Nowości z Czech i Słowacji

CZECHY: Międzynarodowa konferencja z okazji 820-lecia św. Prokopa

W 2024 roku upływa 820 lat od rzekomej kanonizacji jednego z patronów Czech, św. Prokopa. Rocznica ta zainspirowała Regionalne Archiwum Państwowe w Pradze (Státníoblastníarchiv v Praze) oraz współpracujące z nim instytucje badawcze, do zorganizowania międzynarodowej konferencji naukowej pt.: „Sazava, Św. Prokop i przemiany procesów kanonizacyjnych na przestrzeni wieków” (Sázava, sv. Prokop a proměna kanonizačních procesů v průběhu věků), która odbędzie się w dniach 6–8 listopada 2024 r. w Sázavie i Kutnej Horze.
Jak widać już po tytule celem konferencji będzie nie tylko osoba św. Prokopa (jej żywot, oddziaływanie, kult i wszystko co się z nią wiąże), ale także Sázavskiklasztor, z którym wiąże się imię tego świętego, ważny ośrodek życia religijnego, mający ogromny wpływ na różnorodne procesy kanonizacyjne od średniowieczado dnia dzisiejszego. Organizatorzy pragną, aby podczas konferencji znalazły odzwierciedlenie wszystkie najnowsze wyniki badań naukowych w tym zakresie.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowa konferencja z okazji 820-lecia św. Prokopa”

CZECHY: Konferencja o korupcji w dziejach

Zgodnie ze słownikową terminologią (tu: Słownik języka polskiego, 1992) – korupcja jest to: „przyjmowanie lub żądanie przez pracownika instytucji państwowej lub społecznej korzyści majątkowej lub osobistej w zamian ze wykonanie czynności urzędowej lub za naruszenie prawa”. Definicja ta nie obejmuje oczywiście całości problemów związanych z tą kwestię, towarzyszącą, czy raczej trapiącą ludzkość od początków jej społecznego istnienia. Zagadnieniu temu dla dwóch ostatnich stuleciu będzie poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa, jaka odbędzie się w dniach 19.-20. września 2024 r. w Archiwum Narodowym w Pradze.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o korupcji w dziejach”

CZECHY: Archiwista o kryminalnej przeszłości Czechosłowacji

Jak wiele interesujących tematów można znaleźć w archiwach przekonuje co pewien czas Karel Řeháček – archiwista Okręgowego Archiwum Państwowego w Pilźnie, publikując książki zawierające ciekawostki z przeszłości. Tym razem na swój warsztat badawczy wziął sprawy kryminalne i inne nieszczęśliwe wypadki, jakie miały miejsce na terenie zachodnich Czechach w latach 1918-1948.

Czytaj dalej „CZECHY: Archiwista o kryminalnej przeszłości Czechosłowacji”

CZECHY: Konferencja Archiwum w Pradze na temat ochrony zabytków

„Obywatelskim obowiązkiem każdego jest pomaganie w konserwacji zabytków”, ten cytat jest jednocześnie hasłem międzynarodowej konferencji, planowanej na początek października 2024 r. w czeskiej Pradze. Dotyczyć ona będzie opieki nad dziedzictwem w miastach w XIX i XX wieku oraz ich tradycjami. Będzie to już 43. Międzynarodowa Konferencja Archiwów Miasta Stołecznego Pragi.
Archiwum Miasta Stołecznego Praga organizuje co roku – w drugim tygodniu października – międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone zagadnieniom historii miast. Od 1998 roku ich stałym współorganizatorem jest Instytut Studiów Międzynarodowych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Karola w Pradze. Tematy poszczególnych konferencji zawsze uwzględniają ogląd interdyscyplinarny. Konferencje organizowane są z uwzględnieniem treści merytorycznych we współpracy z wyspecjalizowanymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi (uczelniane i pracownie akademickie, archiwa, muzea oraz biblioteki). Spotkania te prowadzone są zazwyczaj w kilku językach (czeskim, niemieckim, polskim itd.), dla których zapewnia się tłumaczenie symultaniczne. Oprócz utytułowanych badaczy organizatorzy bardzo chętnie przyjmują także referaty studentów studiów magisterskich i podyplomowych.
Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja Archiwum w Pradze na temat ochrony zabytków”

CZECHY: Promocja książki o dziejach archiwów czeskich między wojnami

Dnia 6 marca 2024 r. w czeskim Archiwum Narodowym w Pradze odbyła się prezentacja monografii dr. hab. Tomáša Veličky pt. Archivnictví v meziválečném Československu (1918–1939). Středoevropské kontexty – politika – profesionalizace [Archiwistyka w międzywojennej Czechosłowacji (1918–1939). Konteksty środkowoeuropejskie – polityka – profesjonalizacja]. Książka została wydana pod koniec 2023 roku przez Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Jana Ewangelisty Purkyně w Usti nad Łabą oraz wydawnictwo „Casablanca”.

Czytaj dalej „CZECHY: Promocja książki o dziejach archiwów czeskich między wojnami”

SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych

Stowarzyszenie Słowackich Archiwistów oraz Archiwum Miasta Bratysławy zapraszają na konferencję nt. „Kobiety w źródłach archiwalnych (Ženy v archívnych prameňoch), jaką przygotowują w ramach XXVII. Dni Archiwalnych w Republice Słowackiej, zaplanowanych w Bratysławie w dniach od 4 do 6 czerwca 2024 r. Organizatorzy konferencji, parafrazując swobodnie słowa znanej rzeczniczki feminizmu Simone de Beauvoir, stwierdzają: „możemy powiedzieć, że kobiety – a także ich dzieje – stały się tymi drugimi w historii ludzkości, mimo że stanowią jej połowę”. Wpływ na to miał be zwątpienia specyficzny status prawny i społeczny kobiet w przeszłości, ich ograniczone możliwość angażowania się w sferę polityczną, gospodarczą i kulturalną. To zaś miało ogromny wpływ na zakres i zawartość zachowanych źródeł, czy też użytecznych informacji. Jednak kobiety z różnych klas społecznych posiadały też róże pozycje wyjściowe. Inaczej toczyły się losy życiowe dam z arystokracji, odmienne były losy pań z klasy mieszczańskiej, a jeszcze inne kobiety ze wsi, czy też niewiast znajdujących się na marginesie społeczeństwa. Jak podkreślają organizatorzy, już tylko z tych względów przed badaczami otwiera się cała konstelacja różnorodnych losów życiowych i środowiskowych, w ramach których rozgrywały się historie kobiet.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych”

CZECHY: Memorandum o współpracy archiwistów i muzealników

Piecza o zabezpieczenie, przechowywanie oraz udostępnianie wszelkich zabiorów naukowo-kulturalnych jest przedmiotem troski wielu instytucji i organizacji, które na różnych polach starają się w tej kwestii współpracować. Ostatnio dwie czeskie organizacje społeczne zdecydowały się na podpisanie wspólnego memorandum, mającego uregulować ich wzajemne działania w tym zakresie.
Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów (Česka archivní společnost – ČAS) oraz Stowarzyszenie Muzeów i Galerii Republiki Czeskiej (Asociace muzeí a galerií České republiky – AMG) podpisały memorandum o wzajemnej współpracy w obszarze opieki nad narodowym dziedzictwem kulturowym. Współpraca będzie polegać na wymianie doświadczeń i wiedzy, przekazywaniu informacji i wzajemnej komunikacji w ramach prac koncepcyjnych oraz opracowywania nowych standardów legislacyjnych lub innych dokumentów z nimi związanych z zakresu pracy muzealnej, archiwalnej, prawa autorskiego, digitalizacji dziedzictwa kulturowego i edukacji. Obie strony zamierzają wzajemnie promować i popularyzować swoje działania dotyczące tematów będących przedmiotem wspólnych zainteresowań. AMG i ČAS zgodziły się także na współpracę przy przygotowaniu i realizacji różnych projektów, np. w zakresie szkoleń tematycznych, seminariów i konferencji branżowych czy innych działań edukacyjnych.
Ze strony AMG dokument podpisała jego przewodnicząca mgr Irena Chovančíková, zaś ze strony ČAS jego przewodniczący mgr Karel Halla. Oboje złożyli swoje podpisy w Pradze dnia 18 stycznia 2024 r.
Tego typu działania mogą być inspiracją, a nawet wzorem do podejmowania kolejnych podobnych inicjatyw także w naszym kraju, pod warunkiem, że będzie się je realizować, a nie pozostaną jedynie pustym zapisem.

Czytaj dalej „CZECHY: Memorandum o współpracy archiwistów i muzealników”

CZECHY: Siedem nowych archiwaliów na liście zabytków kultury Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

W styczniu 2024 r. dyrektor Departamentu Administracji Archiwalnej i Służby Kancelaryjnej MSW podjął decyzję o ogłoszeniu siedmiu nowych archiwalnych zabytków kultury. Wykaz Archiwalnych Zabytków Kultury jest jednym z najważniejszych narzędzi ochrony i promocji Narodowego Dziedzictwa Archiwalnego. Służy jako narzędzie dla zwiększenia ochrony, a jednocześnie promocji archiwów o niezwykłej wadze. Archiwalia wytypowane do umieszczenia na tej liście charakteryzują się wyjątkowością i niepowtarzalnością oraz dotyczą zazwyczaj znaczących wydarzeń lub punktów zwrotnych w historii regionalnej, narodowej lub powszechnej.
Archiwalia te, ze względu na swoją unikatowość, stanowią niezwykłą wartości dla dziedzictwa archiwalnego Republiki Czeskiej. Decyzję o ich wpisaniu na listę narodowych zabytków kultury podejmuje rząd w formie rozporządzenia. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych prowadzi zaś ich specjalną ewidencję. Archiwa, w których znajdują się te materiały również posiadają ich specjalne rejestry. Za archiwalne zabytki kultury uważa się archiwalia zgromadzone w jednym archiwum lub instytucji kulturalno-naukowej (muzea, galerie, zabytki, Instytut PAN i uczelnie) lub u jednego właściciela.
Oto wykaz i krótka charakterystyka dokumentów i zbiorów, wraz z ich numerami, jakie znalazły się na liście zabytków kultury.

Czytaj dalej „CZECHY: Siedem nowych archiwaliów na liście zabytków kultury Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”

CZECHY: Publikacja atlasu włókien papieru

Z końcem 2023 roku nakładem Archiwum Narodowego w Pradze (Národní archiv v Praze) ukazała się ciekawa publikacja, która z pewnością zainteresuje wszystkich konserwatorów papieru, zatrudnionych nie tylko w archiwach, ale w ogóle trudniących się pielęgnowaniem dokumentów i publikacji papierowych. Dziełem tym jest „Atlas włókien papieru”.
Jak wiadomo papier jest celulozowy jest wytwarzany z drobnych, wydłużonych komórek roślinnych, najczęściej drzewnych, zwanych w terminologii papierniczej włóknami celulozowymi. W roślinie komórki te są zróżnicowane, tworząc zwartą tkankę. Aby drewno przerobić na papier trzeba je najpierw rozdrobnić na pojedyncze włókna. Z otrzymanej masy włóknistej formuje się następnie wstęgę papieru, wykorzystując naturalną zdolności włókien roślinnych do wiązania się ze sobą.

Czytaj dalej „CZECHY: Publikacja atlasu włókien papieru”

CZECHY: Zaproszenie na konferencję o artystach w sieci społeczeństw

Instytut Historii Sztuki Akademii Nauk Republiki Czeskiej oraz Galeria Narodowa w Pradze przygotowują konferencję pt.: „Artysta i sieci – przyjaciele, współpracownicy, zleceniodawcy” (Umělec a sítě – přátelé, spolupracovníci, zadavatelé zakázek), która odbędzie się w dniach 30-31 maja 2024 r. w Pradze, do udziału w której zapraszają szerokiego grono badaczy: archiwistów, historyków, historyków sztuki, kulturoznawców, socjologów i innych.
Jak stwierdzają organizatorzy – artysta pozostawał całkowitym samotnikiem jedynie w pojedynczych i nielicznych przypadkach. Częściej można było go odnaleźć w środku mniej lub bardziej złożonej sieci relacji społecznych. Ze względu na swój zawód i sposób życia artysta musiał komunikować się ze zleceniodawcami, mecenasami czy przełożonymi, a w życiu osobistym funkcjonował wszak w społeczeństwie – wśród przyjaciół, krewnych, konkurentów i współpracowników.

Czytaj dalej „CZECHY: Zaproszenie na konferencję o artystach w sieci społeczeństw”