kwiecień 2021 – Archnet

POLSKA: Katalog dobrych praktyk

Narodowy zasób archiwalny tworzą materiały powstające i gromadzone przez różnorodne podmioty – państwowe, samorządowe, społeczne, prywatne, przez osoby fizyczne. Cenne zasoby z poprzednich epok, mniej lub bardziej odległych, przechowywane są w wielu archiwach i innych placówkach. Stanowią jednak wspólne dziedzictwo kulturowe, będące przedmiotem zainteresowania badaczy naukowych i pasjonatów hobbystów. Opiekunowie tego dziedzictwa zabezpieczali i udostępniali je zgodnie z różnymi zasadami. Z biegiem czasu kontakty różnych środowisk archiwalnych zaczęły być bardziej ożywione, podejmowano współpracę na polu naukowym, a także w praktycznych działaniach metodycznych.

Współpraca łączyła polskich archiwistów państwowych i kościelnych już wkrótce po odzyskaniu niepodległości, a na przełomie XX i XXI wieku stała bardziej intensywna. Najnowszym jej owocem jest dokument „Postępowanie z materiałami archiwalnymi w archiwach kościelnych. Katalog dobrych praktyk. Wersja 1.0”, przygotowany w ramach działania grupy roboczej do spraw archiwów kościelnych powołanej przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. W jej skład wchodzili przedstawiciele archiwów państwowych i kościelnych, łączący wiedzę i doświadczenie z różnych obszarów dotyczących archiwaliów.

Czytaj dalej „POLSKA: Katalog dobrych praktyk”

UKRAINA: Wystawa on-line „Czarnobyl – 35 lat pamięci”

W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku, w wyniku awarii w reaktorze Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, doszło do wybuchu wodoru, pożaru oraz rozprzestrzenienia się substancji promieniotwórczych. Była to największa katastrofa w historii energetyki jądrowej i jedna z największych katastrof przemysłowych XX wieku. 26 kwietnia 2021 r. przypada jej 35 rocznica. Archiwalna wystawa on-line przygotowana przez ukraińskie archiwa państwowe: obwodów kijowskiego i żytomierskiego, Centralne Państwowe Archiwum Stowarzyszeń Publicznych Ukrainy oraz Centralne Państwowe Archiwum Filmowe i Fotograficzne Ukrainy im. Pszenicznego, składa się z dokumentalnych zdjęć ze Strefy Wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (ukr. Зона відчуження Чорнобильської АЭС), protokołów posiedzeń Komunistycznej Partii Ukrainy, raportów i relacji członków partii i kierownictwa Elektrowni po awarii, fotografii i innej dokumentacji likwidatorów wypadku, a także z listów i telegramów osób, które ofiarowały pomoc ofiarom katastrofy.

Czytaj dalej „UKRAINA: Wystawa on-line „Czarnobyl – 35 lat pamięci””

MRA: Zmarł dr Charles Kecskemeti wieloletni Sekretarz Generalny MRA

Międzynarodowa Rada Archiwów poinformowała o śmierci dr Karla Kecskemeti, wieloletniego sekretarza generalnego MRA, związanego z pracami na jej rzecz od 1962 r.
Dr Karl Kecskemeti urodził się na Węgrzech w 1933 r. Do Francji przybył jako uchodźca polityczny po wydarzeniach węgierskich pięćdziesiątego szóstego roku i już rok później rozpoczął pracę w archiwach państwowych. Współpracuował , z późniejszym Dyrektorem Naczelnym Archiwów Francji, Jean Favier. Bardzo szybko związał się z Międzynarodową Radą Archiwów i jej paryskim biurem piastując od 1962 r. stanowisko najpierw sekretarza, potem Sekretarza Wykonawczego (1969 – 1988) oraz Dyrektora Wykonawczego i Sekretarza Generalnego (1992 – 1999). Miał olbrzymi wpływ na międzynarodową archiwistykę. Bronił wartości podstawowych dla archiwistów i archiwów takich jak istotna rola archiwów jako platformy dla wzmacniania dialogu międzynarodowego podczas trudnych okresów w polityce międzynarodowej. Był renomowanym historykiem, któremu zachodni świat wiele zawdzięcza w zakresie zrozumienia współczesnej historii Węgier. Pozostawił także po sobie spuściznę dotyczącą archiwów i teorii archiwistyki.

Czytaj dalej „MRA: Zmarł dr Charles Kecskemeti wieloletni Sekretarz Generalny MRA”

CZECHY: Jubileuszowe spotkanie archiwalnych konserwatorów

W tym roku pracownia konserwatorska i restauratorska Powiatowego Archiwum Państwowego w Domažlicach z siedzibą w Horšovskim Týnie (Státní okresní archiv Domažlice se sídlem v Horšovském Týně), będącego Oddziałem Obwodowego Archiwum Państwowego w Pilźnie (Státního oblastního archivu v Plzni) będzie obchodzić 25-lecie istnienia. Z tej okazji postanowiono zorganizować spotkanie wszystkich osób zajmujących się konserwacją i restauracją archiwaliów, tj. restauratorów, konserwatorów i archiwistów.
Miejscowa pracownia konserwatorska urządzona została pod koniec 1995 roku na strychu głównego budynku Archiwum. Bezpośrednią inspiracją do jej powstania był tragiczny stan starego zasobu aktowego. Zaawansowana degradacja XVII – XIX-wiecznego materiału ograniczała jego czytelność, a tym samym wartość informacyjną. W 1996 roku nowopowstały warsztat został wyposażony w sprzęt i odpowiednie materiały i rozpoczął samodzielną działalność. Koncentruje się ona głównie na konserwacji i renowacji papieru czerpanego, obróbce pospolitego materiału aktowego oraz konserwacji i renowacji historycznych opraw, pergaminów i pieczęci. Wyposażenie stanowiska pracy umożliwia stosowanie wszystkich najczęściej stosowanych technik: klejenia, laminowania na zimno oraz uzupełniania papieru. W związku z obróbką papieru czerpanego w tutejszej pracowni zaczęto odtwarzać historyczne introligatorstwo. Konserwatorzy zajmują się również obróbką dokumentów pergaminowych i pieczęci. Przez ich ręce przeszedł np. duży zbiór najstarszych dokumentów z miasta Cheb oraz zbiór dokumentów archiwum rodzinnego Windischgrätzów, przechowywanych w oddziale w Klatovy. Konserwację uszkodzonego materiału papierowego umożliwia metoda laminowania jednostronnego lub dwustronnego na laminarce, która została uruchomiona w pracowni konserwatorskiej latem 2005 roku. Archiwum Państwowe zapewnia także konserwatorom zabytków możliwość konsultacji i staży.

Czytaj dalej „CZECHY: Jubileuszowe spotkanie archiwalnych konserwatorów”

ROSJA: Jak rozpoczęła się era kosmiczna – dokumenty mówią

12 kwietnia 2021 r., w Dniu Kosmonautyki, w sali wystawowej Rosyjskiego Państwowego Archiwum Dokumentacji Naukowo-Technicznej w Moskwie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy poświęconej 60. rocznicy lotu Jurija Gagarina – pierwszego załogowego lotu w przestrzeń kosmiczną. Wystawa – wynik współpracy wielu rosyjskich archiwów – składa się z trzech bloków tematycznych, opowiadających o tym, jak przeprowadzono szkolenie pierwszej grupy kosmonautów, jak odbył się historyczny lot 12 kwietnia 1961 r. i jaka była reakcja świata na to wydarzenie, oraz jak Gagarin był witany w różnych krajach świata (po swoim wyczynie odwiedził prawie 30 państw, stając się swego rodzaju ambasadorem dobrej woli Związku Sowieckiego). Centralne miejsce na ekspozycji zajmują meldunki z pracy urządzeń łączności podczas lotu 12 kwietnia 1961 r., zapis rozmów astronauty z naziemnymi punktami kontroli lotów od momentu wejścia do kokpitu statku „Wostok” do wylądowania, instrukcje obsługi „Wostoka” i jego dokumentacja naukowo-techniczna.

Więcej: Как начиналась космическая эра: рассказывают документы

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O/Legnica

NIEMCY: LISE – Masowe odkwaszanie materiałów archiwalnych w Nadrenii Północnej-Westfalii

Od 2006 roku kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia realizuje program Landesinitiative Substanzerhalt (LISE), który ma na celu ochronę i wspieranie zachowania niepaństwowych materiałów archiwalnych. Program obejmuje więc szerokie spektrum archiwów, od archiwów komunalnych, po archiwa stowarzyszeń i organizacji społecznych. Przypomnijmy też w tym miejscu, że w Niemczech, zasoby archiwów komunalnych – miejskich, gminnych, są archiwami historycznymi poza siecią archiwów państwowych i tworzą to co określamy jako niepaństwowy zasób archiwalny. Magazyn „Archivpflege in Westfalen-Lippe” regularnie informuje o postępach w realizacji tego projektu.
W szczególności więc archiwa pozarządowe w Westfalii, są zobligowane do rejestrowania się w tym programie. Od 2021 r. oprócz masowego odkwaszania, czyszczenia i odkażania materiałów archiwalnych, podejmowane są również odpowiednie środki w zakresie pakowania i renowacji dokumentów. Konserwatorzy pracujący przy projekcie udzielają konsultacji telefonicznych lub, jeśli to konieczne, na miejscu. Jakiś przykład realizacji projektu?
Archiwum Miejskie Geseke (Stadtarchiv Geseke) po raz wzięło udział w programie (LISE) na rzecz konserwacji materiałów, a szczególności odkwaszania papieru. Akta i inne dokumenty archiwalne z XIX i XX wieku składają się w większości z kwaśnego papieru, który rozkłada się w czasie, nawet w optymalnych warunkach przechowywania. Problem jest znany od kilkudziesięciu lat. Jeśli nic nie zostanie zrobione, zasoby archiwalne zostaną bezpowrotnie utracone. Nawet jeśli archiwa są w coraz większym stopniu digitalizowane, zachowanie oryginałów jest niezbędne, ponieważ oryginał zawsze zawiera więcej informacji, niż można przekazać zwykłym obrazem zdigitalizowanej kopii.

Czytaj dalej „NIEMCY: LISE – Masowe odkwaszanie materiałów archiwalnych w Nadrenii Północnej-Westfalii”

NIEMCY: Inne spojrzenie – Archiwum Miejskie w Tybindze o społeczności Queer

To jeden z pierwszych takich projektów badawczych w archiwach niemieckich wpisujący się w zmiany obyczajowe i mentalne współczesnego świata. LGBTTIQ to skrót określający w języku niemieckim osoby nieheteroseksualne, a więc lesbijki, gejów, osoby biseksualnych itp, często też określane jako QUEER. Jest to społeczność, która rzadko pojawia się w historiografii i często pozostaje niewidoczna, chociaż jej członkowie byli niejednokrotnie wpływowymi politykami i wybitnymi artystami. Archiwum Miejskie w Tybindze (Stadtarchiv Tübingen) realizuje projekt badawczy „Queer durch Tübingen”, pierwszy tego typu projekt w Badenii-Wirtembergii, mający na celu prześledzenie lokalnej historii LGBTTIQ od średniowiecza po dzień dzisiejszy. „Chcemy odkryć źródła dotyczące ucisku i prześladowań, braterstwa, wzajemnych relacji i tworzenia własnego środowiska życia, a także walki o równe prawa i partycypację społeczną osób LGBTTIQ. Tybinga, zawsze była miastem uduchowionym, ale także także miastem wolnej myśli, z dużym potencjałem intelektualnym”- mówi archiwista miejski Udo Rauch, który nadzoruje projekt wraz z historykiem Karlem-Heinzem Steinle.

Inauguracja projektu „Queer durch Tübingen” miała miejsce we wrześniu 2017 r., w ramach cyklu „Czy znasz Tübingen?”, w którym wzięło udział prawie 250 uczestników. Historyk Karl-Heinz Steinle i Udo Rauch, szef archiwum miejskiego, zaprezentowali wówczas stan badań archiwalnych dotyczący homoseksualnych mężczyzn w okresie powojennym. Na apel o informacje i materiały na ten temat, odpowiedziało tak wiele osób, że telefony w archiwum miejskim urywały się przez kolejny tydzień. Zachęcone tym ogromnym odzewem archiwum postanowiło poświęcić więcej miejsca tej nieznanej historii Tybingi, która nie została jeszcze opowiedziana.

Czytaj dalej „NIEMCY: Inne spojrzenie – Archiwum Miejskie w Tybindze o społeczności Queer”

MRA: Rzym 2022 – IX konferencja MRA

Międzynarodowa Rada Archiwów zapowiedziała na 19 – 23 września 2022 r. IX edycję dorocznej konferencji Rady pod hasłem „Archiwa wypełniają luki/fosy” (Archives: Bridging the Gape / Archives: combler ces fossés). Konferencja odbędzie się w Rzymie przy bardzo poważny udziale organizacyjnym instytucji włoskich: ANAI, DGA i Biura Kongresowego Rzymu i Lacjum, także we współpracy z inicjatywami: SOS Archivi i Symposia Srl (Firma specjalizująca się w organizowaniu dużych przedsięwzięć o charakterze kongresowym).
Tezą konferencji jest stwierdzenie, że współczesne społeczeństwa bardziej niż kiedykolwiek wcześniej naznaczone są szeroko rozumianą różnorodnością. Współistnieją we wspólnej przestrzeni różne kultury, języki, instytucje, i technologie. Rodzi to pojawianie się znaczących różnic biegnących poprzez poszczególne obszary życia współczesnych społeczeństw.

Czytaj dalej „MRA: Rzym 2022 – IX konferencja MRA”

SFRAGISTYKA: Konferencja o archiwalnych zbiorach sfragistycznych 25-26 października 2021

Na 25-26 października 2021 roku została zaplanowana konferencja pt. „Archiwalne zbiory pieczęci. Charakterystyka zbiorów, metody opracowania, konserwacja”, organizowana przez Wydział Nauk Historycznych UMK w Toruniu. Celem sesji jest próba zebrania wiedzy o stanie sfragistyki w archiwach: tak posiadanych przez te placówki zbiorach pieczęci czy ich reprodukcji, istniejących formach pomocy archiwalnych, tych podstawowych inwentarzy „kartkowych” ale również katalogach, inwentarzach tematycznych itd., jak i o pracach konserwatorskich i zabezpieczających podejmowanych i planowanych celem zabezpieczenia tego typu zasobu archiwalnego.

Planowana sesja stanowi nawiązanie do wydanej nakładem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych publikacji „Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach, red. P. Gut, M. Hlebionek, Warszawa 2020”. Książka ta jest publiczną wersją opracowanego w latach 2008-2018 projektu wskazówek metodycznych do opracowania zasobu sfragistycznego w archiwach, a także wprowadzeniem do sfragistyki dla zainteresowanych tematem archiwistów. W 2021 r. przypada także sześćdziesiąta rocznica ogłoszenia przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wytycznych do opracowywania zbiorów pieczęci przechowywanych w archiwach państwowych”. Obie te okoliczności są, zdaniem organizatorów, dobrym punktem wyjścia do rozmowy o przechowywanych w archiwach pieczęciach.

dr hab. Marcin Hlebionek, prof. UMK

dr hab. Paweł Gut, prof. US

Czytaj dalej „SFRAGISTYKA: Konferencja o archiwalnych zbiorach sfragistycznych 25-26 października 2021”