Kategoria: Nowości z Czech i Słowacji

CZECHY: Jubileuszowe spotkanie archiwalnych konserwatorów

W tym roku pracownia konserwatorska i restauratorska Powiatowego Archiwum Państwowego w Domažlicach z siedzibą w Horšovskim Týnie (Státní okresní archiv Domažlice se sídlem v Horšovském Týně), będącego Oddziałem Obwodowego Archiwum Państwowego w Pilźnie (Státního oblastního archivu v Plzni) będzie obchodzić 25-lecie istnienia. Z tej okazji postanowiono zorganizować spotkanie wszystkich osób zajmujących się konserwacją i restauracją archiwaliów, tj. restauratorów, konserwatorów i archiwistów.
Miejscowa pracownia konserwatorska urządzona została pod koniec 1995 roku na strychu głównego budynku Archiwum. Bezpośrednią inspiracją do jej powstania był tragiczny stan starego zasobu aktowego. Zaawansowana degradacja XVII – XIX-wiecznego materiału ograniczała jego czytelność, a tym samym wartość informacyjną. W 1996 roku nowopowstały warsztat został wyposażony w sprzęt i odpowiednie materiały i rozpoczął samodzielną działalność. Koncentruje się ona głównie na konserwacji i renowacji papieru czerpanego, obróbce pospolitego materiału aktowego oraz konserwacji i renowacji historycznych opraw, pergaminów i pieczęci. Wyposażenie stanowiska pracy umożliwia stosowanie wszystkich najczęściej stosowanych technik: klejenia, laminowania na zimno oraz uzupełniania papieru. W związku z obróbką papieru czerpanego w tutejszej pracowni zaczęto odtwarzać historyczne introligatorstwo. Konserwatorzy zajmują się również obróbką dokumentów pergaminowych i pieczęci. Przez ich ręce przeszedł np. duży zbiór najstarszych dokumentów z miasta Cheb oraz zbiór dokumentów archiwum rodzinnego Windischgrätzów, przechowywanych w oddziale w Klatovy. Konserwację uszkodzonego materiału papierowego umożliwia metoda laminowania jednostronnego lub dwustronnego na laminarce, która została uruchomiona w pracowni konserwatorskiej latem 2005 roku. Archiwum Państwowe zapewnia także konserwatorom zabytków możliwość konsultacji i staży.

Czytaj dalej „CZECHY: Jubileuszowe spotkanie archiwalnych konserwatorów”

CZECHY: Archiwalne nagrania nt. epidemii grypy hongkońskiej z lat sześćdziesiątych XXw.

Archiwum Czeskiego Radia (Český rozhlas) umieszcza na swoich stronach internetowych rozmaite stare materiały dźwiękowe, pogrupowane tematycznie, obrazujące ważne lub ciekawe wydarzenia, jakie zarejestrowały przed laty mikrofony jego reporterów i dziennikarzy. Ostatnio pojawiły się nagrania dotyczące epidemii grypy hongkońskiej (Hongkongská chřipka), jaka zaatakowała ludzkość w latach 1968-1970. Audycje opatrzono znamiennym tytułem: „Grypa z Hongkongu – zapomniana pandemia XX wieku, w wyniku której zginęło ponad milion osób”.
W dobie panującej obecnie pandemii Covid-19 wspomina się często o 100 lat wcześniejszą epidemię grypy zwanej hiszpanką, która w latach 1918-1920 pochłonęła nawet 50 milionów istnień ludzkich. Jednak między tamtą plagą, a obecną przez planetę przeszło wiele innych, łagodniejszych fal chorób grypopodobnych. Jedną z nich stało się pod koniec lat 60. rozprzestrzenianie się wirusa A/H3N2, nazwanego grypą z Hongkongu. Tam właśnie choroba objawiła się po raz pierwszy w czerwcu 1968 roku, a w ciągu zaledwie dwóch tygodni lekarze zarejestrowali tu 500 000 jej przypadków. Choroba szybko rozprzestrzeniła się na Azję Południowo-Wschodnią, Indie i Związek Radziecki, skąd zimą dotarła do Europy Wschodniej. Do USA przedostał się za pośrednictwem zdemobilizowanych żołnierzy powracających z wojny w Wietnamie, o czym Radio Czechosłowackie poinformowało w grudniu 1968 r.

Czytaj dalej „CZECHY: Archiwalne nagrania nt. epidemii grypy hongkońskiej z lat sześćdziesiątych XXw.”

CZECHY: Seminarium o źródłach masowych w kontekście RODO

Źródła milczą… z naszej winy? Perspektywy badań źródeł seryjnych w kontekście ochrony danych osobowych, to tytuł warsztatów naukowych, jakie przygotowują wspólnie Archiwum Narodowe w Pradze (Nardoní archiv Praha), Obwodowe Archiwum Państwowe w Pradze (Stan oblastní archiv v Praze) oraz Instytut Nauk Pomocniczych i Archiwistyki (Ústav pomocných věd historických a archivnictví) Uniwersytety im. Masaryka w Brnie. Odbędą się one online (na platforma ZOOM nebo MS Teams) dnia 15 czerwca 2021 r.
Temat warsztatów jest efektem rozwoju społeczeństwa informacyjnego i uzyskanej w ostatnich dziesięcioleciach przez byłe państwa komunistyczne wolność, co przyniosło szereg problemów związanych z regulacją niejednokrotnie sprzecznych praw obywatelskich – prawa do wolności badań, prawa do informacji o działaniach instytucji państwowych, prawa obywatela do informacyjnego samostanowienia lub ochrony własnej osobowości. Dla archiwów, które przechowują przede wszystkim dokumenty powstałe w wyniku działalności instytucji państwowych, siłą rzeczy właściwa ocena konfliktów pomiędzy uprawnioną ochroną interesów prywatnych i publicznych musi być trudna. Ponadto antagonizm ten znajduje odzwierciedlenie w całym cyklu życia dokumentu i zwiększa wymagania dotyczące zachowaniem informacji przez twórców, ich przejmowania, przetwarzania i publicznego udostępniania. Co więcej, oczekiwania badawcze są bardziej niż odmienne, od samych badań naukowych, poprzez obywatelską kontrolę nad władzą publiczną, po komercjalizację danych uzyskiwanych maszynowo w celu ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego.
Jednak w przypadku dokumentów zawierających dane osobowe, powstałych w społeczeństwie demokratycznym po 1989 roku, możliwość publicznego udostępnienia tych informacji jest zasadniczo utrudniona w porównaniu z dokumentami z okresu reżimów totalitarnych. Jedną z zasad, stosowaną obecnie w związku z prawodawstwem europejskim, jest zasada minimalizacji danych osobowych już podczas przetwarzania u ich twórcy. Wiele dotychczas wykorzystywanych źródeł historycznych zniknie lub nie będą dostępne przez całe życie człowieka , a nawet dłużej (tzw. Ochrona pośmiertna).

Czytaj dalej „CZECHY: Seminarium o źródłach masowych w kontekście RODO”

CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście”

Archiwum stołecznego Miasta Pragi (Archivu hl. města Prahy) przygotowuje już 40. Międzynarodową Konferencję naukową, której tegoroczny temat będzie brzmieć: „Zwierzęta w mieście”. Odbędzie się ona w dniach 5 i 6 października 2021 r. w Pradze, w budynku Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Národní 3, Praga 1. Współorganizatorami konferencji będą: Instytut Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Wydział Humanistyczny Uniwersytety Karola w Pradze, Wydział Filozoficzny Uniwersytetu J.E. Purkyniego w Usti nad Łabą, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Ogród Zoologiczny w Pradze.
Zwierzęta były integralną częścią życia aglomeracji miejskich co najmniej do połowy XX wieku. Z funkcjonalnego punktu widzenia zwierzęta były potrzebne jako siła pociągowa, ale były również przeznaczane do spożycia oraz do jako dostarczyciele kości, skór, kopyt itp., niezbędnych w ówczesnej gospodarce. Jednocześnie część z nich służyła właścicielom jako zwierzęta domowe dla zabawy i przyjemności. W mieście była duża liczba koni pociągowych i wierzchowych, duża ilość bydła, kóz, owiec, świń, ale także liczny drób, psy, koty, a także zwierzęta niepożądane, takie jak gryzonie i szeroka gama owadów.
Celem konferencji jest nakreślenie problemu współistnienia zwierząt i ludzi w miastach. Jak to współistnienie odzwierciedlało się w życiu codziennym mieszkańców, jak obecność zwierząt wpłynęła na wygląd kamienic, ale także jak znalazło odzwierciedlenie w koncepcjach urbanistycznych poszczególnych dzielnic, czy kwartałów miejskich. Równie ważne są ich konflikty na linii zwierzę – człowiek, choroby odzwierzęce oraz inne zagrożenia i szkody, jakie niósł ze sobą element zwierzęcy w miastach. Organizatorzy chcą uchwycić możliwości badań egzystencji zwierząt w miastach i ich roli w oparciu o różnego rodzaju źródła (od materiału archeologicznego i dyplomatycznego, kronik, korespondencji, przepisów, akt sądowych, sprawozdań, przepisów weterynaryjnych, planów, materiałów ikonograficznych, do licznych i różnorodnych źródeł czasów współczesnych). Mają nadzieję na ukazanie poszczególnych problemów w oparciu o konkretne przykłady, z uwzględnieniem spojrzenia interdyscyplinarnego.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście””

Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku

Na początek października 2021 r. w jednym z najstarszych czeskich klasztorów w miejscowości Želiv (założonym w 1139 r.) planowana jest międzynarodowa konferencja naukowa, pt. „Monasteria abolita. Losy dóbr klasztornych od drugiej połowy XVIII do drugiej połowy XX wieku”, której organizatorami będą także dwie austriackie instytucje, a mianowicie Archiwum Diecezjalne w St. Pölten i klasztor w Göttweig (założony w 1084 r.).
Wywłaszczenia i konfiskaty majątku klasztornego (ruchomego i nieruchomego), to zjawiska, które towarzyszą niemal przez całe dzieje instytucji monastycznych Kościoła katolickiego. Tego typu działania podejmowane były zarówno wobec pojedynczych zakonów, jak w przypadku templariuszy z początku XIV wieku, jak i wobec wszystkich wspólnot zakonnych, jak w czasach reform józefińskich w monarchii austriackiej, czy też w Prusach zarówno na początku XIX w., jak i podczas tzw. Kulturkampf, czy wreszcie w 1950 r. w komunistycznej Czechosłowacji. Efektem tych przedsięwzięć były zawsze (poza przymusowym zaprzestaniem działalności wspólnot), rozległe transfery wszelkiego rodzaju dóbr, a w tym książek, dzieł sztuki oraz wszelkich innych zbiorów. Tym aspektom sekularyzacji i konfiskat przede wszystkim ma być poświęcona konferencja.

Czytaj dalej „Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku”

CZECHY: Na Uniwersytecie w Ústí nad Labem utworzono katedrę archiwistyki

Od tego roku akademickiego Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jana Evangelisty Purkyniego w Ústí nad Łabą utworzył nowy kierunek studiów. Uruchomiono tu bowiem Katedrę Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii. Wywodzi się ona bezpośrednio z Katedry Nauk Pomocniczych Historii, jaka działa na tym samym wydziale od 2013 r. w ramach tutejszego Instytutu Historycznego. W tym roku Instytut został wzmocniony kadrowo w ślad za zwiększeniem obowiązków pedagogicznych i poszerzeniem oferty programowej nauczania z zakresu archiwistyki, co stało się bezpośrednim bodźcem do powstania samodzielnej katedry.

Katedra Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii oferuje łączone studia z zakresu archiwistyki i obsługi akt na poziomie licencjackim, a także studia historyczne z profesjonalnym modułem archiwoznawstwa w ramach kontynuacji studiów magisterskich, zarówno stacjonarnych, jak i niestacjonarnych. Nauczanie przeplata się z kursami skupiającymi się na klasycznych umiejętnościach archiwalnych, a także umiejętnościach związanych z najnowszymi osiągnięciami w tej dziedzinie, łącznie z dokumentem elektronicznym.

Czytaj dalej „CZECHY: Na Uniwersytecie w Ústí nad Labem utworzono katedrę archiwistyki”

CZECHY: Digitalizacja archiwaliów na zamówienie badaczy

Obecna sytuacja pandemiczna wymusiła na archiwach działania zmierzające do stworzenia dodatkowych możliwości korzystania z zasobów, które z powodu zamknięcia pracowni naukowych, są obecnie niedostępne dla badaczy w normalnym trybie. Najczęstszym sposobem świadczenia usług w tym zakresie jest oczywiście udostępnianie skanów, co czyni się coraz powszechniej. Jednak zdigitalizowane dotąd zbiory stanowią tylko ułamek zasobów i niewielką część tych, które obecnie są poszukiwane. Dlatego Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze (Státní oblastní archiv v Praze) wyszło do badaczy z nową propozycją.
Praskie Archiwum Państwowe i jego oddziały zaoferowały szerszy niż zazwyczaj dostęp do wybranych zbiorów w ramach digitalizacji. Oferta skierowana jest przede wszystkim do naukowców i studentów, pracujących przy projektach badawczych, które muszą zostać zamknięte w określonym czasie, a do ich realizacji niezbędne są archiwalia. Niezbędne materiały archiwalne zostaną dla nich specjalnie zdigitalizowane, a następnie opublikowane w wirtualnej pracowni naukowej (eBadatelna).

Czytaj dalej „CZECHY: Digitalizacja archiwaliów na zamówienie badaczy”

CZECHY: Sytuacja epidemiologiczna zmusza do przesunięcia Krajowej Konferencji Archiwalnej

Sytuacja epidemiologiczna, jaka dotknęła cały Świat nie pozostała bez wpływu na działalność archiwów i stowarzyszeń archiwalnych, które redukują swą aktywność zewnętrzną, jak również rezygnują z organizacji, lub przesuwają terminy wielu tradycyjnych, cyklicznych wydarzeń. Tak jest w Polsce, tak również dziej się w Czechach. Największym wydarzeniem archiwalnym w Czechach jest ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna, odbywana co dwa, za każdym razem w innym, ważnym ośrodku historycznym. Gromadzi ona zawsze ponad 500 archiwistów z Czech oraz wielu gości zagranicznych, którzy przez dwa dni debatują nad najważniejszymi problemami i zagadnieniami czeskiej, ale i światowej archiwistyki. Najbliższe takie zgromadzenie – a więc XIX Krajowa Konferencja Archiwalna – było zaplanowane na kwiecień 2021 r. w Pardubicach. Jednak po szeroko zakrojonej dyskusji w ramach Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów, głównego organizatora tej imprezy, zdecydowano o jej przesunięciu aż do roku 2023. Głównym powodem jest utrzymująca się niepewność co do aktualnej sytuacji epidemiologicznej i konieczność rozstrzygnięcia wszystkich kwestii związanych z organizacją Konferencji z dużym wyprzedzeniem.

Miejmy nadzieję, że tak odległy termin Konferencji będzie możliwy do zrealizowania bez żadnych ograniczeń

Więcej: Zápis č. 24 z řádné schůze výboru České archivní společnosti konané dne 17. září 2020  ve Státním okresním archivu Cheb (pdf).

oprac. Ivo Łaborewicz

AP Wrocław O/Jelenia Góra

CZECHY: Warsztaty o bezpieczeństwie danych osobowych

Dnia 22 września 2020 r. na Wydziale Prawa Uniwersytetu Karola w Pradze odbyły się warsztaty pt. „Prawne aspekty ochrony danych osobowych w kontekście ich przechowywania i udostępniania”, zorganizowane w ramach programu badań nad bezpieczeństwem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pt. „Analiza przetwarzania danych osobowych w archiwach”.
Realizatorami ministerialnego programu są: Archiwum Narodowe w Pradze i Państwowe Archiwum Regionalne w Pradze. Projekt dotyczy różnych aspektów ochrony danych osobowych w archiwach oraz możliwości udostępniania zawierających je dokumentów w zmieniającym się środowisku legislacyjnym. W oparciu o badania praktyki archiwalnej i analizy archiwalnych zasobów, jak również analizy procedur przetwarzania danych w kraju i za granicą, ma zostać wdrożonych więcej działań w zakresie metodologii, jak i propozycji zmian legislacyjnych.

Czytaj dalej „CZECHY: Warsztaty o bezpieczeństwie danych osobowych”

CZECHY. Konferencja o nowożytnej Europie Środkowej

Już po raz czwarty Katedra Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Wydziału Sztuki Uniwersytetu w Hradcu Králové organizują międzynarodową konferencję naukową dla historyków i archiwistów, tym razem pod hasłem „Trzy stulecia w sercu Europy (Czeskie i Europejskie społeczeństwo XVI – XVIII wieku)”, która odbędzie się w dniach 25–26 listopada 2020 roku.
Tradycyjnie głównymi organizatorami konferencji są doktoranci wspomnianego Wydziału Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Hradec Králové. Konferencja ma na celu umożliwienie spotkania się oraz prezentacji efektów badań historykom i archiwistom zajmującym się okresem nowożytnym, czyli od XVI do XVIII wieku. Jej organizatorzy mają nadzieję, iż przyniesie ona nowe spojrzenie na różne tematy i obszary historii „w sercu Europy”. Najchętniej przyjmowane będą wystąpienia poświęcone historii religii, polityki, ekonomii i kultury. Ze względu na przypadającą w tym roku rocznicę bitwy na Białej Górze (bitva na Bílé hoře – rozegrana 8.11.1620, będąca największą klęską czech i czeskich elit, której wynik zmieniał losy kraju), chętnie widziane będą również tematy poświęcone temu wydarzeniu.

Czytaj dalej „CZECHY. Konferencja o nowożytnej Europie Środkowej”