Jednym z podstawowych elementów kontekstowego opisu archiwaliów jest opis podmiotu, który wytworzył informację. W standardach Międzynarodowej Rady Archiwów ISAD(G) i ISAAR(CPF) określa się go twórcą, w nowszym Record in Contexts agentem. Twórcy zasobu poświęcono odrębny standard „Międzynarodowy standard archiwalnych haseł wzorcowych stosowanych do archiwów ciał zbiorowych, osób i rodzin ISAAR(CPF)”. Nowa seria standardów znana jako Records in Contexts (RiC) w miejsce pojęcia twórcy wprowadziła agenta przedefiniowując podmiot wytwarzający informację i znacznie rozszerzając jego znaczenie. Dość wcześnie we Francji, w środowisku Stowarzyszenia Francuskich Archiwistów (Association des Archivistes Français (AAF), zainteresowano się standardem ISAAR(CPF) i możliwością wykorzystania go do stworzenia narzędzia do opisu jednego z podstawowych elementów kontekstowego opisu archiwalnego.
Kategoria: Warsztat archiwisty
FRANCJA: Nowe odsłony starych tematów. Bazy danych nazwisk
Poszukiwania informacji osobowych w archiwach Francji stanowią ponad 80% zapytań kierowanych do wyspecjalizowanych baz danych udostępnianych za pośrednictwem Internetu. Zostały one specjalnie przygotowane na bazie kilku powiązanych ze sobą projektów, rozwijanych od wielu już lat. zapytania stawiane są poprzez dostępny online nieskomplikowany prosty formularz, Dzięki temu użytkownik uzyskuje na zadane pytanie odpowiedź łączącą dane z wielu źródeł, takich jak rejestry metrykalne kościelne i stanu cywilnego, matrykuły wojskowe, projekt Grand Mémorial, dokumentacja paszportowa, różnorodne rejestry cywilne i Projekt Socface.
Czytaj dalej „FRANCJA: Nowe odsłony starych tematów. Bazy danych nazwisk”
FRANCJA: Wspólne prace archiwistów dla rozwoju opisu archiwalnego i indeksowania w archiwach
Konsekwencją dorocznego seminarium Archiwów Francji w Dijon (20-22 listopada 2019 r.), na którym zaprezentowano m.in. „Wspólne ramy strategiczne modernizacji archiwów”, pojawiła się myśl utworzenia grupy roboczej składającej się z archiwistów różnych obszarów aktywności archiwalnej w celu ponownego przemyślenia praktyk opisywania zasobu archiwalnego, tak by zagwarantować ich spójność, interoperacyjność i dostępność. Grupa, licząca około czterdziestu archiwistów, ukonstytuowała się w 2020 r. W jej skład weszli przedstawiciele archiwów państwowych, departamentalnych, miejskich, a także członkowie grup tematycznych, jak np. biblioteczna grupa EAD (Encoded Archival Description). W pracach może wziąć udział każdy archiwista, angażując się wedle możliwości w obszary opisu i indeksowania archiwalnego.
WŁOCHY: Archiwa w trakcie ewolucji- cykl seminariów zorganizowanych przez SOS Archivi
Włoskie stowarzyszenie SOS Archivi zapowiedziało cykl 8 seminariów poświęconych zagadnieniom istotnym dla współczesnych archiwów takich jak: transformacja cyfrowa (tu rozumiana jako digitalizacja zasobu tradycyjnego, udostępnianie zasobów, konserwacja, waloryzacja archiwaliów w kontekście dokumentacji masowej oraz współpraca archiwistów i instytucji w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego. Seminaria odbędą się poprzez bezpośredni streaming pomiędzy 24 października 2024 a 9 czerwca 2025 r.
Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwa w trakcie ewolucji- cykl seminariów zorganizowanych przez SOS Archivi”
FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część II. Portale francuskie „Hołd archiwów państwowych dla prezydenta Valéry Giscard d’Estaing”
1. Hommage des Archives nationales au Président Valéry Giscard d’Estaing
Hołd archiwów państwowych dla prezydenfa Valéry Giscard d’Estaing
Archiwa Państwowe w hołdzie prezydentowi Valéry Giscard d’Estaing (Hommage des Archives nationales au Président Valéry Giscard d’Estaing) to najnowszy francuski portal tematyczny. Opublikowano go w związku ze śmiercią prezydenta Valerego Giscard d d’Estaing (1926 – 2020), który zmarł w wieku 94 lat dnia 2 grudnia 2020 r. Był prezydentem Francji w latach 1974 – 1981.Portal składa się z dwóch części: „Siedem lat w obrazach (maj 1974 – maj 1981)” (Le septennat en images (mai 1974 – mai 1981) oraz „Valéry Giscard d’Estaing i archiwa” (Valéry Giscard d’Estaing et les archives).W części pierwszej wykorzystując 17 fotografii z zasobu archiwów francuskich wraz z ich opisem (kontekstem) lub kopii dokumentów, w krótkich migawkach, ukazują jego prezydenturę. Nie brano pod uwagę jedynie spektakularnych wydarzeń, ale także bardzo ludzkie aspekty jak rolę jaką odgrywała małżonka prezydenta dotąd w obyczaju francuskim nie znaną, a wzorowaną na pierwszych damach amerykańskich, zwłaszcza na Jackie Kennedy.
FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część I Wstęp
Portale tematyczne są stosunkowo nowym zjawiskiem w archiwistyce światowej. W Europie dużą wagę przywiązują do nich archiwa Francji i Włoch, choć w pewnych formach, jak na przykład genealogia, znane są w większości narodowych sieci archiwalnych i to od dawna. Wydaje się, że źródeł ich można by upatrywać w realizowanych dawniej przez archiwa kwerendach tematycznych. Obecnie możliwości techniczne pozwalają w zasadzie dowolnie kształtować koncepcje prezentacji określonych tematów istotnych z punktu widzenia wspólnej historii. Fakty i osoby najistotniejsze dla wspólnej historii stają sie tematem kwerend archiwalnych rozpowszechnianych w formie portali tematycznych. Archiwa narodowe Francji w dwóch zdaniach zdefiniowały ich cele: „Portale tematyczne zawierają podstawowe zasoby do znajomości najważniejszych faktów i osób naszej wspólnej historii. Redagowane przez odpowiedzialnych za zespoły archiwalne i dokumentację są zaadresowane tak do specjalistów jaki i laików.”* We Włoszech portale tematyczne są integralną częścią szerokiego środowiska Systemu Archiwistyki Narodowej (Sistema Archivistico Nazionale – SAN), a podstawową ich funkcją jest „…umożliwienie publiczności, nie tylko specjalistom i ekspertom, dostępu do szerokiego dziedzictwa archiwalnego składającego się z wielu źródeł (dokumentacji aktowej, ikonograficznej, fotograficznej i audiowizualnej) związanych z określonym tematem. Portale zrodziły się z potrzeby uwidocznienia przebogatego dziedzictwa, wciąż mało znanego, równocześnie pozwalają wykorzystać wielką pracę wykonaną przez instytucje archiwalne znaną dotąd ograniczonemu kręgowi uczonych”.**
Archiwa włoskie podkreślają, że mimo przystępnego sposobu udostępniania wszystkie opisy są zgodne ze wspólnymi standardami narodowymi i międzynarodowymi, a obiekty cyfrowe zostały wyposażone w metadane systemu METS aby umożliwić łączenie ich z archiwum pochodzenia.
Czytaj dalej „FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część I Wstęp”
Szwajcaria: Warto rozmawiać – wartościowanie dokumentacji w Szwajcarskim Bundesarchiv w konsultacji społecznej
Wartościowanie dokumentacji to odpowiedzialne i bardzo niejednoznaczne zagadnienie. Jakie dokumenty pozostawić do tzw. „wieczystego” przechowywania, a co wybrakować i przepuścić nieodwracalnie przez niszczarkę?. Podejmowane w danej chwili przez archiwa decyzje będą kształtowały bowiem wiedzę następnych pokoleń o przeszłości. Pomimo istnienia narzędzi w postaci zdefiniowanych kryteriów oceny dokumentacji czy wykazów akt, dylematy pozostają. Jak wskazuje praktyka konieczna jest tu ciągła weryfikacja i aktualizacja narzędzi wartościujących dokumentację
Szwajcarskie Archiwum Federalne od 2012 roku publikuje Bewertungsentscheide, czyli decyzje wartościujące dokumentację. Odnoszą się one zarówno do dokumentacji już wytworzonej – decyzje retrospektywne, jak również do dokumentacji, która będzie powstawać w przyszłości – decyzje prospektywne. Decyzje te są wiążące wyłącznie dla urzędów i instytucji federalnych a więc urzędu kanclerza federalnego –odpowiednika urzędu prezesa rady ministrów oraz ministerstw konfederacji szwajcarskiej.
NORWEGIA-POLSKA: Wizyta kolegów zza Bałtyku
W dniu 12 maja 2017 r. Archiwum Narodowym w Krakowie gościć będzie grupę pracowników norweskiego Ministerstwa ds. Dzieci, Młodzieży i Rodziny (Barne-, ungdoms- og familieetaten – Bufetat), którym zaprezentowane zostaną dokumenty dotyczące ich kraju przechowywane w krakowskim archiwum.
Następnie o godzinie 11.00 rozpocznie się spotkanie na temat: „Elektroniczny obieg dokumentacji w praktyce norweskiego Ministerstwa ds. Dzieci, Młodzieży i Rodziny”
W ministerstwie tym obecnie nie ma archiwum papierowego. Wszystko, naprawdę wszystko, jest wprowadzane do systemu jako plik pdf lub jest konwertowane do pdf. Archiwum w sensie norweskim zaczyna się już w momencie zarejestrowania pisma – przychodzącego lub wychodzącego – w
kancelarii. Jest to tzw. żywe archiwum.
Prezentacja będzie prowadzona w języku polskim przez Izabelę Mazur, byłą pracownicę Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.
Organizatorzy liczą na dyskusję i ciekawą wymianę doświadczeń. Osoby zainteresowane wzięciem udziału w spotkaniu proszone są o wcześniejszy kontakt z Archiwum Narodowym w Krakowie.
Prezentacja dostępna w Repozytorium ArchNetu w dziale: „Warsztat archiwisty”.
Anna Laszuk
NDAP
POLSKA: Wywłaszczenia nieruchomości w Polsce w latach 1945- 1998.
Wywłaszczenie, według definicji opartej na współczesnym ustawodawstwie, to forma pozbawienia lub ograniczenia własności następująca w wyniku indywidualnego aktu administracyjnego (w odróżnieniu od nacjonalizacji, którą wprowadza się aktem normatywnym), w interesie publicznym oraz za odszkodowaniem (w przeciwieństwie do konfiskaty). Jednak przez wiele lat określano tym terminem wszelkie formy pozbawienia własności. Po zakończeniu II wojny światowej instytucja wywłaszczenia była w Polsce nadużywana. Władze Polski Ludowej przeprowadzały wywłaszczenia bez gospodarczego uzasadnienia, a także wykorzystywały wywłaszczone nieruchomości na cele inne niż pierwotnie zamierzone. Zapowiedziane w aktach prawnych odszkodowania nie zawsze były wypłacane. Ponadto stosowano zasadę nieekwiwalentności odszkodowania .
- Robert Szarejko, pracownik Archiwum Państwowego w Warszawie, prezentuje zagadnienia związane z wywłaszczeniami niertuchomości w Polsce w latach 1944- 1998.
- Artykuł patrz Repozytorium Archnetu
POLSKA: Normatywy kancelaryjno- archiwalne dla polskiej administracji
Od 22 stycznie 2011r. obowiązuje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji archiwalnej w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych. (Dz.U. 2011 nr 14 poz. 67)
-organów gmin i związków międzygminnych oraz urzędów obsługujących te organy i związki,
-organów powiatu i starostw powiatowych,
-organów samorządu województwa i urzędów marszałkowskich,
-organów zespolonej administracji rządowej w województwie i urzędów obsługujących te organy.
Rozporządzenie zastępuje następujące akty prawne:
1. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów samorządu województwa (Dz. U. Nr 160, poz. 1073, z 1999 r. Nr 103, poz. 1192 oraz z 2001 r. Nr 116, poz. 1244),
2. Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów powiatu (Dz. U. Nr 160, poz. 1074, z 1999 r. Nr 102, poz. 1187 oraz z 2001 r. Nr 116, poz. 1243)
3. rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów gmin i związków międzygminnych (Dz. U. Nr 112, poz. 1319, z 2003 r. Nr 69, poz. 636 oraz z 2006 r. Nr 127, poz. 885),
Nowa regulacja prawna proponuje obok tradycyjnego systemu obiegu dokumentów także system elektroniczny. Wprowadza także wspólną dla wszystkich wymienionych szczebli administracji instrukcję archiwalną.
oprac. Adam Baniecki
AP Lubań