Z końcem 2023 roku nakładem Archiwum Narodowego w Pradze (Národní archiv v Praze) ukazała się ciekawa publikacja, która z pewnością zainteresuje wszystkich konserwatorów papieru, zatrudnionych nie tylko w archiwach, ale w ogóle trudniących się pielęgnowaniem dokumentów i publikacji papierowych. Dziełem tym jest „Atlas włókien papieru”.
Jak wiadomo papier jest celulozowy jest wytwarzany z drobnych, wydłużonych komórek roślinnych, najczęściej drzewnych, zwanych w terminologii papierniczej włóknami celulozowymi. W roślinie komórki te są zróżnicowane, tworząc zwartą tkankę. Aby drewno przerobić na papier trzeba je najpierw rozdrobnić na pojedyncze włókna. Z otrzymanej masy włóknistej formuje się następnie wstęgę papieru, wykorzystując naturalną zdolności włókien roślinnych do wiązania się ze sobą.
Kategoria: Nowości z Czech i Słowacji
CZECHY: Zaproszenie na konferencję o artystach w sieci społeczeństw
Instytut Historii Sztuki Akademii Nauk Republiki Czeskiej oraz Galeria Narodowa w Pradze przygotowują konferencję pt.: „Artysta i sieci – przyjaciele, współpracownicy, zleceniodawcy” (Umělec a sítě – přátelé, spolupracovníci, zadavatelé zakázek), która odbędzie się w dniach 30-31 maja 2024 r. w Pradze, do udziału w której zapraszają szerokiego grono badaczy: archiwistów, historyków, historyków sztuki, kulturoznawców, socjologów i innych.
Jak stwierdzają organizatorzy – artysta pozostawał całkowitym samotnikiem jedynie w pojedynczych i nielicznych przypadkach. Częściej można było go odnaleźć w środku mniej lub bardziej złożonej sieci relacji społecznych. Ze względu na swój zawód i sposób życia artysta musiał komunikować się ze zleceniodawcami, mecenasami czy przełożonymi, a w życiu osobistym funkcjonował wszak w społeczeństwie – wśród przyjaciół, krewnych, konkurentów i współpracowników.
Czytaj dalej „CZECHY: Zaproszenie na konferencję o artystach w sieci społeczeństw”
CZECHY: Tragedia na Uniwersytecie Karola
Tragedia, jaka wydarzyła się 21 grudnia 2023 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Karola w Pradze dotknęła też środowisko archiwalne. Jedną z 14 śmiertelnych ofiar strzelca w budynku przy placu Jana Palacha stała się dwudziestoletnia studentka archiwistyki i nauk pomocniczych historii oraz członkini Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów Klára Holcová.
CZECHY: Kolokwium o epidemiach zorganizowane w Archiwum w Pradze
W ramach cyklu Kolokwiów Naukowych, organizowanych przez Archiwum Stołecznego Miasta Pragi w najbliższy czwartek, 23 listopada 2023 r., odbędzie się konferencja nt. „Miasta i epidemie w Czechach – od średniowiecza do XIX w. (Města a epidemie v českých zemích – od středověku na práh 19. století), którego program jest już dostępny.
Konferencja odbędzie się w sali konferencyjnej Archiwum miasta Pragi (Archiv hl. města Prahy), mieszczącego się w dzielnicy Chodovec, ul. Archivní 6. Rejestracja uczestników w godzinach 8:45 – 9:20. Wystąpienia podzielono na cztery bloki. Po każdym przewidziana jest dyskusja, a następnie przerwa na kawę lub inny posiłek. W ramach pierwszego z nich odbędzie się w godzinach 9:30 – 11:20. Planowane są cztery wystąpienia:
Karel Černý (Instytut Historii Medycyny i Języków Obcych, I Wydział Lekarski Uniwersytetu Karola w Pradze), „Morze zarazy: Konceptualizacja epidemii od średniowiecza do rewolucji mikrobiologicznej”,
Robert Šimůnek (Instytut Historyczny Akademii Nauk Republiki Czeskiej), „Anomalna (?) epidemia lat 1520/1521”,
Jana Vojtíšková (Instytut Historii Uniwersytetu w Hradcu Králové), „Liczba ofiar epidemii dżumy przed Białą Górą jako problem badawczy”
Marek Brčák (Instytut Historii Wielkiej Brytanii i Archiwum Wielkiej Brytanii) – Jiří Wolf (Muzeum Miasta Duchcova) – Alena Bočková (Centrum Językowe, Wydział Sztuki Wielkiej Brytanii w Pradze), „Kapucyni i ich rola podczas epidemii dżumy na ziemiach czeskich we wczesnej epoce nowożytnej”
Czytaj dalej „CZECHY: Kolokwium o epidemiach zorganizowane w Archiwum w Pradze”
CZECHY: Przepisy lecznicze ze starych dokumentów archiwalnych
Wiadomo, że magazyny archiwalne skrywają materiały dotyczące, a przynajmniej dotykające, niemal wszystkich rodzajów ludzkich aktywności. Są wśród nich również różnorodne sprawy dotyczące zdrowia i lecznictwa. Obecnie, gdy wraz z jesienią pojawiają się coraz częstsze przeziębienia, kaszel i tym podobne dolegliwości, na które często stosujemy proste „domowe sposoby”, ciekawie może wyglądać spojrzenie na stare, często zapomniane, metody lecznicze, zachowane w źródłach.
Powyższym tropem poszli czescy archiwiści z Okręgowego Archiwum Państwowego w Trzebini (Státní oblastní archiv v Třeboni) oraz jego Oddziałów, odnaleźli takie stare przepisy na różne dolegliwości i zaprezentowali je na swoich stronach internetowych. A oto kilka przykładów:
W przechowywanym w Powiatowym Archiwum Państwowym w Jindrzychowie Hradcu (Státní okresní archiv Jindřichův Hradec), zespole „Archiwum miasta Nová Bystřice” znajdują się dwie niedatowane instrukcje, bez określenia ich twórcy, dotyczące przygotowania eliksiru leczniczego.
Starszy z tych rękopis (szacowany na początek XVIII w.) zawiera przepis na przygotowanie Złotej Wody z szałwi i Wietrznej Wody, młodszy zaś na produkcję słynnych szwedzkich kropli. Niektóre surowce, niestety, udało się ustalić jedynie w przybliżeniu. Mam nadzieję, że czytelnikowi z zatkanym nosem i drapającym gardłem, który zostanie w domu na dłużej i ma ochotę mieszać własne lekarstwa, nie zaszkodzi napój z grubsza inspirowany starymi przepisami.
Czytaj dalej „CZECHY: Przepisy lecznicze ze starych dokumentów archiwalnych”
CZECHY: Promocja wspomnień wybitnego czeskiego archiwisty, prof. Ivana Hlaváčka
Uroczysta promocja książki wybitnego historyka i archiwisty prof. Ivana Hlaváčka, pt. Život mezi knihami a listinami (Życie między książkami i dokumentami), odbędzie się dnia 14 grudnia 2023 r. o godzinie 16.00 w sali kinowej Archiwum Narodowego w Pradze. Będzie to jednocześnie spotkanie z autorem i jego znakomitymi kolegami. Prezentowana publikacja to zbiór wspomnień profesora z jego długiego żywota badacza i edytora źródeł.
Prof. PhDr. Ivan Hlaváček, CSc., czeski historyk i archiwista. Urodził się 28 maja 1931 r. w Pradze. W latach 1950-1955 studiował historię ze specjalizacją archiwalną na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze, gdzie następnie został asystentem u prof. Václava Vojtíška i podjął studia podyplomowe. W 1958 r. obronił pracę doktorską o kancelarii i dokumentach Wacława IV. W 1967 r. habilitował się, jednak po 1968 r. odmówiono mu tytułu profesora. Otrzymał go dopiero po aksamitnej rewolucji 1989 r. (w 1990 r.). W latach 1990-2000 był pracownikiem Katedry Nauk Pomocniczych Historii; specjalizował się w dyplomatyce czeskiej, zwłaszcza średniowiecznej, kodykologii, paleografii, historii administracji i historiografii. W latach 1992-1998 profesor wizytujący na Uniwersytecie w Konstancji. Czynny uczestnik licznych międzynarodowych sympozjów i kongresów, m.in. w USA, Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoszech, Belgii, Holandii, Niemczech, Polsce, Austrii, Luksemburgu, Węgrzech, Szwajcarii.
Czytaj dalej „CZECHY: Promocja wspomnień wybitnego czeskiego archiwisty, prof. Ivana Hlaváčka”
CZECHY: Monografia miasta Zlin pod redakcją miejscowego archiwisty
Od dawna wiadomo, że archiwiści państwowi, zwłaszcza ci działający w ośrodkach lokalnych, należą do czołowych badaczy przeszłości i najlepszych jej znawców. Nic zatem dziwnego, że autorem znacznej części tekstu i redaktorem nowej książki poświęconej historii miasta Zlin, został kierownik tamtejszego Powiatowego Archiwum Państwowego David Valůšek.
Zlin to ponad siedemdziesięciotysięczne miasto wojewódzkie we wschodnich Morawach, mające średniowieczną metrykę, a znane chyba najbardziej z istniejącej tu od 1894 r., znanej w całym świecie, fabryki obuwniczej Tomasza Baty. Przedsiębiorca ten, uległszy międzywojennej modzie i idei tworzenia miast-organizmów, zdrowych, funkcjonalnych i samowystarczalnych, stworzył taki organizm właśnie w Zlinie. Aby go zrealizować uzyskał poparcie i pomoc zwolennika „miasta-ogrodu”, brytyjskiego urbanisty Ebenezera Howarda, oraz najwybitniejszego twórcy architektury modernistycznej Le Corbusiera.
Czytaj dalej „CZECHY: Monografia miasta Zlin pod redakcją miejscowego archiwisty”
CZECHY: Wizje archiwistyki narodowej – przygotowania do debaty
Czeska społeczność archiwalna przeprowadziła w ostatnich dwóch latach kilka dyskusji na temat przyszłego kierunku rozwoju swej branży. Dwie ostatnie z nich odbyły się w Hradcu Králové (w 2022 r.) i w Pardubicach (w 2023 r.). Ich wyniki pozwalają na sformułowanie kolejnych obszarów tematycznych, które winny stać się punktem wyjścia do dalszych prac koncepcyjnych.
Dlatego też przy Departamencie Archiwów i Służb Kancelaryjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Czeskiej Republiki powołano nieformalną grupę, która przygotowała projekt „Wizji Archiwów Czeskich”. Grupa ta działa pod przewodnictwem Daniela Doležala, a w jej skład wchodzili ponadto: Stanislav Bárta (Uniwersytet im. Masaryka), Daniela Brádlerová (Akademia Nauk Republiki Czeskiej), Tomáš Dvořák (Archiwum Stołecznego Miasta Pragi), David Valůšek (Powiatowe Archiwum Państwowe w Zlinie), Michaela Zemánková (Ziemskie Archiwum Morawskie w Brnie). Sformułowanie głównych tez wizji i ich zakotwiczenie to pierwszy krok w jej ostatecznym opracowaniu. Założono, że archiwa to wyjątkowe instytucje, łączące przeszłość, teraźniejszość z przyszłością ludzkości. Są instytucjami zaufania społecznego, ponieważ przechowują, zarządzają i udostępniają realne i niezakłamane informacje. Łączą w sobie cechy instytucji pamięci i urzędu. Wychodząc z tych ogólnych założeń opracowano cztery podstawowe założenia, po przyjęciu których ma nastąpić analiza stanu obecnego, mająca na celu przygotowanie ostatecznej koncepcji rozwoju czeskiej archiwistyki po roku 2025.
Czytaj dalej „CZECHY: Wizje archiwistyki narodowej – przygotowania do debaty”
CZECHY: Światowy Dzień Ochrony Danych Cyfrowych
Narodowe Archiwum w Pradze (Narodní archiv Praha) dnia 2 listopada 2023 r. włączył się do działań w ramach Światowego Dnia Ochrony Cyfrowej (World Digital Preservation Day) Światowego Dnia Archiwów Cyfrowych, nazywając go Światowym Dniem Archiwalnej Digitalizacji (czy też Światowy Dzień Archiwów Cyfrowych – Světový den digitální archivace). Na swoich stronach udostępnił on aplikację Narodowego Portalu Archiwalnego (Národní archivalní portál)
Prascy archiwiści zachęcają swoich kolegów z innych ośrodków archiwalnych, oraz innych instytucji zajmujących się gromadzeniem dóbr kultury i ich digitalizacją, do dołączenia z własnym programem lub propozycją działań. Argumentują w sposób oczywisty, że jesteśmy otoczeni informacją cyfrową, za pomocą której coraz częściej się komunikujemy. Wpływa ona na wiele obszarów ludzkiej aktywności. Tymczasem przetwarzane i przenoszone przez nią dane są niezwykle zależne od stosowanych technologii, a ich długotrwałe przechowywanie rodzi wiele zagrożeń i może być bardzo problematyczne. Tymczasem archiwa cyfrowe i biblioteki cyfrowe dysponują wiedzą pozwalającą na pozyskiwanie, przechowywanie i udostępnianie informacji cyfrowych od ich twórców. I wiedzą tą powinny dzielić się w możliwe szerokim zakresie, dla naszego wspólnego dobra.
Czytaj dalej „CZECHY: Światowy Dzień Ochrony Danych Cyfrowych”
CZECHY: Zaproszenie na herbatę do archiwum
W dniu 17 listopada 2023 r. z okazji 35. rocznicy czeskiej Aksamitnej Rewolucji, siedziba Archiwum Zbiorów Sił Bezpieczeństwa (Archiv bezpečnostních složek) w Pradze, mieszcząca się przy ul. Na Struze, zostanie udostępniona dla zwiedzających w godzinach od 12:00 do 18:00. Będzie wówczas można m.in. zobaczyć oryginały dokumentów wytworzonych przez byłą komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa Państwa, zaś archiwiści pomogą w złożeniu wniosku o przeszukanie archiwów lub zarejestrowaniu się w aplikacji eBadatelna (elektroniczna pracownia naukowa), dzięki której możliwe jest przeglądanie niektórych archiwów w zaciszu własnego domu.