Nowości ze Szwajcarii – Strona 3

SZWAJCARIA: ADMINISTORY – Dialog o aparacie państwa i administracji w nowej odsłonie

Czy o historii zarządzania państwem i jego administracji można pisać w ciekawy sposób oraz aktywnie zainteresować tą problematyką szersze grono społeczeństwa? Pytanie jest retoryczne, a odpowiedź na nie znajdziemy na stronach szwajcarskiego Archiwum Federalnego. ADMINISTORY jest internetowym czasopismem typu open acces poświęconym historii państwa i administracji. Pojęcie to jest ściśle związane z ruchem naukowym open access (Open Access Movement), który rozwija się od lat 90. i działa na rzecz budowy nowego otwartego modelu komunikacji naukowej. Głównymi kanałami komunikacyjnymi, dzięki którym dystrybuuje się wiedzę w tym modelu są: czasopisma otwarte i repozytoria otwarte. ADMINISTORY publikuje artykuły, które spełniają najwyższe standardy naukowe. Każdy artykuł i wpis jest oceniany przez zespół redaktorów, a następnie poddaje się go podwójnej procedurze wzajemnej weryfikacji. Wszystkie artykuły poddawane są recenzji naukowej w systemie Peer Review opartym na anonimowości i niezależności recenzentów. Czasopismo jest rocznikiem publikowanym w języku niemieckim i angielskim.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: ADMINISTORY – Dialog o aparacie państwa i administracji w nowej odsłonie”

SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni

Szwajcaria należy do krajów, które wykreowały najwięcej produktów markowych jednoznacznie kojarzących się z wysoką jakością. Jednym z nich jest niewątpliwie szwajcarska kolej, szybka, punktualna i przekraczająca najwyższe w Europie góry.
Neue Eisenbahn-Alpentransversale (NEAT lub inaczej Alptrasit) to wielki szwajcarski projekt komunikacyjny, który w swoim założeniu służy usprawnieniu i zwiększeniu transportu kolejowego na kierunku północ-południe. Jego celem jest przesunięcie ciężkiego ruchu towarowego z dróg na kolej. Pomysł przekopania tunelu pod Alpami (masyw Gottharda), który skróciłby drogę z północy na południe oraz eliminował zanieczyszczenie powietrza, w celu ochrony największego dobra narodowego Szwajcarii, czyli szwajcarskiej przyrody i krajobrazu, narodził na początku lat 60-tych i zrealizowany została 55 lat później. Przy jego budowie padło wiele światowych rekordów, a samo jego otwarcie w czerwcu tego roku wzbudzało dużo emocji i kontrowersji. Takie sukcesy budowlane wynikają z ogromnego dorobku kilku pokoleń szwajcarskich inżynierów i techników. Jest w tym również element tajemniczości podobny do tego, jaki towarzyszył budowniczym katedr.
W połowie tego roku Szwajcarski Rząd Federalny uruchomił portal informacyjny poświęcony jednemu ze znaków rozpoznawczych Szwajcarii, czyli perfekcyjnie działający kolejom transalpejskim. Pod adresem www.alptransit-portal.ch znajdują się oryginalne dokumenty, zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe dotyczące historii kolejnictwa transalpejskiego jego znaczenia społecznego oraz rozwoju turystyki, zebrane z archiwów w całej federacji szwajcarskiej. Portal został stworzony i wdrożony przez Szwajcarskich Archiwum Federalne wraz z Bundesamt für Verkehr BAV (Urząd Federalny ds. Komunikacji) na zalecenie władz federalnych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni”

Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv

Ta sprawa poruszyła mocno Europę i wstrząsnęła zazwyczaj stabilną pozycją Szwajcarii- oskarżenia o współudział w Holokauście, uśpione konta ofiar niemieckiego totalitaryzmu w helweckich bankach. Sprawa ciągnie się od 1996 r., a swój początek wzięła w Nowym Jorku, gdzie w środowisku Światowego Kongresu Żydów rozgorzała dyskusja o aktywności szwajcarskich banków w czasie drugiej wojny światowej. W 1996 r. Stowarzyszenie Bankierów Szwajcarskich (SBA) oraz World Jewish Restitution Organization powołały komisję do zbadania sprawy „uśpionych kont”, należących do ofiar Holocaustu. Na jej czele stanął Paul Volcker, były prezes Banku Rezerw Federalnych USA. Rząd Szwajcarii powołał dodatkowo „niezależną komisję ekspertów”, której przewodniczył prof. Jean-François Bergier i w której skład wszedł między innymi wybitny izraelski badacz Holocaustu Saul Friedländer. Jej zadaniem było prześledzenie szwajcarskiego handlu złotem z Niemcami podczas II wojny światowej. Organizacja domagała się odszkodowań za – jak domniemano- pokątnie skrywanie nieaktywne konta bankowe oraz depozyty kosztowności należące do ofiar holokaustu. Tak postawionych zarzutów nie może lekceważyć żadne państwo czy nawet potężne instytucje finansowe. Ciężar odium jakie towarzyszy tego typu oskarżeniom jest miażdżące w oczach opinii publicznej.

W tym roku szwajcarskie Bundesarchiv w Bernie przejęło akta sądu polubownego „Claims Resolution Tribunals” CRT, który działał w latach 1998-2012 i miał rozstrzygać spory pomiędzy stronami, uregulować wzajemne relacje, a przede wszystkim dokonać podziału odszkodowań w ramach globalnego porozumienia. Trybunał powołano w 1998 roku po tym jak szwajcarskie banki zawarły porozumienie w sprawie zaspokojenia zbiorowego pozwu poszkodowanych i ich spadkobierców Banki zapłaciły 1,25 mld USD na stworzony do tego celu Fundusz, dzięki czemu wszystkie indywidualne skargi zostały wycofane. Na przejęty zasób składają się głównie kopie dokumentów bankowych i oświadczenia majątkowe od 1930 roku.
Czytaj dalej „Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv”

SZWAJCARIA: Podróże archiwalne cz. 2– Archiwum Kantonu Freiburga

Współczesny Freiburg to zarówno kanton ( 303 tys. mieszkańców) jak i jego stolica (37 tys. mieszkańców). Leży on na pograniczu dwóch stref językowych: francuskiej i niemieckiej.
Początki Freiburga państwa (Szwajcaria tworzyła się jako konfederacja małych państw, które później przekształciły się w kantony) sięgają 1157 roku czyli założenia miasta Freiburga, wokół którego gromadziły się lokalne wspólnoty obywateli i mieszkańców. Jego kształtowanie się jako samodzielnego państwa, trwało do końca XV wieku.
Podobnie jak w innych kantonach ich stolice są siedzibami zarówno archiwów państwowych zasadniczo właściwych dla instytucji kantonalnych – Staatsarchiv oraz archiwów komunalnych właściwych dla instytucji wspólnoty samorządowej miasta- Stadtsarchiv

Chociaż oficjalnie archiwum państwa Freiburga powstało w połowie XVII wieku to dokumenty państwowe były pieczołowicie przechowywane od czasów średniowiecza. Pierwsze dokumenty na przechowanie oddano ok. 1250 roku. Po 1350 roku zadanie archiwizowania dokumentów, zabezpieczania i dbania o nie, powierzono pisarzowi miejskiemu, który prowadził także księgi miejskie. Rozdzielenie funkcji pisarza miejskiego i archiwisty nastąpiło na przełomie XVII i XVIII wieku. Dokumenty i materiały archiwalne państwa -miasta Freiburg (Stadtrepublik Freiburg ) były początkowo przechowywane w siedzibie rady i sądu za kościołem St. Niklas, a następnie w klasztorze franciszkanów. Wraz jednak ze wzrostem zasobów archiwalnych, siedziba archiwum wymagała dwóch lokalizacji- mieściła się w ratuszu i spichlerzu miejskim.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Podróże archiwalne cz. 2– Archiwum Kantonu Freiburga”

SZWAJCARIA: Archiwum referendów w kantonie Zurych dostępne online

Wśród wielu rozpoznawalnych na świecie symboli i zjawisk jednoznacznie kojarzących się ze Szwajcarią – zegarki, czekolada, CERN, banki, gwardia papieska, sery….etc, ten jeden jest chyba najważniejszy, bo decyduje od prawie 200 lat o kształcie i sposobie rządzenia tym pięknym i dobrze zorganizowanym krajem- REFERENDA. Od lutego tego roku, dzięki współpracy pomiędzy Urzędem Statystycznym Kantonu Zurych (Statistisches Amt) i Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zurich) do dyspozycji użytkowników oddano bazę danych „Abstimmungsarchiv online” dotyczącą wszystkich dotychczas przeprowadzonych referendów z lat 1831-2016 w kantonie.- razem 2435 głosowań. Nie dziwi więc fakt, mimo prężnego rozwoju mechanizmów demokracji bezpośredniej nie tylko w Europie, ponad połowa wszystkich przeprowadzanych na świecie głosowań ludowych odbywa się właśnie w Szwajcarii.
Do przeprowadzania referendów w kantonie Zurych właściwy jest urząd statystyczny, który również prowadzi bazę danych, która zawiera bieżące wyniki głosowań w referendach federalnych i kantonalnych. We współpracy z Staatsarchiv des Kantons Zurich, zrealizowany został projekt obrazujący również dane historyczne z ostatnich 185 lat głosowań referendalnych. Baza dostępna jest online i obejmuje nie tylko szczegółowe wyniki głosowania, ale również informacje dodatkowe, wykresy, wizualizację wyników w 3D oraz dokumenty źródłowe.
Pierwsze referendum w kantonie Zurych odbyło się w dniu 10 marca 1831 r. Jego przedmiotem była nowa, liberalna konstytucja kantonu, która została przyjęta 95 % poparciem głosujących – 40 500 przy 1700 głosów przeciwnych. Decyzja o przyjęciu konstytucji była przełomowym momentem w dziejach kantonu, dając podstawy budowy nowoczesnego państwa. Wprowadziła ona wolność wyznania, osób, prasy, handlu i działalności gospodarczej, a także podział władzy i zasady publicznego dostęp do spraw państwowych. Ponadto, liberalna konstytucja była podstawą sekularyzacji i reorganizacji systemu szkolnego w kantonie Zurych, co doprowadziło do powstania Kolegium Nauczycielskiego oraz Uniwersytetu w Zurychu. Ten system prawie doskonały miał jednak jedną zasadniczą wadę z punktu widzenia dzisiejszych standardów pojmowania spraw społecznych, o czym poniżej.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwum referendów w kantonie Zurych dostępne online”

SZWAJCARIA: Kobiety, archiwa, Hortensje – w hołdzie kobietom Frauenkulturarchiv Graubünden

W bogatym krajobrazie archiwalnym krajów niemieckojęzycznych, archiwa odnoszące się do wąsko pojętej tematyki kobiecej nie są czymś nadzwyczajnym. Jednym z takich archiwów działających w najstarszym szwajcarskim mieście Chur, w kantonie Gryzonia (Graubünden) jest Frauenkulturarchiv Graubünden. Chur będące stolicą kantonu (liczy niespełna 40 tysięcy mieszkańców) jest siedzibą 4 poważnych instytucji archiwalnych- archiwum kantonalnego Staatsarchiv Graubünden, miejskiego Stadtarchiv Chur, archiwum diecezjalnego Bischöfliche Archiv Chur i archiwum społecznego poświęconego kobietom Frauenkulturarchiv.
Instytucja założona została w 1997przez dwie panie Silnię Hofmanni Silke Margherita Redolfi jako niezależna fundacja Stiftung Frauenkulturarchiv Graubünden. Była to pierwsza w Szwajcarii tego typu instytucja, w kraju gdzie prawa wyborcze kobiety otrzymały dopiero na przestrzeni 1971-1990.Głównym celem, jaki stawia sobie fundacja jest zabezpieczenie dokumentacji i innych obiektów kultury dotyczących działalności i życia codziennego kobiet w Gryzonii oraz prowadzenie badań naukowych związanych z tą tematyką. Patronką fundacji jest Hortensja v. Salis(1659-1715), która uznawana jest za prekursorkę walki o prawa kobiet w Szwajcarii.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Kobiety, archiwa, Hortensje – w hołdzie kobietom Frauenkulturarchiv Graubünden”

SZWAJCARIA: Biblioteka Narodowa Szwajcarii pod wspólnym dachem z Fonoteką

Nowy, 2016 rok rozpoczął się dla Narodowej Biblioteki Szwajcarii (Schweizerische Nationalbibliothek) znaczącym wzbogaceniem jej zbiorów fonicznych. Będzie to również ciekawy rok rocznicowy związany z 25 -leciem powstania w jej strukturze Szwajcarskiego Archiwum Literatury (Schweizerische Literaturarchiv).
14 stycznia tego roku, Szwajcarska Fonoteka Narodowa (Schweizer Nationalphonothek) weszła w skład Biblioteki Narodowej Szwajcarii. Utworzona została w 1984 roku w Lugano na zasadach stowarzyszenia. Od 1987 roku finansowana była przez podmioty prywatno prawne. Wraz z uchwaleniem przez Bundestag polityki kulturalnej na lata 2016-2020, fundacja została rozwiązana, a jej finansowanie przejął rząd federalny, który przyznał jej subwencje w wysokości 1,6 mln franków. Ponadto fonoteka finansowana jest przez władze kantonu Tesin i miasta Lugano, w którym znajduje się jej siedziba -włoskojęzyczna części Szwajcarii.
Obecnie zbiory fonoteki obejmują ponad 5 milionów nagrań dźwiękowych, które będą w najbliższej przyszłości digitalizowane i udostępniane w około 54 publicznych punktach audiowizualnych w całej Szwajcarii. Okołojedna trzecia nagrań z jej zbiorów pochodzi ze Szwajcarskiego Stowarzyszenia Realizacji Praw Autorskich do Nagrań Dźwiękowych i Utworów Muzycznych SUISA, i stanowi depozyt Biblioteki Narodowej. Pozostałe kolekcje poza produktami z branży muzycznej, tom. in. Dokumenty z badań naukowych, audycje radiowe od 1932, czy zbiory fonograficzne Biblioteki Narodowej.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Biblioteka Narodowa Szwajcarii pod wspólnym dachem z Fonoteką”

SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv

Od dwóch lat Szwajcarskie Archiwum Federalne (dalej:BA) udostępnia swoje materiały na You Tube – obecnie jest to głównie dokumentacja relacjonująca różne wydarzenia naukowe w BA, filmy szkoleniowe ale także materiały filmowe ze zbiorów ( obecnie kilka filmów). Wśród tych ostatnich jest też wielka gratka dla miłośników historii Polski – 12 minutowy film dotyczący przekroczenia granicy szwajcarskiej przez polskie i francuskie oddziały w czerwcu 1940 po kapitulacji III Republiki- „Grenzübertritt französischer und polnischer Truppen”. Film wykonany został przez szwajcarską wojskową wytwórnię filmową AFD – Armee Film Dienst. Znajduje się w zbiorach archiwum federalnego w zespole E10821* Stab der Gruppe für Ausbildung z lat (1945-1995), 1912-1995. Film obrazuje pierwsze godziny po przekroczeniu granicy francusko – szwajcarskiej oraz przyjęcie żołnierzy przez zarówno oficjalne służby wojskowe sanitarne, a także ludność cywilną. Pokazuje pokonanych i utrudzonych, ale godnych ludzi – rozbrojenie przez żołnierzy szwajcarskich, odpoczynek po trudach walki, prozaiczne czynności- opatrywanie ran przez sanitariuszki, posiłki, swojsko wyglądające szwajcarskie łąki z pasącymi się nich wojskowymi końmi.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv”

SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»

Zaczęło się ponad 100 lat temu, kiedy w środowisku szwajcarskich prawników podjęto inicjatywę przedsięwzięcia badawczego Fundacji Źródeł Prawa Szwajcarskiego Stowarzyszenia Prawniczego. Podjęło ono publikację zbiorów źródeł prawa ze wszystkich obszarów językowych Szwajcarii tworząc wielką serię wydawniczą Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen (SSRq).
Materiały te obejmują wszystkie poziomy władz od zarania kantonów – prawa miast, historycznych urzędów, gmin i wójtostw – wszystko od czasów średniowiecza do powstania Republiki Helweckiej w 1798 roku. Do dziś wydano ponad 100 tomów dokumentów obejmujących wszystkie kantony, dokumenty dotyczące zarówno prawa publicznego jak i prywatnego. Z ogromnej ilości zachowanych materiałów archiwalnych wybierane były tylko takie, które spełniały warunek legalności i znacząco wpływały na ówczesną rzeczywistość.
Kolejne tomy stanowią podstawę do fundamentalnych badań historii prawnej, gospodarczej, społecznej, etnolografii, historii Kościoła i w dużym stopniu także dla badań lingwistycznych. Projekt badawczy jest wspierany przez National Science Foundation oraz wiele instytucji prywatnych i publicznych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»”

Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna

Stolica kantonu Lucerna położona jest pięknie nad Jeziorem Czterech Kantonów. Nieopodal nadbrzeża rzeki Reuss wpadającej do jeziora ma swoją siedzibę Staatsarchiv Kanton Lucern (dalej: StALu) przy Schützenstrasse 9. Sama Lucena miasto, liczy niewiele ponad 60 tysięcy mieszkańców, cały kanton ponad 300 tys. – w warunkach polskich miasto średniej wielkości. Archiwum kantonalne zaś można porównywać z naszymi (polskimi) największymi archiwami. Jego zasoby sięgają 12 wieku, a ich wielkość wynosi ok. 16 800 mb. W warunkach szwajcarskich jest to średniej wielkości archiwum kantonalne –większe archiwum tej samej rangi np. Archiwum Kantonu Zurych posiada zasób dwukrotnie większy – ponad 32 km akt. Na zasób składają się zespoły proweniencji państwowej, ale także zespoły i zbiory spoza tego sektora, które wcale nie stanowią zbioru marginalnego – zespoły archiwalne instytucji kościelnych, gospodarczych, kulturalnych, zlikwidowanych klasztorów, stowarzyszeń i instytucji społecznych. Osobny dział stanowią prywatne archiwa, w których archiwa stowarzyszeń katolickich są punktem centralnym, jak również różne kolekcje. Struktura zasobu tego archiwum obejmuje główne grupy ustrojowo- rzeczowe, a mianowicie: zespoły instytucji państwa (Staatliche Bästende) – historyczne, tworzone według zasady pertynencji i współczesne, tworzone według zasady proweniencji; zespoły miasta Lucerny – głównie zespoły historyczne, częściowo przekazane na zasadzie depozytu z Archiwum Miasta Lucerny; archiwa klasztorne; prywatne i zbiory.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna”