Naukowy Portal Archiwalny
Jak wiele interesujących tematów można znaleźć w archiwach przekonuje co pewien czas Karel Řeháček – archiwista Okręgowego Archiwum Państwowego w Pilźnie, publikując książki zawierające ciekawostki z przeszłości. Tym razem na swój warsztat badawczy wziął sprawy kryminalne i inne nieszczęśliwe wypadki, jakie miały miejsce na terenie zachodnich Czechach w latach 1918-1948.
Czytaj dalej „CZECHY: Archiwista o kryminalnej przeszłości Czechosłowacji”
W dniu 10 stycznia 2024 r. w siedzibie Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej Ivo Łaborewicza, długoletniego kierownika Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddziału w Jeleniej Górze. Pod kierunkiem prof. UWr dr. hab. Tomasza Przerwy przygotował pracę pt. Archiwum Miejskie w Jeleniej Górze (1928-1951) i jego kierownicy. Autor oparł ją na licznych materiałach archiwalnych zgromadzonych m.in. w Jeleniej Górze, Warszawie czy we Wrocławiu. Praca jest pierwszą monografią samodzielnego archiwum miejskiego działającego w Polsce po 1945 r.
Recenzje rozprawy w przewodzie doktorskim zostały przygotowane przez prof. dr hab. Waldemara Chorążyczewskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i dr hab. prof. AJP Dariusza Rymara dyrektora Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim/Akademii Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Obie bardzo wysoko oceniały rozprawę. Zawarto w nich jednoznaczne konkluzje dotyczące dalszego procedowania przewodu.
fot. Adam Baniecki i Piotr Józefiak
Czytaj dalej „Komunikat o obronie rozprawy doktorskiej Ivo Łaborewicza”
Tragedia, jaka wydarzyła się 21 grudnia 2023 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Karola w Pradze dotknęła też środowisko archiwalne. Jedną z 14 śmiertelnych ofiar strzelca w budynku przy placu Jana Palacha stała się dwudziestoletnia studentka archiwistyki i nauk pomocniczych historii oraz członkini Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów Klára Holcová.
Podczas obrad Naukowej Grupy Doradczej Systemu Dziedzictwa Rolniczego o Znaczeniu Globalnym (GIAHS), która zebrała się w Rzymie w dniach 7–10 listopada 2023 r., wpisano na listę dziedzictwa rolniczego Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) trzy kolejne uprawy z Chin. Są to: tradycyjny system kultywacji kasztanów w Kuancheng w prowincji Hebei, system uprawy białego imbiru w Tongling w prowincji Anhui oraz historyczny system sadzenia jagód Myrica rubra w Xianju w prowincji Zhejiang. Wśród nowo docenionych upraw – ważnych dla światowego dziedzictwa – imbir bały został dostrzeżony dzięki starym dokumentom, dostarczonym przez chińskie archiwa.
Dla potrzeb stosownego wniosku do FAO Archiwum Miejskie w Tongling udostępniło Komitetowi Miejskiemu partii, jak również władzom miejskim i odpowiednim czynnikom państwowym kompletne materiały i istotne dokumenty historyczne, jak m.in. kroniki hrabstw i prefektur, dzięki którym uzasadnienie tego wystąpienia zostało ugruntowane oraz uwiarygodnione. Tutejsze Archiwum Miejskie od 2016 r. stale udoskonalało swoje metody współpracy ze Stowarzyszeniem Badań nad Białym Imbirem Tongling oraz pomogło w udoskonalaniu mechanizmów pracy nad materiałami aktowymi. Archiwiści brali też czynny udział w pracach redakcyjnych i wydawniczych pisma „Tongling White Ginger”, organizowali zaplecze badawcze, aby dokładnie zapoznać się z archiwaliami znajdującymi się w zbiorach Archiwum Miejskiego oraz w zbiorach Stowarzyszenia Imbiru, a w rezultacie szczegółowo i kompleksowo opisać historyczny rozwój uprawy imbiru białego.
Czytaj dalej „CHINY: Archiwa pomogły we wpisaniu uprawy imbiru na Listę Światowego Dziedzictwa”
Uroczysta promocja książki wybitnego historyka i archiwisty prof. Ivana Hlaváčka, pt. Život mezi knihami a listinami (Życie między książkami i dokumentami), odbędzie się dnia 14 grudnia 2023 r. o godzinie 16.00 w sali kinowej Archiwum Narodowego w Pradze. Będzie to jednocześnie spotkanie z autorem i jego znakomitymi kolegami. Prezentowana publikacja to zbiór wspomnień profesora z jego długiego żywota badacza i edytora źródeł.
Prof. PhDr. Ivan Hlaváček, CSc., czeski historyk i archiwista. Urodził się 28 maja 1931 r. w Pradze. W latach 1950-1955 studiował historię ze specjalizacją archiwalną na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze, gdzie następnie został asystentem u prof. Václava Vojtíška i podjął studia podyplomowe. W 1958 r. obronił pracę doktorską o kancelarii i dokumentach Wacława IV. W 1967 r. habilitował się, jednak po 1968 r. odmówiono mu tytułu profesora. Otrzymał go dopiero po aksamitnej rewolucji 1989 r. (w 1990 r.). W latach 1990-2000 był pracownikiem Katedry Nauk Pomocniczych Historii; specjalizował się w dyplomatyce czeskiej, zwłaszcza średniowiecznej, kodykologii, paleografii, historii administracji i historiografii. W latach 1992-1998 profesor wizytujący na Uniwersytecie w Konstancji. Czynny uczestnik licznych międzynarodowych sympozjów i kongresów, m.in. w USA, Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoszech, Belgii, Holandii, Niemczech, Polsce, Austrii, Luksemburgu, Węgrzech, Szwajcarii.
Czytaj dalej „CZECHY: Promocja wspomnień wybitnego czeskiego archiwisty, prof. Ivana Hlaváčka”
W dniu 16 sierpnia 2023 r. białoruska służba Radia Wolność (Радиа Свобода) podała wiadomość o zatrzymaniu przez funkcjonariuszy KGB co najmniej siedmiu pracowników Narodowego Archiwum Historycznego w Mińsku. Wśród zatrzymanych są zastępca dyrektora ds. nauki i szefowie departamentów. Ich nazwiska, miejsce pobytu i powody zatrzymania nie są znane. Według źródeł portalu „Наша Ніва”, zatrzymani zostali później zwolnieni. Dwa dni temu dyrektorem Narodowego Archiwum Historycznego został Michaił Głuszakow, który wcześniej pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości i KGB Białorusi.
Czytaj dalej „BIAŁORUŚ: Zatrzymania wśród pracowników Narodowego Archiwum Historycznego w Mińsku”
Najważniejszym wyróżnieniem, jakim Republika Czeska honoruje osoby o szczególnych osiągnięciach na polu archiwalnym jest medal „Za Zasługi dla Czeskiej Archiwistyki” (Za zásluhy o české archivnictví). Nadaje go Minister Spraw Wewnętrznych, odpowiedzialny w tym kraju za archiwa. Od 2006 r. odznaczenie to wręczono już ich ponad 300 razy. W tym roku uhonorowano nim kolejne 23 osób.
Medal „Za zasługi dla czeskiej archiwistyki” został ustanowiony rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych nr 39 z dnia 9.12.2005 roku, jako szczególne wyróżnienie dla osób, które przyczyniły się do rozwoju czeskiej archiwistyki. Autorem projektu medalu jest rzeźbiarz Michal Vítanovský, z kolei dyplom, będący świadectwem przyznania medalu, zaprojektowała Šárka Macková. Medal jest przyznawany osobom żyjącym, obywatelom Republiki Czeskiej oraz cudzoziemcom, którzy wnieśli szczególny wkład w archiwistykę czeską, w szczególności poprzez: osiągnięcie doskonałych wyników w zarządzaniu czeskimi archiwami, lub znacząco przyczynili się, poprzez swoją działalnością naukową, zawodową i wydawniczą, do podniesienia poziomu czeskiej archiwistyki, czy też poprzez swoją działalność pedagogiczną wpłynęli na edukację czeskich archiwistów, jak również w sposób wyjątkowy przysłużyli się do wzrostu międzynarodowej współpracy archiwalnej i budowania pozytywnego wizerunku czeskiego archiwów za granicą, oraz wykazali się osobistą odwagą i inicjatywą w ratowaniu rzadkich archiwów podczas klęsk żywiołowych.
Czytaj dalej „CZECHY: Rozdano kolejne 23 medal „Za Zasługi dla Czeskiej Archiwistyki””
Wiadomo dobrze, a przynajmniej nie mają co do tego wątpliwości wszyscy związani w jakikolwiek sposób z archiwami, że archiwiści nie są ludźmi jednowymiarowymi, posiadają bowiem wiele talentów, często zaskakujących, które prezentują przy różnych okazjach. Jedną z takich okazji stała się publikacja kolejnej książki PhDr. Jaroslava Fencela, tym razem prezentująca bajki dla dzieci.Ta urocza książeczka, pt. „Pohádky našeho dětství” (Bajki naszego dzieciństwa), wydana przez gminę Žilov, w której jej autor mieszka, ukazała się 2 września 2022 roku z dużą pomocą i udziałem archiwistów z Pilzna. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż Archiwum to od dawna współpracuje z gminą, czego efektem stało się już szereg regionalnych różnorodnych wydawnictw. Tym razem dyrektor Okręgowego Archiwum Państwowego (Státní oblastní archiv) PhDr. Karel Řeháček przygotował redakcyjnie całość do publikacji i opatrzył wstępem. Natomiast mgr Agáta Vodičková – konserwatorka z Powiatowego Archiwum Państwowego (Státní okresní archiv) w Domažlice z siedzibą w Horšovském Týně, w magiczny sposób całość zilustrowała.
Międzynarodowa Rada Archiwów poinformowała o śmierci dr Karla Kecskemeti, wieloletniego sekretarza generalnego MRA, związanego z pracami na jej rzecz od 1962 r.
Dr Karl Kecskemeti urodził się na Węgrzech w 1933 r. Do Francji przybył jako uchodźca polityczny po wydarzeniach węgierskich pięćdziesiątego szóstego roku i już rok później rozpoczął pracę w archiwach państwowych. Współpracuował , z późniejszym Dyrektorem Naczelnym Archiwów Francji, Jean Favier. Bardzo szybko związał się z Międzynarodową Radą Archiwów i jej paryskim biurem piastując od 1962 r. stanowisko najpierw sekretarza, potem Sekretarza Wykonawczego (1969 – 1988) oraz Dyrektora Wykonawczego i Sekretarza Generalnego (1992 – 1999). Miał olbrzymi wpływ na międzynarodową archiwistykę. Bronił wartości podstawowych dla archiwistów i archiwów takich jak istotna rola archiwów jako platformy dla wzmacniania dialogu międzynarodowego podczas trudnych okresów w polityce międzynarodowej. Był renomowanym historykiem, któremu zachodni świat wiele zawdzięcza w zakresie zrozumienia współczesnej historii Węgier. Pozostawił także po sobie spuściznę dotyczącą archiwów i teorii archiwistyki.
Czytaj dalej „MRA: Zmarł dr Charles Kecskemeti wieloletni Sekretarz Generalny MRA”
Dnia 28 lutego 2021 r. w jeleniogórskim szpitalu zmarł Czesław Margas, wieloletni kierownik, a potem dyrektor tutejszego Archiwum Państwowego; współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry i Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, laureat nagrody miasta, postać niezwykle zasłużona dla archiwistyki i dla regionu.
Urodził się 21 sierpnia 1925 r. we wsi Zuzowy w powiecie Końskie. W 1946 r. ukończył gimnazjum w pobliskim Przedborzu, skąd przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego w Końskich, gdzie w 1948 r. zdał egzamin maturalny. Jeszcze w tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Wrocławiu na kierunku historia. Pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem prof. Władysława Czaplińskiego, obronił w 1952 r. Zanim uzyskał tytuł magistra, skierowany został nakazem pracy do Jeleniej Góry. Tutaj dnia 1 czerwca 1952 r. zatrudniony został w Oddziale Terenowy wrocławskiego Archiwum Państwowego, od razu na stanowisku kierownika. Do pomocy miał tylko jedną woźną, żadnego doświadczenia, za to pod opieką archiwalną spory obszar pięciu powiatów: jeleniogórskiego, kamiennogórskiego, lwóweckiego, lubańskiego i zgorzeleckiego. Wszystkiego musiał w zasadzie nauczyć się sam, uczestnicząc jedynie w krótkich kursach przygotowawczych, czasem korzystając z doświadczenia kolegów z odległego Wrocławia, a tak naprawdę nabierając biegłości w zawodzie poprzez samodzielną praktykę. Pierwszym zawodowym zadaniem, przed jakim stanął, było zabezpieczenie i przewiezienie do Jeleniej Góry całego materiału archiwalnego sprzed 1945 r., zachowanego w terenie. Następnie przystąpił do jego porządkowania. W latach 50. i 60. inwentaryzował blisko 2000 jednostek aktowych rocznie. Sporządził inwentarze dla większej części zasobu niemieckiego. Ponadto segregował ogromny księgozbiór, z którego wiele tomów przekazał różnym bibliotekom naukowym w kraju. Zabezpieczając w terenie akta poniemieckie, kontrolował skupy makulatury, ratując w ten sposób śląskie dziedzictwo historyczne przed zniszczeniem. W 1956 r. rozpoczął przejmowanie akt urzędów i instytucji polskich. Zasób archiwum udostępniał wszystkim zainteresowanym. Jednocześnie rozpoczął kontrole archiwów zakładowych w różnych instytucjach, których początkowo rocznie przeprowadzał grubo ponad setkę.
Czytaj dalej „Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki”
