Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej
W dniach 20-21 kwietnia 2015 r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie zorganizowano międzynarodową konferencję „Deskryptory Biblioteki Narodowej. Propozycje zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej”. Warto zwrócić uwagę na dwa ważne aspekty tego wydarzenia. Z jednej strony jest to kontynuacja działań zgodnych z międzynarodowymi standardami także w polskich bibliotekach, co jest koniecznym warunkiem funkcjonowania w globalnym systemie informacji. Z drugiej strony ważna była prezentacja założeń projektu zmiany narzędzia opracowania bibliograficznego wprowadzanego przez Bibliotekę Narodową. Archiwa państwowe, w których trwają prace nad implementacją w metodyce standardów Międzynarodowej Rady Archiwów oraz opracowaniem nowej instrukcji indeksowania, mogą korzystać z propozycji Biblioteki Narodowej w zakresie zmian, tzn. uproszczenia słownictwa, granulacji danych oraz stosowania sformułowań używanych w języku mówionym, m.in. rezygnacji z inwersji w hasłach indeksowych oraz skrótów terminów typowych.
Kategoria: Wydarzenia w kraju
POLSKA: Sympozjum naukowe „Komputeryzacja i digitalizacja w archiwach”, Olsztyn 27–28 października 2014 r.
Sympozjum zorganizowali: Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Okoliczność była szczególna: uczczenie 80 urodzin profesora Bohdana Ryszewskiego, a dobór prelegentów i tematów wystąpień był ściśle skorelowany z tą okazją.
Sympozjum, w zamyśle organizatorów, stanowiło też swego rodzaju podsumowanie dotychczasowych działań archiwów w dziedzinie komputeryzacji i informatyzacji, i nawiązywało do spotkań organizowanych w latach 90. XX w. na UMK.
W pierwszej części obrad duże zainteresowanie wywołały wystąpienia Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych prof. W. Stępniaka (referat wprowadzający) oraz jego zastępcy dr A. Biernata („Komputeryzacja a digitalizacja w archiwach państwowych w Polsce”). Obaj przedstawili wyzwania, przed którymi stoją archiwa państwowe: przede wszystkim udział w rządowym programie „Sprawne Państwo 2020” oraz w „Programie Operacyjnym Polska Cyfrowa”, do którego zgłoszono dwa projekty: Cyfrowe Archiwa” (digitalizacja i udostępnianie zasobu online, rozbudowa systemu teleinformatycznego obejmującego wszystkie funkcje archiwów – na bazie ZoSIA) oraz Archiwum Dokumentacji Elektronicznej (przygotowanie rozwiązania, które pozwoli na przejmowanie i przechowywanie w archiwach państwowych dokumentacji elektronicznej). Podkreślano potrzebę zwiększenia stopnia udostępniania skanów, z czym wiąże się zwiększenie tempa digitalizacji, czego wymagają od archiwów także partnerzy projektów europejskich, np. APENET. Dyr. A. Biernat zapowiedział odejście od papierowych pomocy archiwalnych na rzecz cyfrowych, przy zachowaniu warunków ich bezpiecznego przechowywania. Wszystkie te zmiany należy rozpatrywać w kontekście nowego rodzaju użytkowników, którzy pojawili się ostatnio w archiwach: są często jednorazowi, nieznający struktury zasobu, mający inne nawyki i potrzeby informacyjne. Zwrócono też uwagę, że archiwa będą też musiały przygotować się do wdrożenia nowych rozwiązań, związanych z wchodzącą w życie w 2015 r. Dyrektywą europejską dotyczącą re-use. Dyr. A. Biernat przy okazji wyraził sceptycyzm co do możliwości i konieczności wprowadzania standardów opisu archiwalnego, bo doświadczenia dotychczasowe pokazują, że nieustandaryzowane dane z polskich archiwów są już publikowane w Internecie, a jako bardziej potrzebny wskazał natomiast wspólny punkt dostępu do danych. Wyzwaniami tymi będą zajmować się archiwiści cyfrowi, obejmujący tę część dziedziny archiwalnej, jaką jest archiwistyka cyfrowa (A. Biernat przywołał tu definicję W. Woźniaka).
POLSKA: Zasady uproszonego opracowania w praktyce archiwów państwowych
W dniu 10 września 2014 r. odbyła się w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie konferencja metodyczna „Zasady uproszonego opracowania w praktyce archiwów państwowych”. Zorganizowano ją w okresie, kiedy prowadzone są prace trzech zespołów naukowych, którym Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych powierzył w grudniu 2013 r. zadania związane z nowelizacją przepisów metodycznych. Jednocześnie trwają dyskusje nad zakresem i potrzebami opracowania zasobu oraz narzędziami informatycznymi stosowanymi do tego celu.
Konferencją rozpoczął dr Andrzej Biernat, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przybliżając kontekst przygotowania i wprowadzenia w życie, Decyzją nr 20 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 10 grudnia 2002 r., Wskazówek metodycznych dotyczących uproszczonego opracowania zasobu archiwalnego przechowywanego w archiwach państwowych. Wspomniał też zmiany, jakie zaszły w archiwach od czasu wypracowania w latach 50. XX wieku, głównie przez Kazimierza Konarskiego, zasad opracowania zasobu. W tym czasie zmieniał się również użytkownik źródeł archiwalnych i jego potrzeby.
Fot. Ewa Piórkowska
Referat wprowadzający „Opracowanie i ewidencja zasobu – stan i potrzeby” przedstawiła dr Anna Laszuk (NDAP). Zaprezentowała zmieniające się w czasie dane statystyczne odzwierciedlające stan notowany w archiwach państwowych (w końcu 2013 r. opracowanych było 26,3% j.a. i 43,4% m.b.). Zauważyła zwiększający się odsetek archiwaliów zewidencjonowanych w związku z działaniami prowadzonymi w ramach realizacji priorytetów oraz strategii archiwów państwowych. Zwróciła uwagę, że zarówno te działania, jak i plany pracy z lat 60. jako główny cel podejmowanych działań wskazywały udostępnianie materiałów. Cel ten przyświecał również wprowadzeniu wskazówek o uproszczonym opracowaniu, których główne punkty prelegentka przypomniała. Wyraziła nadzieję, że zespół naukowy do opracowania wskazówek metodycznych dotyczących zasad opracowania materiałów archiwalnych w archiwach państwowych uwzględni w projekcie również te zapisy wskazówek, które uznane zostały za bezsporne. Zauważyła też, że można rozważyć, po przygotowaniu właściwego systemu informatycznego, włączenie użytkowników do procesu opisywania materiałów archiwalnych.
Czytaj dalej „POLSKA: Zasady uproszonego opracowania w praktyce archiwów państwowych”
POLSKA: Gromadzenie i zabezpieczanie dokumentacji w archiwach zakładowych Bydgoszcz, 24-25 czerwca 2014 r.
X Ogólnopolskie Seminarium Archiwalne zorganizowane zostało przez Sekcję Archiwa Zakładowe SAP, Oddział w Bydgoszczy SAP oraz Archiwum Państwowe w Bydgoszczy. Rozpoczął je Andrzej Jabłoński, przewodniczący Sekcji, witając gości i dziękując osobom szczególnie aktywnym w działalności Sekcji i organizującym dziesięć wydarzeń o charakterze konferencji szkoleniowych. Tegoroczne wydarzenie połączyło uczestników o bardzo różnych doświadczeniach, oferując im różnorodną tematykę wystąpień i okazję do zapoznania się z wieloma aspektami działalności archiwów zakładowych w bardzo szerokim rozumieniu.
Jako pierwszy głos zabrał Eugeniusz Borodij (AP w Bydgoszczy). Przedstawiając „Jednolite rzeczowe wykazy akt – do czego służą?” poruszył kilka spraw – zarówno oczywistych, jak i dyskusyjnych. Podkreślał, że polityka państwa dotycząca zabezpieczenia dziedzictwa archiwalnego powinna uwzględniać różne czynniki – od interesu przyszłych badaczy po ekonomiczne możliwości przechowawców. Za istotne uznał wskazywanie przez Naczelnego Dyrektora materiałów archiwalnych, zaś postępowanie z dokumentacją niearchiwalną proponował powierzyć jej twórcom, którzy powinni uwzględniać wymogi wynikające z wielu przepisów rzeczowych. Sporządzanie wykazów akt, które powinny być elastyczne i modyfikowalne, warto powierzyć twórcom dokumentacji, najlepiej znającym jej specyfikę i mającym możliwość szybkiego reagowania na potrzeby zmian. E. Borodij zgłosił też kilka konkretnych wskazówek, zauważając, że grup zagadnień nie należy dzielić, aby dokumentacja jednej faktycznej sprawy nie była sztucznie dzielona na drobne części formalne, zaś hasła klasyfikacyjne powinny mieć rozłączne kryteria podziału. Rozważał też zalety odejścia od klasyfikacji wyłącznie dziesiętnej.
Zmarła doc. dr Irena Radtke
Irena Radtke (1923- 2014)
30 marca 2014 r. zmarła w Sopocie doc. dr Irena Radtke (1923-2014), pracownik Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1951-1996. W czasie swojej długoletniej pracy w Archiwum opracowała wiele inwentarzy archiwalnych (zarówno akt i dokumentów z okresu staropolskiego jak i XIX i XX-wiecznych) oraz przygotowała liczne artykuły naukowe z zakresu teorii i metodyki archiwalnej (pisała m.in. na temat rozmaitych aspektów zespołu archiwalnego i inwentaryzacji). Prace te weszły na trwałe do dorobku archiwistyki polskiej. Była także autorką przepisów metodycznych, m.in. Wskazówek metodycznych do sporządzania inwentarzy archiwalnych zespołów (zbiorów) akt wytworzonych w okresie kancelarii akt spraw (XIX-XX w.) z 1984 r., które stosujemy w archiwach do dziś. Była wybitną archiwistką o bogatym doświadczeniu i praktycznej znajomości zasad opracowywania materiałów archiwalnych, a wszystko to było poparte szeroką wiedzą teoretyczną. Wiele lat prowadziła zajęcia ze studentami archiwistyki na UAM, i wielu z nas, archiwistów poznańskich miało okazję poznać Ją jako bardzo życzliwego wykładowcę i promotora prac magisterskich; potem, już w czasie pracy w Archiwum była dla nas zawsze życzliwą i pomagającą „Panią Docent”. Zachowamy ją w naszej wdzięcznej pamięci.
Więcej informacji Archiwum Państwowe w Poznaniu
Hanna Staszewska
AP Poznań
Archiwum, otwórz się!
Z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów, Archiwum Państwowe we Wrocławiu zaprasza do poznania tajemnic największego archiwum na Śląsku. W niedzielę 9 czerwca, od godz. 14.00 do godz. 19.00 siedziba Archiwum przy ul. Pomorskiej 2 będzie otwarta dla wszystkich chętnych.
W programie imprezy przewidziano m.in.: pokaz digitalizacji akt i map, pokaz urządzeń i technik konserwacji archiwaliów, prezentacje multimedialne o historii i zasobie Archiwum, a także pierwszą publiczną prezentację nieznanego albumu o przedwojennym Wrocławiu, przekazanego przez Archiwum Miejskie w Getyndze. Jedynie w tym dniu pracownicy Archiwum oprowadzą gości po niedostępnych magazynach archiwalnych. Dzieci będą mogły samodzielnie wykonać pamiątkowe pieczęcie z wykorzystaniem tłoków pieczętnych ze zbiorów archiwalnych, natomiast dorośli otrzymają możliwość przeprowadzenia prostych zabiegów konserwatorskich własnych dokumentów rodzinnych, a także ich skanowania i retuszu pod okiem specjalistów. Zostaną zaprezentowane filmy o przebiegu epidemii ospy w 1963 r. we Wrocławiu oraz o historii gazownictwa na Dolnym Śląsku. Archiwiści będą także udzielali informacji o na temat przechowywania oraz zarządzania współczesną dokumentacją oraz o miejscach przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej, niezbędnej dla celów emerytalno-rentowych.
Archiwum Państwowe serdecznie zaprasza 9 czerwca w godz. 14-19 na ul. Pomorską 2.
Wstęp wolny.
POLSKA : Niebawem rusza XXI Ogólnopolski Zjazd Historyków Studentów.
XXI Ogólnopolski Zjazd Historyków Studentów w tym roku odbędzie się na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W dniach 22-226 kwietnia do „Koziego Grodu” przyjedzie ok. 300 studentów i doktorantów z Polski i zagranicy oraz ok. 50 specjalnie zaproszonych gości.
Czytaj dalej „POLSKA : Niebawem rusza XXI Ogólnopolski Zjazd Historyków Studentów.”
Sprawozdanie z seminarium: „ZoSIA vs. AtoM. Dwa systemy do zarządzania zasobem archiwalnym” Warszawa, 23-24 stycznia 2013 r.
Sprawozdanie z seminarium: „ZoSIA vs. AtoM. Dwa systemy do zarządzania zasobem archiwalnym” Warszawa, 23-24 stycznia 2013 r.
Seminarium odbyło się w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie, a uczestniczyli w nim m.in. pracownicy archiwów państwowych, Archiwum PAN, CAW, członkowie Centralnej Komisji Metodycznej NDAP, Rady ds. Informatyzacji i Digitalizacji, przedstawiciele Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu. Zebranych przywitał Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, prof. Władysław Stępniak.
W części pierwszej seminarium referaty stanowiły wprowadzenie do tematyki obrad.
Maciej Zdunek (NAC, kierownik projektu ZoSIA) w wystąpieniu pt. „ZoSIA – geneza projektu” przedstawił stan informatyzacji archiwów państwowych na przełomie wieków XX i XXI (rozproszone bazy SEZAM, IZA, PRADZIAD, SUMA itd.) oraz próby integracji informacji na stronie internetowej www.archiwa.gov.pl. Na mocy Zarządzenia nr 7 NDAP z 13 lipca 2007 r. zaczęto prace nad systemem zintegrowanym, które koordynował dyrektor NAC. Projektowaniem i budową systemu od strony informatycznej zajmował i zajmuje się zespół programistów NAC. Pierwsza stabilna wersja 1.0. została ukończona we wrześniu 2010 r., obejmując wtedy moduły księgi nabytków, ubytków, przesunięć, do opisu jednostek i obiektów aktowych, kartograficznych, technicznych i ulotnych, moduł raportów i wyszukiwarkę. Obowiązująca aktualnie (styczeń 2013 r.) wersja pozwala także na inwentaryzację materiałów wizyjnych, nagrań, fotografii i obiektów muzealnych.
Następnie Janusz Gołaszewski, dyr. Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w krótkim wystąpieniu zwrócił uwagę na różnorodność zasobu swojego archiwum, a tym samym na różnorodne potrzeby użytkowników, na których odpowiedzią ma być AtoM.
POLSKA: „ZoSIA vs AtoM. Dwa systemy do zarządzania zasobem archiwalnym.” Seminarium w Warszawie.
W dniach 23- 24 stycznia w Warszawie w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych odbędzie się seminarium poświęcone dwóm systemom informacji archiwalnej używanym w archiwach państwowych. Zintegrowany System Informacji Archiwalnej – ZoSIA opracowany w ostatnich latach przez Narodowe Archiwum Cyfrowe został w 2009 wdrożony i zastąpił, w archiwach państwowych w Poznaniu i Lublinie, użytkowane w pozostałych archiwach bazy danych SEZAM i IZA. Dane z systemu włączone są do centralnej wyszukiwarki dostępnej w serwisie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Posiada własny interface online Szukaj w Archiwach.
Access to Memory (AtoM) – „Dostęp do pamięci” jest, lansowanym przez Międzynarodową Radę Archiwów, wolnym oprogramowaniem zgodnym z międzynarodowymi standardami archiwalnymi ISAD(G), ISAAR(CPF), ISDF i ISDIAH oraz kanadyjska normą RAD. Na zlecenie MRA prace nad AtoM-em prowadzi kanadyjska firma Artefactual. W 2012 r. firma rozpoczęła migrację danych kanadyjskich do systemu AtoM, w którym ma być prezentowany zasób na sztandarowej stronie archivescanada.ca. Podobne prace od 2008 r. rozwijane są w uniwersyteckich archiwach Australii.
W Polsce od 2011 r. system testowany jest w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, ale dopiero w drugiej połowie 2012 r., po pojawieniu się wersji AtoM 1.3., rozpoczęto masową migrację z baz danych Sezam i IZA 4.
Pomimo sensacyjnie brzmiącego tytułu seminarium, obu zespołom zależy na podzieleniu się doświadczeniami wynikającymi z pracy nad różnymi narzędziami informatycznymi służącymi wspólnemu celowi- rzetelnej i przejrzystej informacji o zasobie archiwalnym, a także bezpośredniej z nim pracy.
Seminarium otworzy Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Prof. Władysław Stępniak. Po części teoretycznej odbędzie się panel dyskusyjny, prowadzony przez dr Andrzeja Biernata, zastępcę Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, z udziałem uczestników i członków obu zespołów. W części teoretycznej omówione zostaną następujące zagadnienia:
1. ZoSIA – geneza projektu, ref. Maciej Zdunek (NAC)
2. AtoM – geneza projektu, ref. Tomasz Broniszewski (ArchNet), Janusz Gołaszewski (AP Wrocław)
3. ZoSIA – założenia systemu, ref. Wojciech Woźniak (NAC)
4. AtoM – założenia systemu, ref. Dariusz Bednarek (AP Wrocław)
5. ZoSIA – prezentacja systemu na podstawie pytań, ref. Maciej Zdunek, Justyna Soliwoda (NAC)
6. ZoSIA w opinii użytkowników, ref. Marcin Buczek (AP Lublin), Elżbieta Rogal (AP Poznań)
7. AtoM – prezentacja systemu na podstawie pytań, ref. Rafał Raczyński, Jan Drozd, Marek Okólski, udział: Dariusz Bednarek, Adam Baniecki (AP Wrocław)
8. AtoM w opinii użytkowników, ref. Jan Drozd (AP Wrocław)
9. ZoSIA – praktyczne zastosowanie i perspektywy rozwoju, ref. Hanna Staszewska (AP Poznań), Maciej Zdunek (NAC)
10. AtoM – praktyczne zastosowanie i perspektywy rozwoju, ref. Adam Baniecki (AP Wrocław Oddział w Lubaniu).
Hanna Staszewska (AP Poznań) i Adam Baniecki (AP Wrocław O/Lubań)
Polska: Sprawozdanie z konferencji „Polonica bliżej kraju”
Sprawozdanie z konferencji „Polonica bliżej kraju”
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa, 25 października 2012 r.
Instytut Pamięci Narodowej po raz kolejny zorganizował konferencję z okazji Światowego Dnia Dziedzictwa Audiowizualnego, ustanowionego przez UNESCO. Konferencja odbyła się w siedzibie Centrum Edukacyjnego IPN im. Janusza Kurtyki w Warszawie.
Przybyłych gości przywitał dr Łukasz Kamiński, prezes IPN, następnie głos zabrał prof. dr hab. Andrzej Rottermund, przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Obradom przewodniczył dr hab. Jacek Sawicki, kierownik Sekcji Opracowywania Dokumentacji Audiowizualnej BUiAD IPN.
Pierwszy mówca, dr hab. Władysław Stępniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, przedstawił referat pt. „Podstawy prawne procesu restytucji i przejmowania archiwaliów polskich”. Podkreślił znaczenie archiwaliów jako zbiorów tytułów prawnych dla administrowania określonym terytorium, co w konsekwencji doprowadziło do sformułowania zasad archiwalnych: proweniencji terytorialnej archiwaliów oraz pertynencji funkcjonalnej. Dzięki ich zastosowaniu udało się rozstrzygnąć wiele sporów międzynarodowych, jednak nie wszystkie zostały pomyślnie rozwiązane. Dlatego w 1978 r. UNESCO, przy pomocy Międzynarodowej Rady Archiwów sformułowało koncepcję wspólnego dziedzictwa archiwalnego i wspólnej własności archiwalnej – reguła ta zyskuje coraz powszechniejszą akceptację wśród międzynarodowej społeczności archiwistów.
Czytaj dalej „Polska: Sprawozdanie z konferencji „Polonica bliżej kraju””