zasłużona dla archiwistyki i dla regionu.
Urodził się 21 sierpnia 1925 r. we wsi Zuzowy w powiecie Końskie. W 1946 r. ukończył gimnazjum w pobliskim Przedborzu, skąd przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego w Końskich, gdzie w 1948 r. zdał egzamin maturalny. Jeszcze w tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Wrocławiu na kierunku historia. Pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem prof. Władysława Czaplińskiego, obronił w 1952 r. Zanim uzyskał tytuł magistra, skierowany został nakazem pracy do Jeleniej Góry. Tutaj dnia 1 czerwca 1952 r. zatrudniony został w Oddziale Terenowy wrocławskiego Archiwum Państwowego, od razu na stanowisku kierownika. Do pomocy miał tylko jedną woźną, żadnego doświadczenia, za to pod opieką archiwalną spory obszar pięciu powiatów: jeleniogórskiego, kamiennogórskiego, lwóweckiego, lubańskiego i zgorzeleckiego. Wszystkiego musiał w zasadzie nauczyć się sam, uczestnicząc jedynie w krótkich kursach przygotowawczych, czasem korzystając z doświadczenia kolegów z odległego Wrocławia, a tak naprawdę nabierając biegłości w zawodzie poprzez samodzielną praktykę. Pierwszym zawodowym zadaniem, przed jakim stanął, było zabezpieczenie i przewiezienie do Jeleniej Góry całego materiału archiwalnego sprzed 1945 r., zachowanego w terenie. Następnie przystąpił do jego porządkowania. W latach 50. i 60. inwentaryzował blisko 2000 jednostek aktowych rocznie. Sporządził inwentarze dla większej części zasobu niemieckiego. Ponadto segregował ogromny księgozbiór, z którego wiele tomów przekazał różnym bibliotekom naukowym w kraju. Zabezpieczając w terenie akta poniemieckie, kontrolował skupy makulatury, ratując w ten sposób śląskie dziedzictwo historyczne przed zniszczeniem. W 1956 r. rozpoczął przejmowanie akt urzędów i instytucji polskich. Zasób archiwum udostępniał wszystkim zainteresowanym. Jednocześnie rozpoczął kontrole archiwów zakładowych w różnych instytucjach, których początkowo rocznie przeprowadzał grubo ponad setkę.
Czytaj dalej „Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki”

WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwisty

WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwistyW Centralnym Instytucie Dóbr Dźwiękowych i Audiowizualnych w Rzymie w dniu 13 grudnia 2019 r. odbyła się konferencja mająca za cel dokonać pierwszego podsumowania projektu o nazwie „Pamięć o archiwistach” Zespoły mówione o zawodzie archiwisty. („La memoria degli archivisti” Fonti orali sul mestiere d’archivista). Celem tego interesującego projektu jest zebranie video wywiadów z ludźmi, którzy z swoim życiu związani byli z zawodem archiwisty. Autorzy chcą sięgnąć, o ile to będzie możliwe, do początku lat pięćdziesiątych. Taki wybór chronologii przewidywanego zbiory nie jest przypadkowy i wiąże sie z obchodzoną w roku 2019 siedemdziesiątą rocznica powstania Narodowego Stowarzyszenia Archiwistyki Włoskiej (l’Associazione Nazionale Archivistica Italiana (ANAI), którego pierwszy kongres odbył się w październiku 1949 r. w Orvieto.

Projekt prowadzony jest w ramach współpracy ANAI, Uniwersytetu w Trento (Universita di Trento), Centralnego Instytutu Archiwistyki (Istituto Centrale per gli Archivi) oraz Centralnego Instytutu Dóbr Dźwiękowych i Audiowizualnych (Istituto Centrale per Beni Sonori e Audiovisivi).

Czytaj dalej „WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwisty”

CZECHY: Dyrektor Archiwum Narodowego w Pradze uhonorowana austriackim medalem państwowym

W środę 16 stycznia 2019 roku, w rezydencji austriackiego ambasadora w Republice Czeskiej, odbyło się uroczyste wręczenie austriackiego Krzyża Honorowego Nauki i Sztuki Pierwszej Klasy (Österreichisches Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst I. Klasse) dyrektorowi Archiwum Narodowego w Pradze PhDr. Evie Drašarovej CSc. To wysokie odznaczenie państwowe, przyznane zostało przez prezydenta Austrii na wniosek rządu federalnego. Aktu wręczenia dokonał osobiście jego ekscelencja Alexander Grubmayr, LL.M. Przypomniał on zasługi, jakie Dr. Drašarová osiągnęła w rozwoju stosunków czesko-austriackich w dziedzinie archiwalnej. W szczególności podkreślił pomyślne przekazanie do Wiednia dokumentacji dawnych austriackich i austro-węgierskich ministerstw z okresu sprzed 1918 r., należących pierwotnie do zasobu austriackich archiwów państwowych.
Serdecznie gratulujemy!

Czytaj dalej „CZECHY: Dyrektor Archiwum Narodowego w Pradze uhonorowana austriackim medalem państwowym”

CZECHY: Tragiczna śmierć dyrektor Archiwum Miejskiego w Ostrawie – Blaženy Przybylovej

Dnia 31 października 2017 r. w Ostrawie, na skrzyżowaniu ulic Sokolská třída i Na Hradbách pod kołami trolejbusu zginęła tragicznie archiwistka Blažena Przybylová – dyrektor Archiwum Miasta Ostrawy, była wiceprezes Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów (w latach 2002-2008), laureatka medalu „Za Zasługi dla Czeskiej Archiwistyki”, autorka wielu publikacji, wystaw i przedsięwzięć popularyzatorskich.

PhDr. Blažena Przybylová urodziła się 7 marca 1952 r. w Ostrawie, gdzie też w 1970 r. ukończył szkołę średnią (Matice gymnázium), po czym podjęła studia archiwalne na Wydziale Filozoficznym ówczesnego Uniwersytetu im. Jana Evangelisty Purkyněgo w Brnie, które ukończyła w 1975 r. Po uzyskaniu magisterium podjęła pracę w Powiatowym Archiwum Państwowym w Blansku (Okresním archivu v Blansku). W 1977 r. została kierownikiem archiwum Hut i Stalowni w Bohuminie (Železárny a drátovny Bohumín), gdzie pracowała do 1992 r. W 1993 r. przeszła do pracy w Archiwum Miasta Ostrawy, gdzie w 1995 r. mianowano ją dyrektorem. Przyczyniła się znacznie do rozbudowy, unowocześnienia oraz wzrostu znaczenia tej placówki. W 2013 r. była jednym z głównych organizatorów 15 Krajowej Konferencji Archiwistów Czeskiej Republiki. W ostatnich miesiącach organizowała obchody 750-lecia pierwszej pisemnej wzmianki o mieście, co zaowocowało wydaniem kilku publikacji książkowych. Ostatnią z nich był encyklopedyczny podręcznik „Ostrawa w datach” (Ostrava v datech).

Czytaj dalej „CZECHY: Tragiczna śmierć dyrektor Archiwum Miejskiego w Ostrawie – Blaženy Przybylovej”

VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich

W dniach 20-21 września 2017 odbył się w Kielcach kolejny zjazd archiwistów, który objął patronatem Prezydent RP Andrzej Duda. Tegorocznym hasłem była „Archiwistyka bez granic”. Zjazd przyjął formę wielowątkowej konferencji, w ramach której odbyło się 5 warsztatów, 19 paneli, jedno forum i 4 sesje plenarne (program). Wystąpiło na nich stu kilkudziesięciu referentów z instytucji polskich i zagranicznych, a kolejni brali udział w dyskusjach. Obrady miały miejsce głównie w budynkach Politechniki Świętokrzyskiej, a dwa panele w archiwach kieleckich – państwowym i kościelnym. W związku z tym, że wydarzenia odbywały się równolegle, niemożliwe było wzięcie udziału we wszystkich, i z tego powodu nasza relacja jest niepełna. Głosy pozjazdowe można poznać także np. na Ifar.

Przed rozpoczęciem Zjazdu odbyły się pierwsze panele i warsztaty, które często, ze względu na dużą liczbę uczestników, też miały formę prezentacji i wykładów z elementami dyskusji.
Warsztaty „Obsługa użytkowników trudnych, czyli o tym jak nie dać się zaskoczyć” przygotowała i poprowadziła Marlena Jabłońska. Przybrały one formę dyskusji, wymiany myśli i doświadczeń dotyczących procesu udostępniania materiałów archiwalnych oraz sposobów postępowania z różnymi typami tzw „trudnych” klientów. Całość warsztatów została wzbogacona o prezentację przygotowaną przez moderatorkę. Przedstawiła ona najważniejsze kwestie związane z cyklem udostępniania dokumentacji archiwalnej. Jako pierwszą wskazała udostępnianie jako najważniejsze zadanie i funkcję archiwum. Wyartykułowany został tu jednocześnie wniosek, iż udostępnianie archiwaliów rozpoczyna się już w momencie uświadomienia sobie potrzeby skorzystania ze źródeł archiwalnych. Następnie M. Jabłońska omówiła cały proces udostępniania i opisała jego kontekst, rozumiany jako określenie tematu poszukiwań oraz zasad udostępnienia sformułowanych w sposób konkretny i zrozumiały dla użytkownika. Jako kolejny punkt zwrócono też uwagę na uczestników procesu – archiwistę i użytkownika oraz ich relacje. Na podstawie omawianego problemu rozwinęła się dyskusja na temat roli jaką archiwiści – pracownicy pracowni naukowych w archiwach – spełniają w procesie udostępniania. Pojawiły się głosy, że coraz częściej archiwista przybiera niejako rolę nauczyciela i przewodnika w całym cyklu udostępniania, szczególnie wobec tzw. „nowych” użytkowników, odwiedzających pracownie po raz pierwszy, lub takich, którzy nie są odpowiednio merytorycznie przygotowani do prowadzenia poszukiwań archiwalnych. Następnie omówione zostały procedury i techniki udostępniania w sytuacjach trudnych, tj. brak pomocy ewidencyjnych, odmowa dostępu do materiałów archiwalnych, niesprzyjające warunki pracy. W dyskusji stwierdzono, że cechą, jaką powinien odznaczać się archiwista w tzw. „trudnej sytuacji” z klientem jest asertywność oraz umiejętność jasnego i czytelnego argumentowania swoich racji, dotyczących np. odmowy udostępnienia materiałów archiwalnych.

Czytaj dalej „VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich”

UKRAINA: „Represjonowani archiwiści” – wystawa

Wystawa internetowa przygotowana w Archiwum Państwowym Obwodu Charkowskiego w Charkowie, w ramach obchodów Dnia Pamięci Ofiar Represji Politycznych na Ukrainie, przedstawia 34 dokumenty archiwalne obrazujące sowieckie represje polityczne z lat 30.tych XX w. w ówczesnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, których ofiarą byli archiwiści.
Wiktor Aleksandrowicz Barwiński (ur. 1885), starszy badacz w Archiwum Głównym Dawnych Akt, w 1937 r. został oskarżony o udział w kontrrewolucyjnej organizacji nacjonalistycznej, za co wymierzono mu karę 10 lat pobytu w łagrze. Postępowanie w jego sprawie zostało przez NKWD zakończone w 1941 r. z powodu śmierci oskarżonego.

Czytaj dalej „UKRAINA: „Represjonowani archiwiści” – wystawa”

WŁOCHY: Archiwista- zawód akredytowany

We Włoszech po ponad dwudziestu latach starań, w których niemały udział miało Narodowe Stowarzyszenie Archiwistów Włoskich (ANAI), zawód archiwisty uzyskał akredytację. Dnia 15 stycznia parlament włoski przyjął poprawki  do „Kodeksu dóbr kultury i krajobrazu” modyfikujące zapisy dotyczące zawodów, a raczej zawodowców, zajmujących się obiektami kultury, w tym i archiwaliami. Przepisy po siedmiu miesiącach wchodzą w życie, co właśnie się dzieje. Chodzi o ustawę znzną pod nazwą legge n. 362 (Madia, Ghizzoni, Orfini). „Kodeks dóbr kultury i krajobrazu” (Codice dei beni culturali e del paesagio) jest podstawowym aktem prawnym Republiki Włoskiej organizujący w sposób całościowy zagadnienia postępowania z dobrami kultury i kształtowaniem krajobrazu oraz ich ochrony. Jest takim samym dokumentem jak kodeks cywilny czy karny ale odnosi się do zagadnień kultury. Wprowadzony dekretem ustawodawczym (decreto legislativo) nr 42, 22 stycznia 2004 r. zastąpił szereg branżowych regulacji prawnych (tak jak jest obecnie w Polsce, gdzie zagadnienia kultury nie są ujęte w kodeks) z zakresu kultury i ochrony krajobrazu. Omawiane zmiany dotyczą tylko dwóch artykułów, ale dla środowiska związanego z pracą w kulturze mają ogromne znaczenie. Wprowadzają normę mówiącą, że osoby zajmujące się ochroną i konserwacją dóbr kultury, a także ci, którzy mają do czynienia z waloryzacją tychże dóbr lub z nimi pracują, powinni mieć stosowne przygotowanie zawodowe i odpowiednią praktykę. Dotyczy to następujących zawodów: archeologów, archiwistów, bibliotekarzy, demoetnoantropologów, antropologów, konserwatorów dóbr kultury, ekspertów i diagnostów nauk i technologii stosowanych w pracy z dobrami kultury i historii sztuki.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwista- zawód akredytowany”

Zmarła doc. dr Irena Radtke

Irena Radtke (1923- 2014)
Irena Radtke (1923- 2014)

30 marca 2014 r. zmarła w Sopocie doc. dr Irena Radtke (1923-2014), pracownik Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1951-1996. W czasie swojej długoletniej pracy w Archiwum opracowała wiele inwentarzy archiwalnych (zarówno akt i dokumentów z okresu staropolskiego jak i XIX i XX-wiecznych) oraz przygotowała liczne artykuły naukowe z zakresu teorii i metodyki archiwalnej (pisała m.in. na temat rozmaitych aspektów zespołu archiwalnego i inwentaryzacji). Prace te weszły na trwałe do dorobku archiwistyki polskiej. Była także autorką przepisów metodycznych, m.in. Wskazówek metodycznych do sporządzania inwentarzy archiwalnych zespołów (zbiorów) akt wytworzonych w okresie kancelarii akt spraw (XIX-XX w.) z 1984 r., które stosujemy w archiwach do dziś. Była wybitną archiwistką o bogatym doświadczeniu i praktycznej znajomości zasad opracowywania materiałów archiwalnych, a wszystko to było poparte szeroką wiedzą teoretyczną. Wiele lat prowadziła zajęcia ze studentami archiwistyki na UAM, i wielu z nas, archiwistów poznańskich miało okazję poznać Ją jako bardzo życzliwego wykładowcę i promotora prac magisterskich; potem, już w czasie pracy w Archiwum była dla nas zawsze życzliwą i pomagającą „Panią Docent”. Zachowamy ją w naszej wdzięcznej pamięci.

Więcej informacji Archiwum Państwowe w Poznaniu

Hanna Staszewska
AP Poznań